An Analysis of Middle School Social Studies Textbooks with a Focus on Media Themes

Yıl 2023, , 187 - 215, 25.09.2023

Feride Ersoy

https://doi.org/10.53047/josse.1357969

Cited By: 1

Öz

This study analyzes middle school social studies textbooks regarding media coverage. Document analysis was the preferred methodology of data collection. The data was gathered from 5th, 6th, and 7th grade middle school textbooks, identified via random sampling. The Media Concept and Related Concepts Textbook Review Form, developed by the researcher, was utilized during the data collection process. Researcher triangulation was applied during the analysis phase. The media-related textbook content was encapsulated within the following five themes: Media elements, media effects, media functions, media literacy, and media ethics. Findings for the media elements were categorized into media development, media tools, media types, media institutions, and media workers. Another major theme emerging from the analysis of the textbook content was media effects, which contained both positive and negative dimensions related to the impacts of media. Media functions constituted another media content theme emerging from the textbook analysis. This theme encompassed the media functions of transmission, speed, and ease of processing, communication and communication tools, education, and digital content. The media literacy theme encompassed findings categorized into thematic concepts, basic skills, and consciousness-raising. The final main theme emerging from the textbook analysis was media ethics. This theme included findings associated with controllable and regulable activities and ethical rights.

Anahtar Kelimeler

Media, middle school, social studies, textbook analysis

Kaynakça

• Açıl, Ö., Güvenç, H., Hayta, A., & Kılıç, S. (2019). Sosyal bilgiler 7. sınıf ders kitabı. Ministry of National Education [MONE].
• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 276-297. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.805054
• Altun, A. (2010). Medya okuryazarlığının sosyal bilgiler programlarıyla ilişkilendirilmesi ve öğretimi [Doctoral dissertation]. Gazi University. Arslan, A. (2004). Medyanın gücünün sosyolojik temelleri. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 6(2), 0-0. https://dergipark.org.tr/en/pub/isguc/issue/25511/269009
• Asrak Hasdemir, T. (2012). Gelenekselden yeni medya okuryazarlığına: türkiye örneğinde bir değerlendirme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 23-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hititsosbil/issue/7713/101001
• Avşar, Z. (2013). Medya okuryazarlığı. İletişim ve Diplomasi, (2), 5-17. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iletisimvediplomasi/issue/66835/1045399
• Ayas, M., & Göral, K. (2023). Investigation of the relationships between digital game addiction, nutritional attitudes and body mass ındex values of 12-14 year old children. Avrasya Spor Bilimleri ve Eğitim Dergisi, 5(1), 1-10. DOI: 10.47778/ejsse.1199423
• Ayaydın, Y., & Yıldız Ayaydın, H. (2018). Sosyal medyanın değer oluşturma sürecindeki rolünün öğrenci görüşleriyle incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 57-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/37646/337165
• Batmaz, O. (2022). İlkokul Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe Ders Kitaplarında yer alan şahsiyetler. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 940-958. https://doi.org/10.51460/baebd.1127691
• Batmaz, O., & Yurtbakan E. (2022). İlkokul Türkçe, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının kültürel miras unsurları açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(1), 1-21. https://doi.org/10.37217/tebd.1115153
• Bayer, H., & Bulut Özek, M. (2021). Yeni medya eğitimi ve önemi. Journal of Communication Science Researchs, 1 (2), 127-138.
• Bendhaj, Y. (2023). Examining the effect of incorporating social media literacy into moroccan schools. Journal of Media Research, 16(45), 51-66. https://www.doi.org/10.24193/jmr.45.3
• Bolat, Y., & Kazancı, M. (2023). Eğitimde medya ve medya manipülasyonu üzerine bir inceleme: Etkileri, sonuçları ve koruyucu önlemler. Mevzu-Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 1-28. https://doi.org/10.56720/mevzu.1308183
