Spatial segregation on the basis of urban poverty: Hatay/Dağ (Aydınlıkevler) district example

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 20, 29.06.2024

Rahime Çerçi , Muharrem Güneş

Öz

Changes and transformations in the social, economic, political and technological structure with globalization increase the impact of the poverty problem on cities. Because the segments that cannot adapt to this change and transformation settle in certain parts of the city and separate themselves from the rest of the city both socially and spatially. This situation has created the need to analyze the phenomenon of urban poverty in all its aspects in the context of spatial segregation, which has a multifaceted effect on the social structure. The study aims to determine the impact level of urban poverty on spatial segregation. Within the scope of this study, where the effect of urban poverty on determining the living spaces of individuals is measured, Dağ (Aydınlıkevler) District of Hatay's Antakya district was taken as an example. To determine the sense of belonging of individuals living in the neighborhood to the city and the reflections of poverty on the place, questions were asked in a semi-structured interview format to 93 Turkish citizen households living in the neighborhood during the field study, but 75 people answered the interview form completely. In addition, observations made by the researcher during the study are among the data collection tools used to support the study. The study is also important in that it is the first study conducted in the city within the scope of profiling the neighborhood's poverty and closely witnesses the methods of coping with the difficulties faced by individuals who are described as urban poor to continue their lives. The findings obtained within the scope of the study are that poverty plays a major role in individuals' choice of settlements, cities should be considered as areas of relief from poverty, poverty brings with it a series of social problems, and actors who play a role in fighting against poverty should undertake more effective and efficient projects.

Anahtar Kelimeler

Urban space, Poverty, Urban poverty, Spatial segregation

Kent yoksulluğu temelinde mekânsal ayrışma: Hatay/Dağ (Aydınlıkevler) mahallesi örneği

Öz

Küreselleşme ile birlikte sosyal, ekonomik, politik ve teknolojik yapıda meydana gelen değişim ve dönüşümler yoksulluk sorununun kentler üzerindeki etkisini artırmaktadır. Zira bu değişim ve dönüşüme uyum sağlayamayan kesimler kentin belirli bölgelerine yerleşerek kendilerini kentin geri kalan kısmından gerek sosyal gerekse mekânsal yönden ayrıştırmaktadır. Bu durum toplumsal yapı içerisinde çok yönlü bir etkiye sahip olan mekânsal ayrışma bağlamında kentsel yoksulluk olgusunun bütün yönleri ile analiz edilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Çalışmanın amacı da kent yoksulluğunun mekânsal ayrışma üzerindeki etki düzeyinin tespit edilmesidir. Kent yoksulluğunun bireylerin yaşam alanlarını belirleme noktasındaki etkisinin ölçüldüğü bu çalışma kapsamında Hatay’ın Antakya ilçesine bağlı Dağ (Aydınlıkevler) Mahallesi örnek alınmıştır. Mahallede yaşayan bireylerin kente karşı olan aidiyet duygusunu ve yoksulluk halinin mekâna olan yansımalarını tespit etmek amacıyla saha çalışmasında mahallede ikamet eden Türk vatandaşı 93 hane büyüğüne yarı yapılandırılmış görüşme formatında sorular yöneltilmiş olsa da 75 kişi görüşme formunu eksiksiz olarak cevaplandırmıştır. Bunun yanı sıra çalışma sırasında çalışmacı tarafından yapılan gözlemler çalışmanın desteklenmesinde kullanılan veri toplama araçları arasındadır. Çalışma, mahallenin yoksulluk profili çıkarılması kapsamında kent özelinde yapılan ilk çalışma olması ve kent yoksulu olarak nitelendirilen bireylerin hayatlarını devam ettirebilmek adına maruz kaldıkları zorluklarla başa çıkma yöntemlerine yakından şahit olma hususunda ayrıca önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında elde edilen bulgular, yoksulluğun bireylerin yerleşim yerleri seçimi noktasında büyük rol oynaması, kentlerin yoksulluk halinden kurtuluş alanları olarak değerlendirilmesi, yoksulluğun bir dizi sosyal sorunu da beraberinde getirmesi ve yoksullukla mücadele noktasında rol oynayan aktörlerin daha etkili ve verimli projeler üstlenmeleri gerektiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel mekân, Yoksulluk, Kentsel yoksulluk, Mekânsal ayrışma

