Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarına Yönelik Hukuksal Düzenlemelerin Başlangıç Dönemi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 258 - 269, 17.09.2019

Önder Deniz

Öz

Sanayileşmenin olumlu sonuçlarının yanında sosyal açıdan olumsuz birtakım sonuçları da olmuştur. Çalışma ortamlarının sağlıksız olması ve birçok tehlikeleri barındırması, işçi kesimleri için en önemli sorunların başında gelmektedir. Üretim unsurlarının en üst düzeyde kullanımı, işçi kesimine çok ağır bir şekilde yansımıştır. Tarihsel süreç içerisinde uzun bir süre işçiler, çalışma koşullarından dolayı, hastalandı, sakat kaldı veya hayatlarını kaybetti. Bu acımasız yapının durdurulmasına yönelik çalışmalar 19. yüzyılın ikinci yarısında başlamıştır. Başlarda çocuk işçilerin korunması üzerine yapılan çalışmalar, daha sonra genel işgücünü kapsayacak şekilde genişletildi. İnsan sağlığı üzerine yapılan araştırmalar geliştikçe, çalışma ortamlarındaki işçi sağlığı ve güvenliğine yönelik çalışmalar da gelişmiştir. Çalışma koşullarından dolayı işçilerin karşılaşabilecekleri sağlık sorunları ve meslek hastalıklarının en aza indirilmesi için yapılanlar, çalışma hayatına yönelik sosyal politikaların temelini oluşturmaktadır. Türkiye’de buna yönelik çalışmalar, 19. yüzyılın ikinci yarısına karşılık gelmektedir. Madenlerdeki işçi sağlığı ve güvenliğini koruma amaçlı hukuksal düzenlemeler, ülkedeki iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının başlangıcını oluşturur. Hukuksal düzenlemelerin başlangıç tarihi eski olsa da ileriki yıllarda devleti yönetenler, işçinin sağlığını ve güvenliğini koruyucu genel bir kanun yapma konusunda yetersiz kalmışlardır. Uzun süre işverenler, çalışma koşullarını kendi menfaatine göre düzenlemiştir. Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği ancak 20. yüzyılın ortalarında hukuksal bir yapıya kavuşmuştur, aynı zamanda Umumi Hıfzıssıhha Kanununda sonra da İş Kanununda işçi sağlığını koruyucu maddelere yer verilmiştir. Bu iki kanunun olumlu bir yapıya sahip olmalarına karşılık birçok işçi kanunun kapsamı dışında kalmıştır. Türkiye’de işçileri koruyucu önlemler, başlangıç döneminde sınırlı düzeyde kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Hukuku, Çalışma Hayatı

Kaynakça

• Aydemir, M. (1994). “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğini Sağlama Açısından İşverenin Yükümlüğü”, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, Cilt.3, Sayı.4. BCA Yer No: 728.495..5. Fon Kodu: 490..1.0.0 Dosya: 4.BÜRO Sayı : - Tarih: 30.12.1947. Durak, İ. ve Atilla, Y. (2010). "Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2. Estabrook, A. H. (1923). "The Family History of Robert Owen", Indiana Magazine of History. 19/1. Genç, H. (2007). Ereğli Kömür Madenleri, (1840-1920), Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Gülmez, M. (1983). Türkiye’de Çalışma İlişkileri (1936 Öncesi), Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, Ankara. Güran, T. (2000). “1897 Tarihli İlk İstatistik Yıllığı”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, D.İ.E. Yayınları, Ankara. Hobsbawn, E. J. (1998). Sanayi ve İmparatorluk, Çeviren: Abdullah Ersoy, Dost Yayınları, Ankara. Kennedy, P. (1994) Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, Çeviren: Birtane Karanakçı, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara. Ökçün, A. G. (1972). "XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında İmalat Sanayi Alanında Verilen Ruhsat ve İmtiyazların Ana Çizgileri", AÜSBFD, Cilt: 27, No: 1. Öztürk, N. (2002). "Ahilik Teşkilatı ve Günümüz Ekonomisi, Çalışma Hayatı ve İş Ahlakı Açısından Değerlendirilmesi", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7. Resmi Gazete Sakal, F. (2004). “Türkiye’de Çalışma Hayatının Millileşmesi”, Atatürk Araştırma Merkezi, Cilt.20, Sayı.60. Talas, C. (1955). İçtimai İktisat Dersleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara. TBMM Kavanin Mecmuası, Devre:3 İcdima: 3, Cilt.8, TBMM Matbaası, Ankara, 1930. Tengirşenk, Y. K. (1999). "Tanzimat Devrinde Osmanlı Devletinin Haricî Siyaseti", Komisyon, Tanzimat 1, İstanbul: MEB Yayınları. Tızlak, F. (1997). Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Yöresinde Madencilik, TTK Yayınları, Ankara. Tuna Orhan, Nevzat Yalçıntaş, Sosyal Siyaset, Filiz Yayınları, İstanbul, 1988. Turan, Y. Z. ve Çolak, R. (2016). “Bildungsroman’a Tematik Bir Yaklaşım: David Copperfield ve Çalıkuşu”. Humanitas: Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.4, Sayı.7. Umar, B. (1974). İzmir’de Yunanlıların Son Günleri, Bilgi Yayınları Ankara. Ülkekul, C. Taş Kömürü Havzasında (İşletmelerinde) Bahriye Nezareti Yönetimi (1865-1908) ve Dilaver Paşa Nizamnamesi, Çeviriler: Ayşe Hande Çan. Yücel, F. (2008). Kent Esnaf ve Zanaatkarlarının Ekonomik Sorunları, Tehditler ve Çözüm Önerileri, Yayına Hazırlayan: Kent Araştırmaları Merkezi, Kam Yayınları 1. Baskı.