• Bulger, M. (2023). The promise of media literacy education when “everything is at stake” and “everything is expected. Journal of Media Literacy Education, 15(1), 99-108. https://doi.org/10.23860/JMLE-2023-15-1-8
• Cao, Y., Keskek, S., Myers, L. A., & Tsang, A. (2022). The Effect of Media Competition on Analyst Forecast Properties: Cross-Country Evidence. Journal of Accounting, Auditing & Finance, 37(2) 378–406. https://doi.org/10.1177/0148558X20929487
• Coen, D. J, Verbeken, S., & Goossens, L. (2021). Media influence components as predictors of children’s body imageand eating problems: A longitudinal study of boys and girls during middle childhood. Body Image, (37), 204-213. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2021.03.001
• Çoban, D., & Kaplan, M. (2022). Aile içi şiddette medyanın rolü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi, 2(1), 127-146. https://dergipark.org.tr/en/pub/okad/issue/70010/1123376
• Damlapınar, Z., & Balcı, Ş. (2016). Sosyal algılamada medyanın haberleşme etiği: Ankara-Konya alan araştırması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 0(42), 353-375. https://dergipark.org.tr/en/pub/ikad/issue/76215/991063
• Demirezen, S., & Kaya, E. (2023). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve ders kitaplarında dezavantajlı gruplar. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(3), 68-91. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1255795
• Dere, İ., & Aktaşlı, İ. (2019). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında bilinçli tüketicilik. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42, 283-302. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61823/925033
• Dere, İ., & Uçar, A. (2020). Küresel bağlantılar öğrenme alanının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 212-240. https://doi.org/10.33308/26674874.2020342189
• Dinçer, M. K., & Yılmazkol, Ö. (2009). Televizyon: Çocuklara gerçek hayatı şiddetle öğreten çağdaş masal anlatıcısı. S.İ. Akçalı (Ed.), Çocuk ve Medya (pp.189-210). Nobel.
• Doğan, M. S., Özyurt, S., & Boztoprak, G. (2009). Sosyoloji çarşısı. E-yazı.
• Dolanbay, H. (2022). The experience of media literacy education of university students and the awareness they have gained: An action research. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 9(4). 1614-1631.
• Ekmen, C., & Bakar, E. (2019). İlköğretimde öğretim programları ve ders kitaplarında dijital yetkinliğin yeri. Milli Eğitim Dergisi, 48(221), 5-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/43527/532696
• Erol, H. (2021). A review of social studies course books regarding digital literacy and media literacy. International Journal of Higher Education, 10(5), 101-111. https://doi.org/10.5430/ijhe.v10n5p
• Erol, V. (2022). Sosyal medyanın Türk aile yapısına etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(43), 1127-1139.
• Ersoy, F., & Ayaydın, Y. (2023). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafi öğelerin yerel ve küresel bağlamda incelenmesi. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (49), 115-132. https://doi.org/10.32003/igge.1271388
• Ersoy, F., & Şahin, T. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1535-1558.
• Eşitti, Ş. (2016). Sosyal Medyanın Uyuşturan Etkisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1015-1030. https://dergipark.org.tr/en/pub/jiss/issue/25889/272755
• Fernandes, P., Matos, A. P. M., & Festas, I. (2022). Methodology for the evaluation of media literacy in children and youth. Recommendations and trends. Profesional de la Información, 31(6), e310616. https://doi.org/10.3145/epi.2022.nov.16
• Gökçınar, B. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarının temel vatandaşlık değerleri ve becerileri açısından değerlendirilmesi [Masters’ Thesis]. Necmettin Erbakan University.
• Gupta, S. (2023). Sharma, D. & Thakur, R. A. (2023). Exploring factors affecting media ınformation literacy: A mediation analysis. Journal of Library & Information Technology, 43(2), 78-87. https://doi.org/10.14429/djlit.43.2.18608
• Güvendi, B. , Tekkurşun Demir, G., & Keskin, B. (2019). Ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve saldırganlık. International Journal of Society Researches, 11(18), 1194-1217. https://doi.org/10.26466/opus.547092