Kaynakça

• Aktan, C.C. (2002). Yoksullukla mücadele stratejileri. Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• Aktan, C.C., & Vural, Y.İ. (2002). Yoksulluk: terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri. C. Aktan (Ed.), Yoksullukla mücadele stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• Attaroğlu, Ş. (1984). Antakya’da yaşam ve mimarlık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
• Aydın, D. (2007). Küreselleşme ve yoksulluk ilişkisinin sosyolojik analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Aydın, D. (2014). Küreselleşme ve yoksulluk. İnsani ve Sosyal Araştırma Merkezi, Rapor Numarası: 1. https://insamer.com/tr/kuresellesme-ve-yoksulluk_57.html (Erişim tarihi: 18.12.2021).
• Çiçek, Z.(2010). Kentsel dönüşüm ve kentsel yoksulluk: Denizli örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Demiral, N., Evin, H., & Demiral, B. (2007). Yoksulluğun küreselleşmesi ve küresel yoksulluk. IV. Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları Kongresi, 19-21 Ekim 2007, Çanakkale.
• Gökdayı, İ. (2019). Unutulmuş ötekiler yoksulluk ve çevre bağlamında kırsal yoksullar. İstanbul: Hiper Yayınları.
• Güngör, F.(2019). Postmodern Dünyanın Mekan Anlayışında Sanal Mekan. Turkish Studies 14(5), 93-104.
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı. D. Bülent & A. Ayten (Ed), 20. Yüzyıl Kenti, Ankara: İmge Kitabevi.
• Karakaş, M.(2005). Yeni yoksulluk bağlamında sosyal kimlik ve tüketimde eşitsizlik. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7(2), 1-16.
• Karakaş, M. (2010). Küresel yoksulluğun öteki yüzü: Yeni yoksulluk ve sosyal dışlanma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12(2), 1-16.
• Kartal, N., Tuncel, G. & Göktolga, O.(2015). Local governments and government of cities in Turkey. Journal of Public Administration and Governance 5(1), 1-22.
• Koçak, H. (2011). Kent-kültür ilişkisi bağlamında Türkiye’de değişen ve dönüşen kentler. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 6(2), 259 – 269.
• Koyuncu, A. (2011). Sosyoloji kuramında kent. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 25, 31-56. Oxfam (2020). Eşitsizlik raporu-bakım zamanı. Oxfam International, Ocak. https://raporbulteni.com/oxfam- 2020-esitsizlik-raporu (Erişim tarihi: 11.10.2021)
• Ömeroğlu, C.(2006). Antakya kentinin özgünlüğü ve günümüz koruma sorunlarının Antakya kentsel sit alanında irdelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbilgin, M.(2016). Türkiye’de kentsel yoksulluğun belirleyicileri (mekansal panel veri analizi). Yayımlanmamış doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Özgür, F.E (2006). Sosyal ve mekansal ayrışma çerçevesinde yeni konutlaşma eğilimleri: Kapalı siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği. Planlama Dergisi 4, 79-95.
• Parlak, B. (2011). Kamu yönetimi sözlüğü. Bursa: MKM Yayıncılık. Sarıkoca, E. & Daşlı, Y.(2016). Yoksulluğun dünyada ve Türkiye’de seyri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9(43), 1298-1309.
• Taşçı, H. (2012). İslam ve batı şehrinde kentsel mekanın kimlik bileşenleri. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 5(10), 52-70.
• Topal, K. (2004). Kavramsal olarak kent nedir ve Türkiye’de kent neresidir? Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6(1), 276-294.
• Ulusoy, A. & Akdemir, T.(2013). Mahalli idareler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M.Z. & Alaeddinoğlu, F. (2011). Küreselleşme çağında değişen mekân algılayışları. 38. International Congress of Asian and North African Studies (ICANAS): Kültürel Değişim, Gelişim ve Hareketlilik (pp. 845-862), Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara.
• Yırtıcı, H. (2005). Çağdaş kapitalizmin mekansal örgütlenmesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.