Sanayi performansının istihdam üzerindeki etkileri: Türkiye örneği

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 45 - 63, 28.12.2023

Hasan Batmaz , Hazar Keskin

Öz

Tarihsel süreç içerisinde, özellikle sanayi devrimi ile birlikte kas gücü yerine buhar makinelerinin kullanımından itibaren sanayi sektöründe sürekli bir değişim ve dönüşüm gerçekleşmiştir. Bu değişim ve dönüşümler, emek ve makine arasında sürekli bir değiş-tokuşa yol açmıştır. Bu çalışmada, yüksek teknoloji sanayi üretim endeksi, imalat sanayi kapasite kullanım oranı ve istihdam oranı arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca kontrol değişkeni olarak, Türkiye’nin üretiminde önemli bir role sahip olan döviz kuru kullanılmıştır. Bu çalışmada ilgili değişkenler ARDL yöntemi ile analiz edilmiştir. ARDL analizinde, değişkenler arasında hem uzun dönemli hem de kısa dönemli bir ilişki olduğu saptanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, yüksek teknoloji sanayi üretim endeksindeki artış istihdam oranını azalmaktadır. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı ve döviz kurundaki artışın, istihdam oranını arttırdığı gözlemlenmiştir. Teknolojinin sürekli bir gelişim içerisinde olmasından dolayı yüksek teknoloji sanayi üretim endeksindeki artışın, istihdam oranı üzerinde negatif etkilerinin politika yapıcılar tarafından dikkate alınması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İstihdam, Yüksek teknoloji, İmalat sanayi, Zaman serisi analizi, Döviz kuru

Effects of industrial performance on employment: The example of Türkiye

Öz

Throughout the historical process, especially with the Industrial Revolution and the use of steam engines instead of muscle power, there has been a continuous change and transformation in the industrial sector. These changes and transformations have led to a constant exchange between labor and machinery. This study examines the relationship between the high technology industry production index, manufacturing industry capacity utilization rate and employment rate. In addition, as a control variable, the exchange rate, which has an important role in Turkey's production, is used. In this study, relevant variables are analyzed with the ARDL method. In the ARDL analysis, it is determined that there is both a long-term and short-term relationship between the variables. According to the findings, the increase in the high-technology industry production index reduces the employment rate. It is observed that, the increase in the manufacturing industry capacity utilization rate and the exchange rate increases the employment rate. Since technology is in constant development, policymakers need to take into account the negative effects of the increase in the high-technology industrial production index on the employment rate.

Anahtar Kelimeler

Employment, High technology, Manufacturing industry, Time series analysis, exchange rate