• Güzel, D., & Şimşek, A. (2012). Milli eğitim şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 172-216.
• Hansen, P., & Puustinen, M. (2021). Rethinking society and knowledge in Finnish social studies textbooks. Journal of Curriculum Studies, 53(6), 857–873. https://doi.org/10.1080/00220272.2021.1881169
• Harut, S. B. (2019). Sosyal bilgiler 5.sınıf ders kitabı. ATA.
• Hasasneh, M. M. M. (2022). Türkiye'de sosyal medya reklamcılığının genç tüketicilerin davranışlarına etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 6(11, 12-27. https://doi.org/10.55830/tje.1090557
• Hazar, Z., & Ekici, F. (2021). Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ile zorbalık bilişleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26(1), 1-15. https://dergipark.org.tr/en/pub/gbesbd/issue/59393/787712
• Hong, E., & Ryu, J. (2022). Effects of practical hobbies on children’s device usage and media addiction in Korea. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 32(6), 812–818. https://doi.org/10.1080/10911359.2021.1968557
• İlhan, E., Aydoğdu, E., & Görgülü Aydoğdu, A. (2014). Medya okuryazarlığı dersi ve televizyon algısına etkisi (Ankara Örneği). Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (21), 42-58. https://doi.org/10.31123/akil.442962
• Kan, Ç., & Tebiş, Z. (2022). Ortaokul Sosyal Bilgiler ders kitaplarının empati becerisi açısından incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 474-487. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubad/issue/74645/1143118
• Karaboğa, M. T. (2018). Medya çağında çocuk ve çocuk kültürü: şiddet ve tüketim kültürünün yansımaları . Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi-ÇEDAR, 2(2), 1-17. https://dergipark.org.tr/tr/pub/chedar/issue/42042/478139
• Khatrik, A. S., Seth, A., & Dixit, A. (2022). The effect of social media on Indian society: a critical analysis. Jundishapur Journal of Microbiology, 15(1), 4185-4194. https://doi.org/https://www.jjmicrobiol.com/index.php/jjm/article/view/588
• Kıran, Ö. (2020). Temel yaklaşımlar açısından medya okuryazarlığı eğitimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3) 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı, 233-248. https://doi.org/10.7822/omuefd.742814
• Kocadaş, B., & Kılıç, M. (2017). Medyanın çalışan ve okuyan gençlik üzerine etkileri. Sosyolojik Düşün, 2(2), 11-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosdus/issue/33637/372387
• Koç, A., & Koç, S. (2023). The Relationship between Students’ social media attitudes and the effects of social media on the values. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 410-435. https://doi.org/10.53444/deubefd.1193261
• Kuş, Z., Merey, Z., & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29175/312425
• Mackenbrock, J., & Kleinert, J. (2023). Motivational effects of digital media on students in physical education: a scoping review. Journal of Physical Education and Sport, 23 (8), 2115-2126.
• Miles, M. B., & Huberman, A M. (1994). Qualitative data analysis: A sourcebook for new methods. Tousands Oaks, CA: SAGE.
• Ministry of National Education [MoNE] (2023). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=126
• Mora, N. (2008). Kendi-öteki iletişimi ve etnomerkezcilik. Selçuk İletişim, 5(2), 206-218. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19016/200715
• Nalçacı, A. (2011). İlköğretim 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Erzurum örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 321-335.
• Osmanoğlu, A. E., & Cantemür, H. (2020). Sosyal Bilgiler ders kitaplarında şahsiyetler . EKEV Akademi Dergisi, 0(82), 1-22. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/72040/1158399
• Özer, Ö. (2017). Medyada şiddet kullanımı: şiddet ekonomisi, medyanın ideolojik şiddeti ve yetiştirme kuramı açısından bir değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi, (27), 1-19. https://dergipark.org.tr/en/pub/maruid/issue/30526/330796
• Öztürk, T., & Veziroğlu, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel olayların kullanım durumu. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 180-193. https://doi.org/10.47770/ukmead.793737
• Paker, K. O. (2015).Çocuk temsilleri ve medya okuryazarlığı eğitimi. S.İ. Akçalı (Ed.), Çocuk ve Medya (pp.129-155). Ebabil.
