Anlatıcı Kavramı, Sinematografide Anlatıcı Tipolojisi ve Örnek Çözümlemeler

Yıl 2008, Cilt: 5 Sayı: 2, 167 - 182, 19.11.2013

Mustafa Sözen

Öz

Bu çalışmanın amacı, öykü anlatım aracı olarak sinematografide öykülemenin asal unsurlarından biri olan anlatıcı kavramının nasıl biçimlendiğini irdelemek ve örnek çözümlemeler aracılığıyla bunun açınımı yapmaktır. Anlatıcı, öykülemede olayları, durumları, olguları anlatan, sanatçı ile okur/izleyici arasındaki 'sanal bir ara-kişi' olarak tanımlanır. Kurgu dünyanın içinde yer alan bu 'ara-kişi', olay, oluşum ve figürleri aktarma işlevini yerine getirirken değişik formlarda karşımıza çıkabilmektedir. Niteliği ne olursa olsun bütün anlatıların örtük bir dizge/sistem aracılığıyla oluşturulmasından dolayı; anlatı metinlerinin sistematik analizinde anlatıcı tipolojisinin saptanması asal unsurlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır; çünkü sanatsal okuma süreçlerinde, metinlerin yapısal boyutlarını tanımlayıcı (descriptive) okumalar yapmak, anlatının niteliğinin daha iyi tanımlanabilmesi için bir ön koşul gibidir.

 

Anahtar Kelimeler

Anlatıbilim; anlatı; anlatım; sinematografik anlatıcı

Kaynakça

• Bal M (1997) Narratology-Introduction to the Theory of Narrative, University of Toronto Press, Canada.
• Barthes R (1988) Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş. Mehmet Rifat ve Sema Rifat (çev). Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Bordwell D (1985) Narration in the Fiction Film, The University of Wisconsin Press. USA
• Boynukara H (1997) Romanda Bakış Açısı ve Anlatılış, Boğaziçi Yayınları, İstanbul
• Burgoyne R (1992) Film Narratology- New Vocabularies in Film Semiotic, Robert Stam vd.(ed), Routledge, USA, 69-122.
• Chatman S (1990) Coming to Terms-The Rhetoric of Narrative in Fiction and Films Cornell University Press, USA.
• Demir Y (1995) İlk Dönem Hikâyelerinde Anlatıcılar Tipolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Genette G (2005) Anlatı Türleri ve Anlatıcının İşlevleri, Mehmet/Sema Rifat (çev), Kitap-lık, Aylık Edebiyat Derg, 87, 127-130
• Henderson B (1986) Filmde Zaman, Kip ve Çatı, Nilgün Abisel (çev), Ankara BYYO, Yıllık-VIII, 1-22
• Jahn M (2003) A Guide to Narratological Film Analysis, http://www.unikoeln.de /~ame02/ pppf. htm
• Kıran A ve Kıran Z (2003) Yazınsal Okuma Süreçleri, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Lothe J (2000) Narrative in Fiction and Film, Oxford University Press, USA.
• Monaco J (2001) Bir Film Nasıl Okunur, Ertan Yılmaz (çev), Oğlak Yayınları, İstanbul.
• Şenyapılı Ö (2002) Sinema ve Tasarım, Boyut Kitapları, İstanbul.
• Tekin M (2002) Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Yücel T (1995) Anlatı Yerlemleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.