Kaynakça

• Acar Balaylar, N. (2011). Reel döviz kuru istihdam ilişkisi: Türkiye imalat sanayi örneği. Sosyoekonomi, 16(16). doi:10.17233/se.35274
• Akcan, A. T., ve Ener, M. (2018). Makroekonomik değişkenlerin işsizlik ile ilişkisi: Türkiye örneği, Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 263-285.
• Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz kurları ile BIST sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: Bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 23-41.
• Atabey, A. (2019). Ar-Ge harcamalarının genç işsizlik üzerindeki etkisi: Türkiye ve AB ülkeleri için panel veri analizi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• NACE (2023). NACE Rev. 2.1 classification is now official. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/w/WDN-20230210-1 (Erişim Tarihi: 24.09.2023)
• Avcı, B. (2023). İnovasyonların işsizlik üzerine etkisi: Türkiye örneği. Düzce İktisat Dergisi 4(1), 15-28.
• Avcı, M., Uysal, S., ve Taşçı, R. (2016). Türk imalat sanayinin teknolojik yapısı üzerine bir değerlendirme. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(36), 49-66.
• Aydemir, H. (2018). Sanayi 4.0 ve Türkiye ekonomisi açısından etkileri. Sosyoekonomi, 26(36), 253-261. doi:10.17233/sosyoekonomi.2018.02.16
• Aydın, A. (2021). Türkiye ekonomisinde ithal girdi bağımlılığının analizi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 12(2), 223-249. doi:10.54688/ayd.876593
• Aydın, E. (2018). Türkiye’de teknolojik ilerleme ile istihdam yapısındaki değişme projeksiyonu: Endüstri 4.0 bağlamında ampirik analiz. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(31), 461-471.
• Ayhan, F. (2019). Türkiye ekonomisinde işsizliğin belirleyicisi olan temel makroekonomik değişkenlerin tespitine ilişkin bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (25), 235-252. doi:10.18092/ulikidince.567458
• Bilgin, M. H. (2004). Döviz kuru işsizlik ilişkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (8), 80-94.
• Boz, Ç. (2015). Türkiye’de reel döviz kuru ve işsizlik ilişkisi: 2003-2012. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 51-61.
• Bozkurt, H.Y. (2013). Zaman serileri analizi (Genişletilmiş 2. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Brown, R.L., Durbin, J. & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time, Journal of the Royal Statistical Society, 37(2), 149-192.
• Brouwer, E., Kleinknecht, A., & Reijnen, J. (1993). Employment growth and innovation at the firm level. Journal of Evolutionary Economics, 3, 153-159.
• Bulut, E., ve Akçacı, T. (2017). Endüstri 4.0 ve inovasyon göstergeleri kapsamında türkiye analizi. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 4(7) 50-72.
• Bulut, E., ve Yenipazarlı, A. (2020). Endüstri 4.0 ve teknolojinin istihdam üzerindeki etkisi, panel veri analizi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(2) 15-35.
• Bulut, Z. A. (2004). İşletmeler açısından kapasite planlaması ve kapasite planlamasına etki eden faktörler. Mevzuat Dergisi Ağustos 2004(80), 2-14.
• Cengiz, S., ve Şahin, A. (2020). Teknolojik ilerlemenin istihdam yaratmadaki rolü ve önemi: Türkiye örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(45) 160-172. doi:10.17498/kdeniz.657015
• Demirgil, B. (2021). Makroekonomik değişkenler ile işsizlik ilişkisi: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 13-21. doi:10.46482/ebyuiibfdergi.863713
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74 (366a), 427-431.
• Doğaner, A. (2022). The Effect of R&D expenditures and number of patents on employment in Turkiye: An evaluation with the ARDL analysis. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 351-365. doi:10.53306/klujfeas.1140229
• Gemici, Z., ve Öztürk, F. (2020). Ar-Ge'yi doğru yorumlamak: bütüncül ar-ge, inovasyon ve teknoloji yönetimi. Makina Tasarım ve İmalat Dergisi, 18(2), 82-91.
• Gönçer Demiral, D. (2021). Endüstri 4.0’ın lojistik boyutu: Lojistik 4.0. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (9), 231-251. doi:10.21733/ibad.838751
• Gujarati, D. N. (1999), Essentials of econometrics (2nd. Edition). Boston: Irwin/McGraw-Hill.
• Hecker, D. (2005). High-technology employment: a NAICS-based update. Monthly Labor Review, 128, 57-72.
• Kabakçı, A. (2023). Endüstri 4.0 ve platform çalışma: niteliği, fırsatları ve zorlukları bağlamında bir değerlendirme. Bitlis Eren Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1)13-23.
• Kask, C., & Sieber, E. (2002). Productivity growth in ‘high-tech' manufacturing industries. Monthly Labor Review, 125(3), 16-31.
• Kılıç, S., ve Alkan, R. (2018). Dördüncü sanayi devrimi endüstri 4.0: Dünya ve Türkiye değerlendirmeleri. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2(3), 29-49, doi:10.31006/gipad.417536
• Koç, E., Şenel, M., ve Kaya, K. (2017). Türkiye’de ekonomik göstergeler - imalat sanayi kapasite kullanım oranı. Mühendis ve Makina, 58(689), 1-22.
• Konya, S., ve Durgun, Ö. (2022). G7 ülkelerinde ar-ge harcamaları ile istihdam ilişkisi. Sakarya İktisat Dergisi. 11(1), 17-32.
• Krousie, C. (2018). Technological unemployment in the United States: A state-level analysis. Major Themes in Economics, 20(1), 87-101.
• NAICS (2021). Introduction to NAICS. https://www.census.gov/naics/?48967 [Erişim: 24 Eylül 2023].
• Mas, M., Robledo, J., & Pérez, J. (2012). ICT sector definition transition from NACE Rev. 1.1 to NACE Rev. 2: A methodological note. Joint Research Centre Technical Reports. doi:10.2791/40232
• Murat, G. (2023). Endüstri 4.0'ın işgücü piyasalarına ve sendikalara etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 13(25), 159-181.
• Naz, G., ve Altay, B. (2023). Türkiye’de teknolojik ilerlemenin işsizliğe etkisi. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi (11), 93-106.
• Perani, G., & Cirillo, V. (2015). Matching industry classifications. A method for converting Nace Rev. 2 to Nace Rev. 1. WP-EMS Working Papers Series in Economics, Mathematics and Statistics. University of Urbino, Faculty of Economics,
• Pesaran M. H. Shin, Y. & Smith, R.J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
• Phillips, P. & Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Selim, S. ve Ayvaz G, E. T. (2014). Türkiye’de enflasyon, döviz kuru ve işsizlik arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (1), 127-145.
• Taş, H. (2018). Dördüncü Sanayi Devrimi’nin (Endüstri 4.0) çalışma hayatına ve istihdama muhtemel etkileri. OPUS International Journal of Society Researches, 9(16), 1817-1836.
• Taymaz, E. (1998). Türkiye imalat sanayinde teknolojik değişme ve istihdam. T. Bulutay, Teknoloji ve İstihdam (ss. 1-36) içinde, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• TCMB (2023). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS). https://evds2.tcmb.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.08.2023)
• TÜİK (2023). https://ty.tuik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 24.08.2023)
• Ulusoy, İ. (2020). Ar-Ge harcamalarının genç işsizlik üzerindeki etkisi: BRICS-T ülkeleri örneği. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 30, 98-114. doi:10.17740/eas.soc.2020.V30-07
• Utlu Koçdemir, S., ve Özyıldız, T. (2022). İnovasyon ve istihdam ilişkisi: NIC ülkeleri örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 1057-1068. doi:10.33437/ksusbd.1087468
• Vivarelli, M. (2015). Innovation and employment. IZA World of Labor 154, 1-10. doi:10.15185/izawol.154
• Yıldız, K. (2014). İşsizlik türleri, her bir işsizlik türünün toplam işsizlikteki payı ve çeşitli demografik parametrelerle ilişkisi. Akademik Bakış Dergisi, (45). https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32938/365915 (Erişim Tarihi: 24.08.2023)