• Pandhiani, S. M., Memon, R. A., Qureshi, M. B., & Memon, S. (2016). Construction of cultural values and ideology in social studies textbooks: a critical discourse analytical perspective. The Women, Research Journal, (8), 26-39.
• Paton, N., & Figeac, J. (2015). Expressive violence: the performative effects of subversive participatory media uses. ESSACHESS-Journal for Communication Studies, 8(1), 231-256.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi.
• Robinson, C. A., Domoff, S. E., Kaspe, N., Peterson, K. E., & Miller, A. L. (2022). The healthfulness of children’s meals when multiple media and devices are present. Appetite, 169, 105800. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105800
• Sallayıcı Z., & Yöndem Z.(2020). Çocuklarda bilgisayar oyun bağımlılığı düzeyi ile davranış problemleri arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 21(1), 13-23.
• Sayın, H., & Aydın, M. (2019). Öğretmen ve öğrencilerin medyaya ilişkin algıları. Milli Eğitim Dergisi, Temel Eğitim Özel Sayı, 639-664. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/51765/674585
• Sensekerci, E. (2022). The examination of the use of media content in Turkey's Social Studies Textbooks in light of UNESCO's MIL's Curriculum. International Education Studies, 15(5), 36-48. https://doi.org/10.5539/ies.v15n5p36
• Soydan, B. (2023). Yeni medya ve sosyal medya: etik sorunlar ve çözüm yaklaşımları. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 7(3), 198-215. https://dergipark.org.tr/en/pub/ejnm/issue/79773/1315111
• Tarman, B., & Kuran, B. (2015). Examination of the cognitive level of questions in social studies textbooks and the views of teachers based on Bloom Taxonomy. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 213-222. https://doi.org/10.12738/estp.2015.1.2625
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık (2016, Ocak 2). Türkiye yeterlilikler çerçevesine dair tebliğ [Notice on the Turkish qualifications framework] [https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/01/20160102-3-1.pdf] Resmi Gazete (Official Gazette).
• Tüzel, S. (2012). Medya okuryazarlığı eğitiminin Türkçe dersleriyle ilişkilendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 81-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19552/208325
• Üztemur, S. & Dinç, E. (2020). Medya okuryazarlığı bağlamında ortaokul öğrencilerinin sosyal medya algıları: Bir metafor çalışması. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(1), 92-103. https://doi.org/10.34137/jilses.698764
• Wangdu, K. (2020). Decoloniality, power and ideology in the social studies textbooks of Tibetan exile schools. Journal Of Curriculum Studies, 52(2), 230-246. https://doi.org/10.1080/00220272.2019.1657958
• Yao, Z. (2019). Research on the Curriculum objectives and system construction of media literacy in basic education in the era of omnimedia. 2019 International Joint Conference on Information, Media and Engineering (IJCIME), Osaka, Japan, 419-423. https://doi.org/10.1109/IJCIME49369.2019.00091.
• Ybarra, M. L., Mitchell, K. J., & Oppenheim, J. K. (2022). Violent media in childhood and seriously violent behavior in adolescence and young adulthood. The Journal of Adolescent Health : Official Publication of the Society for Adolescent Medicine, 71(3), 285-292. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2022.03.003
• Yeo, M.M.L. (2014). Social media and social networking applications for teaching and learning. European Journal of Science and Mathematics Education, 2(1), 53-62.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, C. Kaplan, F., Kuru, H., & Yılmaz, M. (2019). Sosyal bilgiler 6.sınıf ders kitabı. Ministry of National Education [MONE].
• Yıldız, S. (2023). Post-truth çağının teknolojik enstrümanlarına yeni medya perspektifinden eleştirel bir bakış. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (61), 185-199. https://doi.org/10.47998/ikad.1219627
• Zafer, C., & Vardarlıer, P. (2019). Medya ve toplum. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 355-361. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.472210
• Zhao, Z. (2020). The religious world in Chinese social studies textbooks. Brıtısh Journal of Relıgıous Educatıon, 42(2), 214-223. https://doi.org/10.1080/01416200.2018.1516195