Bir şehir hastanesinin acil servisine başvuran evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım verenlerinde bakıcı yükü: kesitsel bir araştırma

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 3, 67 - 73, 31.12.2024

Engin Ertek , Mustafa Akan

https://doi.org/10.58651/jomtu.1555629

Öz

Amaç: Evde sağlık hizmeti alan hastalar ihtiyaçlarını karşılayabilme adına bakımlarını ev ortamında da üstlenecek bakım veren kişilere ihtiyaç duymaktadır. Bakım verenler bu süreçte kendi işlevsellikleriyle ilgili bazı sorunlar yaşamakta, bakıcı yüküyle karşılaşmaktadır. Literatürdeki araştırmalarda her ne kadar bakım verme fiziksel ve psikolojik sıkıntılarla ilişkilendirilmiş olsa da bu durum olumlu duyguların gelişmesiyle bakım veren tarafından bir ödül olarak da algılanabilir. Bu araştırmada bir şehir hastanesinin acil servisine başvuran evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım verenlerinde bakıcı yükü ve ilişkili faktörlerin araştırılması hedeflenmiştir. Araştırmanın hipotezi bakıcı yükünün yara bakımı desteği (YBD) sağlayan bakım verenlerde, sağlamayanlara göre daha düşük bulunacağı şeklindedir.
Materyal ve Metot: Araştırma 04.04.2024-04.08.2024 tarihleri arasında bir şehir hastanesinin acil servisinde yürütülmüştür. Araştırmaya evde sağlık hizmeti alan, acil servise başvurusu olan hastaların bakım verenleri dahil edilmiş, katılımcılara Zarit Bakıcı Yük (ZBY) ölçeği ve sosyodemografik veri formu uygulanmıştır.
Bulgular: 120 katılımcının yer aldığı araştırmada, katılımcıların yaş ortalaması 44.6±12.3, ZBY ölçeği toplam puanları 42.5 (19-77) olarak bulunmuştur. YBD açısından incelendiğinde bakım verenlerin 92’sinin (%76.7) YBD sağladığı görülmüştür. Bakım verenler YBD sağlayan ve sağlamayan şeklinde iki gruba ayrıldığında, YBD sağlayan grubun sağlamayana göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha düşük ZBY ölçeği toplam puanının olduğu tespit edilmiştir (p<0.001). Bununla birlikte erkek cinsiyet, eğitim ve gelir düzeyleri YBD sağlayan grupta daha yüksek bulunmuştur (p=0.018, p=0.021, p=0.002 sırasıyla).
Sonuç: YBD, bakım verende olumlu duyguları artırarak bakıcı yükünü hafifletiyor olabilir. Bakıcı yükü ve ilişkili faktörlerle ilgili daha iyi yapılandırılmış ileri araştırmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Evde Sağlık Hizmeti, Bakım Veren, Bakıcı Yükü, Yara Bakımı Desteği

Etik Beyan

Araştırma yürütülmesi için gerekli izin XXX Şehir Hastanesinin Bilimsel Araştırmalar Etik Kurulu’ndan alınmıştır (Tarih 03.04.2024, No 2024-5/5).

Caregiver burden in caregivers of patients receiving home health care services applying to emergency department of a city hospital: a cross-sectional study

Öz

Background: Patients receiving home health care services need caregivers who will undertake their care at home in order to meet their needs. In this process, caregivers experience some problems related to their own functionality and face care burden. Although caregiving is associated with physical and psychological distress in studies in the literature, this situation can also be perceived as a reward by the caregiver with the development of positive emotions. In this study, it was aimed to investigate caregiver burden and related factors in caregivers of patients receiving home health care services who applied to the emergency department of a city hospital. The hypothesis of the study is that caregiver burden will be lower in caregivers who provide wound care support (WCS) compared to those who do not.
Materials and Methods: The study was conducted in the emergency clinic of a city hospital between 04.04.2024 and 04.08.2024. The study included caregivers of patients who received home health care services and applied to the emergency department, and the Zarit Caregiver Burden (ZCB) scale and sociodemographic data form were applied to the participants.
Results: In the study of 120 participants, the mean age of the participants was found to be 44.6±12.3 years and the total score of the ZCB scale was 42.5 (19-77). When analysed in terms of WCS, it was observed that 92 (76.7%) of the caregivers provided WCS. When the caregivers were divided into two groups as providing WCS and not providing WCS, it was found that the group providing WCS had a statistically significantly lower total score on the ZCB scale than the group not providing WCS (p<0.001). Additionally, male gender, education and income levels were found to be higher in the group providing ICP (p=0.018, p=0.021, p=0.002 respectively).
Conclusions: WCS may alleviate carer’s burden by increasing positive emotions in the caregiver. Further well-structured studies on caregiver burden and related factors are needed.

