Yaratıcı Kişilik Özellikleri Ölçeği: Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 747 - 760, 07.09.2017

Feyzullah Şahin , Şahin Danışman

Öz

Bu çalışmanın amacı, kültüre özgün bir takım yaratıcı kişilik özelliklerinin değerlendirilmesine yönelik bir ölçme aracı geliştirilmesidir. Ölçeğin yapı geçerliğini incelemek için yapılan Açıklayıcı Faktör Analizi sonucunda, 17 maddeden oluşan dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Ortaya çıkan yapı bir başka örneklem grupta test edilmiştir. Doğrulayıcı Faktör analizi sonucu ortaya çıkarılan model doğrulanmıştır (χ²/Sd= 2.332, RMSEA= .04, SRMR= .04, GFI= .97, CFI= .95). Ölçeğin alt faktörleri için Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı .60 ile .65 aralığında hesaplanmıştır. Ölçek geneli ise .67’dir. Ölçek alt boyutlarının ayırt edici geçerliliği alt–üst dilim grup ortalamaları farkına dayalı olarak incelenmiştir. Analizler sonucunda, alt ve üst %27’lik dilimlerin puanları arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir (t(240) = –127.911, –97.235, –118.358, –81.935 ve –125.503, p< .01). Bu sonuçlar Yaratıcı Kişilik Özellikleri Ölçeğinin Türk kültüründe geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı kişilik özellikleri, amaç yönelimlilik, içsel motivasyon, kendine güven, risk alma

Kaynakça

• Aksoy, B. (2004). Coğrafya öğretiminde probleme dayalı öğrenme yaklaşımı. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Amabile, T. M. (1983). The social psychology of creativity: A componential conceptualization. Journal of Personality and Social Psychology, 45(2), 357−376. Doi: 10.1037/0022–3514.45.2.357 Amabile, T. M. (1996). Creativity in context: Update to the social psychology of Creativity. Colarado, Boulder: Westview Press. Bacanlı, H., İlhan, T. & Aslan S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261–279. Barron, F. & Harrington, D. M. (1981). Creativity, intelligence, and personality. Annual Review Psychology, 32, 439–476. Batey, M. & Furnham, A. (2006). Creativity, intelligence, and personality: A critical review of the scatter literature. Genetic, social and general psychology monographs, 132(4), 355–429. Baştürk, S. (2014). Ölçme araçlarının taşıması gereken nitelikler. Savaş, B. (Edt.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme içinde (1. baskı, 23–56). Ankara: Nobel Yayıncılık. Bryne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd edt.). New York: Routledge Taylor & Francis Group. Büyüköztürk, Ş. (2004). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (2nd edt) [Multivariate statistics for social sciences SPSS and LISREL applied]. Ankara: Pegem Press. Deniz, M. E., Özer, E. & Işık, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği–Kısa Formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Education and Science, 38(169), 407 – 419. Feist, G. J. (1998). A meta–analysis of personality in scientific and artistic creativity. Personality and Social Psychology Review, 2, 290–309. Feist, G. J. (1999). Personality in scientific and artistic creativity. In R. J. Sternberg (Ed.). Handbook of human creativity, (pp. 273–296), Cambridge: Cambridge University Press. Furnham, A. & Bachtiar, V. (2008). Personality and intelligence as predictors of creativity. Personality and Individual Differences, 45, 613–617. Furnham, A. Batey, M., Anand, K. & Manfield, J. (2008). Personality, hypomania, intelligence and creativity. Personality and Individual Differences, 44, 1060–1069. Doi: 10.1016/j.paid.2007.10.035 Guilford, J. P. (1966). Measurement and creativity, Theory into Practice, 5(4), 186–202. Hambleton, R. K. (2005). Issues, designs, and technical guidelines for adapting tests into multiple languages and cultures. In Hambleton R. K., Merenda, C. D., & Spielberger, C. D., (Eds), Adapting educational and psychological tests for cross–cultural assessment, (pg.3–38), New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53–60. Hu, L. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55. Doi: 10.1080/10705519909540118 Jauk, E., Benedek, M., Dunst, B. & Neubauer, A., C. (2013). The relationship between intelligence and creativity: New support fort he threshold hypothesis by mean of empirical breakpoints detection. Intelligence, 41(4), 212–221. Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd edt.). NewYork: Guilford Press. McCrae, R. R. & Costa, P. T. (1997). Conceptions and correlates of openness to experience. In R. Hogan, J. A. Johnson, & S. R. Briggs (Eds.), Handbook of personality psychology (pp. 826–848). New York: Academic Press. Sak, U. (2016). Yaratıcılık, gelişimi ve eğitimi. (2. Baskı), Ankara: Vize yayıncılık. Sanchez – Ruiz, M. J., Hernandez – Torrano D., Perez – Gonzalez, J. C., Batey, M. & Petrides, K. V. (2011). The relationship between trait emotional intelligence and creativity across subject domains. Motivation and Emotion, 35(4), 461–473. Doi: 10.1007/s11031–011–9227–8 Savran, C. (1993). Sıfat listesinin (Adjective Check List) Türkiye koşullarına uygun dilsel eşdeğerlilik, geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması ve örnek uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi), M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri, İstanbul. Soldz, S. & Vaillant, G. E. (1999). The big five personality traits and the life course: A 45– year longitudinal study. Journal of Research in Personality, 33(2), 208−232. Sternberg, R. J. & Lubart, T. I. (1991). An investment theory of creativity and its development. Human Development, 34, 1−32. Sternberg, R. J., O’Hara, L. A. & Lubart, T. I. (1997). Creativity as investment. California Management Review, 40(1), 8–21. Sternberg, R. J., Jarvin, L. & Grigorenko, E. L. (2011). Explorations in giftedness. NewYork: Cambridge University Press. Şahin, F. (2016). Kaufman Alanları Yaratıcılık Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 855–867. Doi: 10.17051/io.2016.70479. Şahin, F. & Şahin, D. (2012). Engelli bireylerle çalışan özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi, Öğretmen Eğitimi ve Eğitimcileri Dergisi, 2(1), 275-294. Şahin, F. & Şahin, D. (2013). Bilim ve sanat merkezinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyi. Üstün Yeteneklilerin Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (2), Özel sayı, 51-66. Qian, M., Plucker, J. M. & Shen, J. (2010). A Model of Chinese Adolescents' Creative Personality, Creativity Research Journal, 22(1), 62–67, Doi: 10.1080/10400410903579585 Terreffinger, D. J., Young, G. C., Selby, E., C. & Shepardson, C. (2002). Assessing creativity: A guide for educators. Center for Creative Learning Sarasota, Florida (RM02170).