Okul Sporlarına Katılan Ortaöğretim Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeyleri

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2024

Okan Cevizli , Gülsen Özcan

Öz

Bu araştırmanın amacı okul sporlarına katılan ortaöğretim öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler (okul türü, sınıf, cinsiyet, kardeş sayısı, branş anne baba medeni durumu) açısından incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini 2022-2023 eğitim öğretim yılında Düzce Merkez ilçede beş farklı ortaöğretim okulunda öğrenim gören ve okul sporlarına katılmış 357 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında Buss ve Perry tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlaması Demirtaş Madran (2013) tarafından yapılan Buss Perry Saldırganlık Ölçeği (BPSÖ) uygulanmıştır. Buss Perry Saldırganlık Ölçeği toplamda 29 madde ve başkalarına fiziksel zarar verme ile alakalı fiziksel saldırganlık, öfkeyi saldırganlığın duygusal boyutu olarak ölçen öfke, saldırganlığın bilişsel boyutunu ölçmeyi amaçlayan düşmanlık ve başkalarını sözel yolla incitmekle alakalı sözel saldırganlık olarak toplam 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Buss ve Perry Saldırganlık Ölçeğinin tümü için Cronbach-Alfa katsayısı 0,85’dir. Araştırma sonucunda; okul türüne göre saldırganlık toplam puanlarında ve fiziksel, sözel saldırganlık ile düşmanlık alt boyutlarında, sınıf düzeyine göre saldırganlık toplam puanlarında ve fiziksel, sözel saldırganlık ve öfke alt boyutlarında, cinsiyete göre fiziksel, sözel saldırganlık ve düşmanlık alt boyutlarında, branşa göre fiziksel ve sözel saldırganlık alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farka rastlanmıştır (p<0.05). Bunun yanında kardeş sayısı, spor türü, spor saati, lisanslı spor yapma ve anne baba medeni durumuna göre ise istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır (p>0.05).

Anahtar Kelimeler

Okul, okul sporları, öğrenci, saldırganlık

Etik Beyan

Bu araştırma Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimlerde İnsan Araştırmaları Etik Kurulundan 01.09.2023 tarihli ve 2023/01 toplantısında değerlendirilerek etik olarak uygun bulunmuştur.

