Bulgaristan’da Komünist Rejim Sonrası Türklere Yönelik Propaganda ve Algı Çalışmalarına Örnekler

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 920 - 941, 01.07.2020

Selcen Özyurt Ulutaş , Rengin Yavuz

Öz

Bu çalışmada 1944 yılında Bulgaristan’da iktidara gelen Komünist Partisi’nin gazeteler aracılığı ile Türklere yönelik propaganda çalışmaları ele alınmıştır. Başta Avrupa olmak üzere tüm dünyada XX. yüzyıldan itibaren toplumun algısını şekillendirmek amacıyla propaganda yöntemlerinde ciddi gelişmeler olmuştur. Bulgaristan’da yaşanan Komünist devrim sonrasında da Bulgar Hükümetleri topluma yeni rejimi tanıtmak ve kabul ettirebilmek amacıyla gazeteleri bu maksatla yoğun olarak kullanmaya başlamıştır. Ancak Bulgaristan’ın tarihi ve etnik yapısı Osmanlı Devletinden sonra da Türkiye Cumhuriyetinden ayrılmamıştır. 1878 yılında Bulgaristan her ne kadar Osmanlı’dan ayrılıp bağımsızlığını ilan etmiş olsa da nüfusunun yarısına yakınını Türkler oluşturmaktaydı. Şüphesiz bu nüfus dengesi yeni kurulan Bulgar Devletinin en büyük sorunu idi. Kuruluşundan itibaren bünyesinde bulunan farklı milletleri Bulgarlaştırma politikası güden Bulgaristan, çok geçmeden söz konusu milletleri asimile etme çalışmalarına başlamıştır. Ancak bu milletler arasında bulunan Türkler, asimileye direnecektir. Karşılaştığı direnç karşısında ise Bulgar yöneticiler, Türkiye ile olan bağları koparılmış özde sosyalist Türkler yaratmayı hedeflemişlerdir. Uzun bir döneme yayılacak olan bu planın uygulamasında ise gazeteler ayrıca öneme sahiptir. Özellikle 1980 sonrasında Komünist Parti eli ile çıkartılan Türkçe gazeteler, Bulgaristan’daki Türklere Komünizmi öğretmeye çalışmıştır. Fakat daha da önemlisi Bulgaristan’daki Türklerin, Türkiye’ye göçlerini engellemek amacıyla yoğun bir propaganda yapıldığı görülmektedir. Türkiye’deki hayat şartlarının zorluğu, göç edenlerin yaşadıkları zorlukları anlatan yazılar ile Bulgaristan’daki Türklerin, Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik ilgileri kesilmek istenmiştir. Literatür kaynakları ve Yeni Işık gazetesi incelenerek hazırlanan çalışmada Bulgaristan Türklerine yönelik propagandanın içeriği, kullanım şekli ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Işık Gazetesi, Bulgaristan, Algı Yönetimi, Propaganda

Examples of Propaganda and Perception Management Against Turks in Post-Communist Bulgaria

Öz

In this study the Turkish population-oriented propaganda activities via newspapers of the Communist Party which came to power in Bulgaria ın 1944 will be discussed. Beginning with the XXth century propaganda methods in order to shape the perceptions of societies have seriously developed all over the world but especially in Europe. After the Communist revolution in Bulgaria, Bulgarian governments began to use the newspapers intensively for the purpose of introducing and imposing the new regime to the society. However, Bulgaria's historical and ethnic structure was not fully separated from the Republic of Turkey, and before then from the Ottoman Empire. Although Bulgaria declared independence in 1878, the Turks constituted almost half of its total population. Undoubtedly, the population balance was the biggest problem of the newly established Bulgarian State. The government, which wanted to Bulgarianize different nations since its establishment, immediately started to assimilation activities. However, Turks amongst these nations resisted to this intentional assimilation process. In order to break the resistance Bulgarian administrators tried to create a new Turkish population which is genuinely socialist and have no firm ties with Turkey. The newspapers had an important role in this long-term plan. Especially after 1980, the newspapers in Turkish and published within the framework of the Communist Party’s orders, was oriented to impose communism to the Turks. More importantly, there had been an intensive propaganda in these newspapers aimed to prevent the migration of the Turks to Turkey. The articles on the bad straits in Turkey and the problems of the immigrants were used in order to discourage Turks to migrate and make them turn away from Turkey. In this study, by examining the literature sources and Yeni Işık newspaper, the content and usage of the propaganda towards the Turks of Bulgaria will be revealed.

Kaynakça

• “Renewed Pressure on Turks in Bulgaria”, (13 May 1954). Central Intelligence Agency-CIA, https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP81-01036R000200050087-3.pdf (erişim tarihi:21.10.2019).
• “Anti-Turkish Propaganda in Bulgaria” (7 Sep. 1950). https://www.cia.gov/library/readingroom/docs/CIA-RDP82-00457R005600410010-8.pdf (erişim tarihi:17.10.2019).
• Bektaş A (2002) Siyasi Propaganda: Tarihsel Evrimi ve Demokratik Toplumdaki Uygulamaları, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Brown J A C (1992) Siyasal Propaganda, (çev. Yusuf Yazar), İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Bulgaristan’daki Türk ve İslam Azınlığa Baskı (1998). Norveç Helsinki Komitesi, (çev. Yaşar Yücel), Ankara: TTK Basımevi.
• Cambazov İ (2011) Bulgaristan Türk Basını Tarihinde Yeni Işık, İstanbul: Erkam Matbaası.
• Domenach J M (2003) Politika ve Propaganda, (çev. Tahsin Yücel), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Halaçoğlu Y (1989) Kuruluşundan Günümüze Bulgaristan’da Türk Nüfusu. V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, Tebliğler, İstanbul 21-25 Ağustos, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 505-513. Jeanneney J N (1998) Başlangıçtan Günümüze Medya Tarihi, (çev. Esra Atuk), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kamil İ (2016) Bulgaristan’dan Türkiye’ye Gerçekleşen 1950-1951 Göçünün Nedenleri, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 5(2), 31-65.
• Karagöz A R (1945) Bulgaristan Türk Basını 1879-1945, İstanbul: Üniversite Matbaası.
• Köksal S (2018) Komünizm Döneminde Bulgaristan’da Türkiye Algısı ve Bulgaristan Türklerine Yönelik Asimilasyon Politikaları, (Basılmamış Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Memişoğlu H (2017) Bulgar Çiftçi Halk Birliği’nin İktidarı Döneminde Bulgaristan’ın Türk Azınlık Politikası (1919-1923), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, (227), 23-50. Oskay Ü (1973) Kitle İletişim Teorilerine Giriş, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. Özçağlayan M (2008) Gazetelerin Gelişimi ve Gazeteciliğin Geleceği (Yeni Teknolojiler ve Medya Ekonomisi Açısından Genel Bir Değerlendirme). Marmara İletişim Dergisi, 13(13), 131-159. Özlem K (2009) Bulgaristan Türklerinin Tarihsel Süreç İçerisinde Dönüşümü, AB Üyelik Süreci ve Türk Azınlığa Etkileri, Stratejik Araştırmalar Dergisi, (14), 86-104.
• Sönmezoğlu F (2005) Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Spasova M V; Ivancev, D (1975) Bulgarische Periodika 1944-1969, Sofia.
• Ulutaş, S Ö (2018) Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı Raporlarına Göre Komünist Bulgar Hükümetlerinin Türklere Yönelik Politikaları (1949-1954), Türk Dünyası Araştırmaları, 125-140.
• Yavuz R (2019) Bulgar İdaresinde Türkler 1909-1989, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Uşak.
• Yenisoy H S (2012) Bulgaristan’da Türkçe Basın (1865-2010), Kırcaali Haber, https://www.kircaalihaber.com/?pid=8&id_aktualno=296 (erişim tarihi:23.10.2019).
• Yenisoy H S (2014) Nazım Hikmet ve Bulgaristan Halk Cumhuriyeti, https://www.academia.edu/21768265/Naz%C4%B1m_Hikmet_ve_Bulgaristan_Halk_Cumhuriyeti (erişim tarihi:17.10.2019).
• Yeni Işık- Nova Svetlina (1980) Sofya.