Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Türk Destanlarında Kurt Ata Kültünün Anadolu'ya Yansıması: Safranbolu Örneği

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 293 - 303, 15.03.2019

Fahri Dağı , Taşkın Deniz

Öz

Bugün çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Türkler, gelenek göreneklerini, kültürlerini ve inançlarını bu yeni coğrafyalara götürmüş, çok küçük değişikliklerle eski inançlarını muhafaza etmeyi başarmışlardır. Her milletin kendine ait kültür kodları vardır. Bu kodlar, ait oldukları milletle diğer milletler arasında farklılıkları ortaya koyar. Türkleri diğer milletlerden ayıran kültür kodlarının başında atalar kültü ve buna bağlı olarak kurt (bozkurt) kültü gelir. Atalar kültü ve kurt (bozkurt) kültü Türk inanç sisteminde çok önemli bir yere sahiptir. Bazen atalar kültüyle kurt (bozkurt) kültü karışmış ve aynı kökte birleşmiştir. İslamiyet’ten önceki Oğuz Kağan, Türeyiş, Ergenekon, Bozkurt gibi Türk destanlarında kahramanından sonra en önemli motif “bozkurt”tur. Atalar kültüyle aynı kökten gelen kurt kültü günümüz Anadolu coğrafyasında canlı bir şekilde yaşamaktadır. Bu çalışmada kökeni MÖ önceki asırlara dayanan kurt ve atalar kültü ile Safranbolu’da bulunan Kurt Dede Türbesi çevresinde oluşan kurt ve atalar kültü incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Safranbolu, Atalar Kültü

Kaynakça

• Alptekin, M. ve Alptekin, Z. D. (2017). İskender Pala’nın Şah ve Sultan adlı romanında halk bilimi unsurları. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2):193-224. Aslan, Namık (2010). Kurt motifinin Türk menşe efsanelerdeki menşei üzerine. Millî Folklor, (87), 72-77. Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Bang, W., R.R. Arat (1936). Oğuz Kağan Destanı, İstanbul: Burhaneddin Basım Evi. Çoruhlu, Y. (2014). Türk Sanatında Hayvan Sembolizmi, Konya: Kömen Yayınları. Eberhard, W. (1942). Çinin Şimal Komşuları (çev. N. Uluğtuğ), Ankara. Ergin, M. (2008). Dede Korkut Kitabı I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Gökyay, O.Şaik (2006). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınları. İnan, Abdülkadir (1987). “Börü=Kurt ve Yok=Hayır Üzerine”. Makaleler ve İncelemeler I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kaplan, M. (2007). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar/Tip Tahlilleri 3. İstanbul: Dergâh Yayınları Karabük Valiliği (2012). Karabük-Safranbolu Gezi Rehberi. Ankara: Anıt Matbaası. Kaşgarlı M. (2006). Divânü Lugati’t Türk, (çev. Besim Atalay), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Kaya, D. (2014). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. Köprülü, M. F. (1981). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Özdemir, Ü., Güner, İ. ve Kopar, İ. (2002). Safranbolu Platosu’nda geçici kır yerleşmeleri, Doğu Coğrafya Dergisi, (7), 133-152. Sertkaya, O. F., Alyılmaz, C. ve Battulga, T. (2001). Moğolistan’daki Türk Anıtları Projesi Albümü. (çev. Işık Kuşçu) Ankara: TİKA Yayınları. Ögel, B. (2003). Türk Mitolojisi I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Roux, J. Poul (2005). Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Türkçe Sözlük (2005), Ankra: Türk Dil Kurumu. Tunçözgür, Ü. (2012). Dünden Bugüne Safranbolu. İstanbul: Safranbolu Belediyesi Kültür Yayınları. Uludağ, S. (2016). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları. Yalman (Yalgın) A.R. (1993) Cenupta Türkmen Oymakları I-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. İnternet Kaynakçası https://www.californiawolfcenter.org/downloads/TSRWolvesinfolkloreReligionandMythology.pdf [Erişim Tarihi: 13.03.2017]. Safranbolu Belediyesi (2016). http://www.safranbolu.bel.tr/?/safranbolu/cografi-konum-94 [Erişim Tarihi: 13.02.2016]. http://www.necatidemir.net/images/demir/bkosem/kurt_dede.pdf [Erişim Tarihi 08.02.2018]. Kaynak Kişiler Hatice Savaş, 1938, Safranbolu, Okuma-yazma biliyor, Annesinden dinlemiş. Sıdıka Yılmaz, 1946, Safranbolu, İlkokul mezunu, Annesinden dinlemiş. Yılmaz Savaş, 1948, Safranbolu, Ortaokul mezunu, Annesinden dinlemiş.