Kaynakça

• Acet, M. (2005). Sporda saldırganlık ve şiddet. İstanbul: Morpa Yayıncılık.
• Ağlamaz, T. (2006). Lise örgencilerinin saldırganlık puanlarının kendini açma davranışı, okul türü, cinsiyet, sınıf düzeyi, anne- babanın öğrenim düzeyi ve ailenin aylık gelir düzeyi açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Akoğuz, N. (2013). Bireysel ve takım sporlarında üniversiteler arası yarışmalara katılan öğrencilerin saldırganlık düzeyleri. Y. Taşmektepligil (ed.). Uluslararası sporda şiddetin temelleri ve önlenmesi yönündeki stratejiler sempozyumu, (s. 181-187). Samsun.
• Aksoyak, M. (2015). Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı yaşam tatmini ve saldırganlık düzeyi farklılıkları ve ilişkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Aydemir, İ. (2015). Spor Genel Müdürlüğünün Yürüttüğü Okul Sporları Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi (Bolu ili rrneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi ]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Aytekin, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin saldırganlık düzeyinin ebeveyn kabul red algisi ve demografik değişkenlere göre incelenmesi ( Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bailey, R. (2006). Physical education and sport in schools: A review of benefits and outcomes. Journal of School Health, 76(8), 397–401.
• Bailey, R. ve K. Armour vd. (2009). “Sport pedagogy special ınterest group. the educational benefits claimed for physical education and school sport: An Academic Review. Res Pap Educ. 24(1), 1–27.
• Başaran, C. (2008). Çeşitli tür liselerde öğrenim gören öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Baykoçak, C. (2002). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki sorunları ve tükenmişlik düzeyleri (Bursa ili uygulaması) [ Yayımlanmamış yüksek lisans tezi ]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Bayram, Y. (2012). Spor yapan ve yapmayan 14-18 yaş grubu öğrencilerin saldırganlık tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Beşkat M. ( 2016). Futbol seyircilerinin empatik eğilimleri ile sporda saldırganlık ve şiddet düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Şanlıurfa İli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Bilgiç, H. (2020). Mardin ili lise öğrencilerinin spor yapma durumları ve bazı demografik özelliklerine göre saldırganlık ve sosyalleşme düzeylerinin incelenmesi ( Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Bilgin Ülken, F. (2011). Televizyon izlemede anne-baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 195–216.
• Bostancı, Ö., Oda B., Şebin K. , Erail S. (2017). 11–13 yaş öğrencilerin spor yapma durumlarına göre iyimserlik ile saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(4), 205-2017.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23. Baskı). Pegem Akademi.
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı (ikinci baskı). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Çobanoğlu, G.B. (2006) Takım sporları ve bireysel sporlar yapan sporcuların saldırganlık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Demirtaş, Madran, H. A. (2013). Buss-Perry saldırganlık ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 24(2),124-129.
• Dervent, F., Arslanoglu, E., Senel, O. (2010). Agressivity level of the high school students and relation witht heirp articipationto sport activities (Sample Of Istanbul) International Journal of Human Sciences, 7, 521-33.
• Doğan, S. (2001). farklı sosyo-ekonomik düzeylere mensup ergenlik çağındaki kız ve erkeklerin saldırgan davranışlarıyla ana- baba tutumları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Eroğlu, S. (2009). Saldırganlık davranışının boyutları ve ilişkili olduğu faktörler: lise ve üniversite öğrencileri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erşan, E.E., Doğan O., Doğan, S. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin sosyodemografik açıdan değerlendirilmesi. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 31: 231–238.
• Gökçiçek S. (2015). Ortaöğretim kurumlarında spor yapan ve yapmayan öğrencilerin saldırganlık tutumlarının araştırılması (Samsun ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi ]. Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Grössing, S. (1991). Beden-spor-hareket; 1. eğitim kurumlarında beden eğitimi ve spor sempozyumu , (s.47-54). Ankara.
• Gümüş, T. (2000). Kendini kabul düzeyleri farklı lise öğrencilerinin bazı degişkenlere göre saldırganlık düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ankara.
• Gürsoy, F. (2002). Annesi çalışan ve çalışmayan çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 6(7), 7-15.
• Halıcı P. (2005). Yatılı ilköğretim bölge okullarına devan eden ve ailesiyle birlikte yaşayan 12- 14 yaş grubu çocuklarının saldırganlık eğilimleri ile benlik kavramlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversite, Fen Bilimleri Enstitüsü,.
• İkizler, H.C. (2000). Sporda sosyal bilimler. İstanbul: Alfa Yayınevi.
• İnal, A. N. (2003). Beden eğitimi ve spor bilimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karabıyık, Ç. (2003). Üniversite öğrencilerinde saldırganlığı yordayan bazı değişkenler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karabulut, E. O. (2013). 16 yaş altı çim hokeyi sporcularının saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi, 11(2), 139-147.
• Karahan, T. F., Özcan, K., Ağlamaz, T. (2009). Lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin anne babanın birliktelik durumu, öz üvey oluşu ve yaşamda öncelikli en önemli değer algısı açısından incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (1), 211-229.
• Karataş, Z. B. (2005). Anne baba saldırganlığı ile lise öğrencilerinin saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 30(317), 30-39.
• Kılıçarslan, S. (2009). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kırkbir,F. (2014). Karadeniz teknik üniversitesinde okuyan ve üniversiteler arası müsabakalarda yarışan öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri enstitüsü, Kütahya.
• Koruç, Z., Bayar, P. ve Arslan, F. (2004). Türkiye’de futbol fanatikleri: sosyal kimlik ve şiddet. Ankara: Bilimsel Araştırma Yarışması, Spor Toto ve TÜRFAD (Türkiye Futbol Adamları Derneği) Ortak Yayını.
• Kulaksızoğlu, A. (2005). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi kitapevi.
• Okyaz, B. (2017). 18-24 yaş arası taekwondo ve yüzme sporu ile uğraşan gençlerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi ( Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Oldenkamp, E. (2012). Effects of school sports participation on the development of high school students. education department. the graduate school of arts and sciences. ( Master Thesis). Marshall: Southwest Minnesota State University.
• Özbesler, C. ve Duyan, V. (2009). Okul ortamlarında sosyal hizmet. Eğitim ve Bilim, 34(154), 17–25.
• Özdemir N, Abakay U. (2017). Kadın voleybol ve futbolcularda iletişim becerileri ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 41-52.
• Özmen, Ö. (1999). Çağdaş sporda eğitim üçgeni. Ankara: Bağırgan Yayınevi.
• Öztürk, N. (2008). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Pekince, H. (2012) Ergenlerin saldırganlık düzeyleri ile sosyal aktivitelere katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Pişkin, M. ve Ayas, T. (2005). Zorba ve kurban lise öğrencilerinin utangaçlık, içedönüklük, dışadönüklük ve özsaygı değişkenleri bakımından incelenmesi. VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde Sunulmuş Bildiri (21-23 Eylül). Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul
• Russell, G.W. (2003). Sport riots social psychological review canada foundations of sport champaign. Canada: IL Human Kinetics Publishers.
• Sökmen, A. S. (2018). Üsküdar üniversitesi öğrencilerinde saldırganlık ve akademik öz-yeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahan, M. (2007). Lise öğrencilerinde saldırganlığı yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tutkun E., Güner B.Ç., Ağaoğlu S.A. (2006). Takım sporları ve bireysel sporlar yapan sporcuların saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. 9. Uluslararası spor bilimleri kongresi (s.1068-1071), Muğla.
• Tuzgöl, M. (2000). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14), 39- 48.
• Uluışık V. (2015). Spor Yapan ve Yapmayan Ortaöğretim Öğrencilerinin Stres ve Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi: Burdur İli Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Ünlü, H. ve Aydos, L. (2007). Öğretmen görüşlerine göre; beden eğitimi derslerinde öğretmenlerin ve öğrencilerin tercih ettikleri öğretim yöntemleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 71-81.
• Yalçın Y. (2009). Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi: antrenör cinsiyetinin rolünü belirlemeye yönelik Antalya ilinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kayseri Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yaşankul, N. (2007). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri ile eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldız S. (2009). Spor yapan ve spor yapmayan ortaöğretim öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Zengin, H. (2008). Endüstri meslek liselerinde eğitim gören öğrencilerin öğrenme stilleri, sınav kaygısı ve akademik başarıları arasındaki ilişki (Kocaeli ili Gebze ilçesi örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü