Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafya Öğretiminin Akademisyenler ve Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 208 - 225, 20.05.2019

Mesut Kot Esin Özcan

Öz

Bu araştırma, sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretiminin akademisyenler ve öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda incelenmesi ve çözüm önerileri sunmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2014-2015 yılları arasında Türkiye’de görev yapmakta olan sosyal bilgiler öğretmenleri ve sosyal bilgiler eğitimcileri oluşturmaktadır. Araştırma üç oturumda tamamlanan bir delphi çalışmasıdır. Delphi çalışmaları; aynı anketin bir uzman grubuna birden fazla gönderildiği, her oturum sonunda uzmanların yapılan değerlendirmeler konusunda bilgilendirildiği ve değerlendirilen maddeler üzerinde bir uzlaşmaya varılmasını amaçlayan çalışmalardır. Araştırmanın birinci turunda uzman görüşü alınarak hazırlanan açık uçlu sorulardan oluşan anket, 38’i öğretmen, 14’ü akademisyen olmak üzere toplamda 52 kişiye uygulanmıştır. Katılımcıların sorulara verdikleri cevapların içerik analizi yapılmış ve ikinci tur delphi anketi oluşturulmuştur. Bu anket 7’li likert ölçeğine göre hazırlanmış ve birinci tur delphi anketini değerlendiren katılımcılara gönderilmiştir. Toplamda 29 katılımcı geri dönüş yapmıştır. İkinci tur delphi anketinin maddelerinin her birinin birinci çeyrek, üçüncü çeyrek, medyan ve genişlik değerleri hesaplanmıştır. Bu şekilde üçüncü anket oluşturulmuştur. Bu anket katılımcılara tekrar gönderilerek değerlendirmeleri sağlanmıştır. Toplamda 21 katılımcı geri dönüş yapmıştır. Üçüncü anket sonuçlarına göre katılımcılar arasında büyük oranda görüş birliği sağlandığı gözlenmiş ve çalışma sonlandırılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda sosyal bilgileröğretmenleri ve sosyal bilgilereğitimcileri Türkiye’de coğrafya eğitimini kısmen yeterli ve yetersiz bulmaktadır. Bunun nedenleri olarak; gezi gözlem tekniğinin ve uygun materyallerin kullanılmaması, öğretmen merkezli uygulamaların tercih edilmesi, konuların somutlaştırılamaması ve ezberci eğitim anlayışının olması, kullanılan yöntem ve tekniklerin yetersiz oluşu, coğrafya programının uluslararası boyuttan ve günlük hayattan kopuk olmasını göstermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Coğrafya eğitimi, delphi tekniği

Kaynakça

• Akengin, H. ve İbrahimoğlu, Z. (2010). