Bozkır Kavimleri Hükümdarlarının Devlet Yönetimindeki Özellikleri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 542 - 555, 23.10.2020

Ayten Akcan

Öz

Her kültür, kendisini ayakta tutacak ve sürdürecek insan tipini yetiştirmek için çabalar. Bozkır Türklerinde ve atlı-göçebe kültüründe benimsenen ideal insan tipi ise, kahraman, cesur ve adil insandır. Yaşadıkları coğrafyanın çetin şartları gereği, hayatta kalmak için savaşlar ve akınlar yapan, önemli mücadeleler veren Bozkır Türkleri, tehlikeler ve güçlükler karşısında cesaret ve kahramanlıklarıyla bunların üstesinden gelebilmişlerdir. Dolayısıyla bir hükümdarın üzerine düşen çok fazla görev ve sorumluluğu bulunmaktadır. Çünkü Türk hakanı, merkezi otoriteyi sağlayan, toplum içindeki huzurun tesis edilmesine olanak veren, dışarıdaki düşmanlara karşı her daim tetikte olan, savunma yapılması ya da hücum edilmesi yerde hızlı düşünen ve karar veren, orduları motive eden, elçiler gönderen, devlet teşkilatının her bölümündeki görevlileri tayin eden bir kimliğe sahiptir. Aynı zamanda iktisadi alanda da önemli rol üstlenen kağanında, “halk devlet için değil, devlet halk için” anlayışını tesis etmesi ve yaşatabilmesi adına kendisinin de birtakım özelliklere sahip olması gerekmektedir. Bu düşüncenin sonucu olarak Türk hükümdarları, toplumu iktisadi yönden refaha ulaştırmayı ve refah içinde yaşatmayı kendine hedef kılarken; aynı zamanda adaleti ve güzelliği de ülke insanına kazandırmak gibi bir misyona sahip olduklarını unutmadan her daim bilgelik ve babalık misyonlarını yaşatmayı bilmişlerdir. Bu misyonu da ancak iyi yetişmiş, bilge, erdem sahibi, hoşgörülü, anlayışlı, cesur ve kahraman, adaletli olan hükümdarlar başarabilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bozkır Kavimleri, Devlet, Hükümdar, Yönetim, Eski Türkler

Kaynakça

• Adalıoğlu, H. H. (2013). Bir Siyasetname Olarak Kutadgu Bilig. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 34: 237-253.
• Alasdair, M. I. (Çev. Hakkı Hünler & Solmaz Zelyüt Hünler) (2001). Homerik Çağdan Yirminci Yüzyıla Ethik’in Kısa Tarihi. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Arat, R. A. (1979). Kutadgu Bilig, Kutadgu Bilig I. Metin. 2. Baskı. Ankara: TDK Yayınları.
• Arsal, S. M. (2014). Türk Tarihi ve Hukuk. Ankara: TTK Yayınları.
• Arslan, M. (1987). Kutadgu Bilig'de Toplum ve Devlet Anlayışı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Baykara, T. (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Clauson, S. G. (1972). “erdem”. An Etymological Dictionary of Pre Thirteenth-Century Turkish. Oxford: The Clarendon Press.
• Donuk, A. (1988). İdarî-Askarî Unvan ve Terimler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Eberhard, W. (1996). Çin’in Şimal Komşuları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ercilasun, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Esin, E. (2006). Türklerde Maddi Kültürün Oluşumu. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Gabain, A. V. (2007). Eski Türkçenin Grameri. 3. Basım, (Çev.M. Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Genç, R. (2002). Karahanlı Devlet Teşkilatı. 3. Basım, Ankara: TTK Yayınları.
• Gökyay, O. S. (2004). Dedem Korkut’un Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• Gumilev, L. N. (Çev: D. Ahsen Batur) (2004). Eski Türkler. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Güngör, H. (1994). “Uygur Kağan Unvanlarında Kün ve Ay Tenri Kavramlarının Kullanılışı”. XI. Türk Tarih Kongresine Sunulan Bildiriler, Cilt: 2, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnalcık, H. (2005). “Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri” Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• İnalcık, H. (2016). Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet. İstanbul: Kronik Kitap.
• Kafesoğlu, İ. (1987). Türk Bozkır Kültürü. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını.
• Kafesoğlu, İ. (2004). Türk Milli Kültürü. 25. Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kaşıkçı, O. (2002). “Eski Türklerde Devlet Başkanlığı ve Hakanlık”. Türkler. C.2, Yeni Türkiye Yayınları. 88-893.
• Koca, S. (2002). “Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı” Türkler. C.2, Yeni Türkiye Yayınları. 823-844.
• Koca, S. (2016). Türk Kültürünün Temelleri II. 4. Baskı, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Maraş, İ. (Ed. Müfit Selim Saruhan) (2016). Türk İslam Düşünce Tarihinde Ahlak ve Örnek Metinler. İslam Ahlak Esasları ve Felsefesi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. 4. Basım, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Ögel, B. (2015). Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi. C.1, Ankara: TTK Yayınları.
• Ögel, B. (2016). Türklerde Devlet Anlayışı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özden, H. Ö. (2014). Türk Düşünce Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Roux, J. P. (1999). Altay Türklerinde Ölüm. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Şeşen, R. (2001). İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri. Ankara: TTK Yayınları.
• Topdemir, H. G. (2009). “Felsefe Nedir? Bilgi Nedir?”. Türk Kütüphaneciliği, Sayı:23.
• Ulaş, S. E. & Güçlü, A. B. ve Uzun, E. (2002). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Winder, R. B. (1970). Near Eastern Round Table I (Turkish History and Politics). New York.
• Yusuf Has Hacip (Çev: R. Rahmeti Arat) (1999). Kutadgu Bilig. 4. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Beyitler: 461, 674-676, 1430, 1933, 1934, 5469.
• Yusuf Has Hacip (Uyarlayan: Fikri Silahdaroğlu) (1996). Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1000 Temel Eser Dizisi/163, Ankara.