Anahtar Kelimeler

Home Health Care, Caregiver, Caregiver Burden, Wound Care Support

Kaynakça

• Adelman, R.D., Tmanova, L.L., Delgado, D., Dion, S, & Lachs, M. S. (2014). Caregiver burden: A clinical review. JAMA, 311(10), 1052-1060.
• Akan, M., Ünal, S. & Gürer, H. (2023). Evlilik doyumu kadın ve erkeklerde farklı mı seyreder? Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(44), 513-538.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. Evde sağlik hizmeti sunumu hakkinda yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/06/20230602-1.htm
• Bilal, E. & Dağ, İ. (2005). Eğitilebilir zihinsel engelli olan ve olmayan çocukların annelerinde stresi stresle başa çıkma ve kontrol odağının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12, 56-68.
• Coelho Rodrigues Dixe, M.d.A. & Fernandes Querido, A.I. (2020). Informal caregiver of dependent person in self-care: Burden-related factors. Revista de Enfermagem Referência(3).
• Collins, C.E., Given, B.A. & Given, C.W. (1994). Interventions with family caregivers of persons with Alzheimer's disease. The Nursing Clinics of North America, 29(1), 195-207.
• Çatak, B., Kılınç, A., Badıllıoğlu, O., Sütlü, S., Sofuoğlu, A. E. & Aslan, D. (2012). Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Turkish Journal of Public Health, 10(1), 13-21.
• del-Pino-Casado, R., Rodriguez Cardosa, M., López-Martínez, C. & Orgeta, V. (2019). The association between subjective caregiver burden and depressive symptoms in carers of older relatives: A systematic review and meta-analysis. PloS one, 14(5), e0217648.
• Ge, L. & Mordiffi, S. Z. (2017). Factors associated with higher caregiver burden among family caregivers of elderly cancer patients: A systematic review. Cancer Nursing, 40(6), 471-478.
• Isac, C., Lee, P. & Arulappan, J. (2021). Older adults with chronic illness–caregiver burden in the Asian context: a systematic review. Patient Education and Counseling, 104(12), 2912-2921.
• Karsavuran, N., Özen, M., Eke, R. N., Vural, R., Acar, A. B., Aşık, Z. & Koşar, İ. (2022). Bir eğitim ve araştırma hastanesi evde sağlık hizmetleri biriminde takipli hastalara bakım veren kişilerde psikolojik sıkıntı görülme sıklığı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 31(4), 254-261.
• Kim, H., Chang, M., Rose, K. & Kim, S. (2012). Predictors of caregiver burden in caregivers of individuals with dementia. Journal of Advanced Nursing, 68(4), 846-855.
• Öğür, Z., Gözüm, S., Taş, E., Yalçındağ, N., Alpak, M. & Hayran, O. (2019). The influence of the education provided to family caregivers on bedridden patients and caregivers: A randomized controlled study. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 13(3), 318-334. doi: 10.21763/tjfmpc.446108
• Özlü, A., Yıldız, M. & Aker, T. (2009). Zarit bakıcı yük ölçeğinin şizofreni hasta yakınlarında geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Archives of Neuropsychiatry, 46, 38-42.
• Taşdelen, P. & Ateş, M. (2012). Evde bakım gerektiren hastaların bakım gereksinimleri ile bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(3), 22-29.
• Vahidi, M., Mahdavi, N., Asghari, E., Ebrahimi, H., Ziaei, J. E., Hosseinzadeh, M., . . . Kermani, I.A. (2016). Other side of breast cancer: Factors associated with caregiver burden. Asian Nursing Research, 10(3), 201-206. WHO. Ageing and health. Retrieved 24.01.2024, from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health
• Yeşil, T., Çetinkaya Uslusoy, E. & Korkmaz, M. (2016). Kronik hastaliği olanlara bakim verenlerin bakim yükü ve yaşam kalitesinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 54-66. Zarit, S.H., Reever, K.E. & Bach-Peterson, J. (1980). Relatives of the impaired elderly: Correlates of feelings of burden. The Gerontologist, 20(6), 649-655.