Mersin Folklorunda Püse (Kara Hekim) İle İlgili Tespitler

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 323 - 336, 15.03.2019

Mehmet Alptekin

Öz

Mersin; doğuda Adana, kuzeyde Konya ve Karaman, batıda Antalya ile komşu olup güneyde Akdeniz sahil şeridiyle çevrilidir. Mersin’in yerli halkını büyük ölçüde Oğuzların Sarıkeçili, Karakeçili, Boynu İnceli, Ceritli, Avşar, Menemenci ve Tekeli Türkmenleri oluşturmaktadır. Mersin, bu sebeple Orta Asya’yla benzer kültürel değerlere sahip bir yerleşim yeridir. Güney sınırını Akdeniz'in oluşturduğu Mersin, bitki örtüsü açısından önemli bir çeşitliliğe sahiptir. Bu bitkiler içerisinde çam ağaçları en dikkat çekenidir. Bu çalışmada; temiz hava, bol oksijen kaynağı, hayvanların barınak yeri ve insanların ısınma kaynağı olan çam ağaçlarının kuruyan çıralı kısımlarından elde edilen püse (kara hekim) hakkında tespitler sunulmuştur. Püse; geçmişten günümüze kadar ulaşan önemli kültürel öğelerimiz arasındadır. Bu sebeple konu; püsenin elde edilişi, halk sağlığı, geçiş dönemleri, halk inançları ve söz varlığındaki yeri olmak üzere beş ana başlık altında değerlendirilmiştir. Çalışmadaki veriler görüşme yöntemi ve doküman incelemesiyle elde edilmiş olup kültür analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu sayede, bir dönem kültür hayatının önemli unsurları arasında olan püsenin Mersin folklorundaki önemine de dikkat çekilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mersin, kültür

Kaynakça

• Ak, M. (2013). Yörüklerin Günlük Hayatında Püse, Yörtürk, 18 (108):40-43. Ak, M. (2017). Yörüklerde Halk Hekimliği, The Journal Of Academic Social Science Studies, (57): 395-405. Aksan, D. (2004). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi. Atalay, B.(1985). Divanı Lügati-t Türk I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Atlay, Doğan (1990). Mut Folklorundan Damlalar (Püse–Zift–Kül), İçel Kültürü, (11): 23-24. Bali, A. (2015). Mersin Konargöçerlerinin Halk Kültüründe İnanışlar ve Bunlara Bağlı Uygulamalar (Basılmamış Doktora Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Boratav, P. N. (1984). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar). İstanbul: Gerçek Yayınevi. Çabuk, H. H. (2008). Çukurova’da Yörükler. Adana: Ekrem Matbaası. Dağı, F. (2013). Türk Halk Anlatılarında Halk Hekimliği Üzerine Bir Araştırma (Basılmamış Doktora Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Dulkadir, H. (1997). İçel’de Son Yörükler Sarıkeçililer. Mersin: İçel Valiliği Yayınları. Gökşen, C. (2007). Sandal Köyü Tarsus ve Çevresinde Keçilere Verilen Adlar ve Davarcılıkla İlgili Bazı Uygulamalar, Milli Folklor, 19 (76): 134-148. Gölpınarlı, A. (1993). Nasreddin Hoca. İstanbul: Remzi Kitabevi. Gönenç, A. (2011). Antalya İli Korkuteli İlçesinde Halk İnanışları ve Halk Hekimliği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gönüllü, A. R. (2004). Alanya Folklorunda Veteriner Hekimliği, Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri III,Alanya: Alsav Yayınları, 296-298. Güngör, K. (1941). Cenubî Anadolu Yürüklerinin Etno-Antropolojik Tetkiki, Ankara: Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji ve Etnoloji Enstitüsü Neşriyatı. Kırmızı, Ö. (2015). Erdemli Halk Kültürü Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin: Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kurum, U. (2008). Düziçi’nde Halk Hekimliği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Öger, A. (2003). Tarsus Yöresi Dağ Köylerinde Geleneksel Halk Kültürü Üzerine Bir İnceleme (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Özgen, Z. N. (2007). Adana (Merkez) Halk Hekimliği Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Seyirci, M. (2000). Batı Akdeniz Bölgesi Yörükleri. İstanbul: Der Yayınları. Uysal, Y. (2008). Gazipaşa’da Folklor ve Halk Edebiyatı Ürünleri (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ülger, Z. (2013). Aydın (Merkez) ve Çevresinde Halk Hekimliği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yalgın, A. R. (1977). Cenup’ta Türkmen Oymakları II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. http://www.milliyet.com.tr/antibiyotik-direncine-karsi-katran-pembenar-detay-genelsaglik-2164523/ Kaynak Kişiler KK. 1: Cennet Alptekin, 1960, Silifke-İmamuşağı, Okuma-yazma yok, Ev hanımı. KK. 2: İsmail Alptekin (Âşık İmamoğlu), 1938, Silifke-İmamuşağı, İlkokul mezunu, Emekli. KK. 3: Münevver Barı,1959, Gülnar-Kayrak, Okuma-Yazma Yok, Ev hanımı. KK. 4: Cengiz Gökşen, 1969, Tarsus-Sandal, Yükseköğrenim, Öğretim üyesi. KK. 5: Nuri Yağız, 1940, Kadirli-Tahta, ilkokul, Çiftçi. KK. 6: Yaşar Kalafat, 1939, Kars, Yükseköğrenim, Öğretim üyesi