J.G. BALLARDIN GÖKDELEN ROMANI ÜZERİNDEN GÜNÜMÜZ KENTLİSİ ELEŞTİRİSİ

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 30 - 36, 31.03.2024

Ayşenur Karataş Ayse Duygu Kacar Hasan Ünver

Öz

Toplumlar, belirli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kentlere göç etmeye ihtiyaç duymuştur. Ancak, kente yerleşen ve yeni bir topluluğun parçası haline gelen bireylerin, kendi kimliklerinden farklı davranışlar sergilemeye başladığı gözlemlenmektedir. J.G. Ballard'ın 1975'te kaleme aldığı "Gökdelen" adlı distopik eseri, yazıldığı döneme göre kurgusunda geleceğe dair öngörüler içermektedir. Bu öngörüler, kimi noktalarda günümüz kentlisi ile benzerlikler taşımaktadır. Gökdelen gibi modern mimari yapıların ve şehirlerin insanlar üzerindeki etkisi, distopik kurgudaki gökdelenin etkisi ile paralel olmasından dolayı, günümüz kentlisi hakkında analizler yapmak üzere bu roman seçilmiştir. Mimarinin ve kentleşmenin etkisiyle kentteki topluma uyum sağlayıp değişen günümüz kentlisinin karakteristik özellikleri belirlenmiştir. Yapılı çevrenin toplumu şekillendirmedeki potansiyeline de vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

J.G. Ballard, Distopya, Gökdelen, Günümüz Kentlisi

Kaynakça

• Altaç, İ. S. (2018). James Graham Ballard'ın Romanlarında Kentsel Uzamın Temsili (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Butt, A. (2016). Between the image and the building: anarchitectural tour of 'High-Rise'. Critical Quarterly, Vol. 58, Issue 1. p.76-83. DOI: 10.1111/criq.12247
• Ballard, J. G. (1975). Gökdelen. (D. Körpe, Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Celeb, B. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması, (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Cojocaru, A. (2020). Dislocated Identities, Erased Memories: The Dystopian Architecture of Inner Spaces in J. G. Ballard’s High-Rise. Metacritic Journal for Comparative Studies and Theory. Vol. 6, Issue 1. p.63-78 DOI: 10.24193/mjcst.2020.9.05
• Çelebi, Ş. (2013). Mimarlık ve Yabancılaşma Bağlamında Kentsel Bir Okuma: İstanbul Örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik Varol, M., Varol, E. (2019). Kavram ve Kuramlarıyla Marshall McLuhan’a Bakış: Günümüzün Egemen Medya Araçları Ekseninde Bir Değerlendirme. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS). Vol. 5, Issue 1, p. 137-158.
• Duru, B. (2001). Gökdelenler ve Kent, Prof. Dr. Cevat Geray'a Armağan, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Yayınları, s.331-362. ISBN 975-7400-14-9.
• Eken M. (2008). Kültürel ve Sosyal Mekanlara Dönüşen Alışveriş Merkezleri: Günümüz Kentlisinin Yeni Yerleri, (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erengezgin, Ç. (2010). Gökdelen Sendromu, Mimarlık Dergisi, Sayı: 353.
• Gürallar Yeşilkaya, N. (2003). Halkevleri: İdeoloji ve Mimarlık. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Keleş, R. (2006). Kentleşme Politikası. İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Özyurt, C. (1998). Erich Fromm’un İnsan ve Toplum Anlayışı, (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Sayer, D. (1991). Capitalism and Modernity: an excursus on Marx and Weber. London: Routledge, London. ISBN 0-203-71144-0.
• Sellars, S. (2009). Stereoscopic Urbanism: J.G. Ballard and the Built Environment. Architectures of the Near Future: Architecture Design, Vol. 79, Issue 5 p. 82-87. ISBN 978-0470 699553.
• Şahin Yeşil, S. (2019). Gökdelen’in Beton Duvarları Altında Modernist Mimari Ütopyanın Çöküşü. Moment Dergi, Cilt 6, No 1. s.130-149. DOI: 10.17572//mj2019.1.130149
• Tuna Ultav, Z., (2008), Mimarlık ve Bilim Kurgu Edebiyatı Arakesitinde J. G. Ballard’ı Okumak. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• TDK, “Güncel Sözlük”. https://sozluk.gov.tr 28.03.2024.
• Wirth, L. (2002), “Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme”, Ayten Alkan, Bülent Duru (Der. ve Çev.), 20. Yüzyıl Kenti, İmge Yayınevi, Ankara, s. 77-106.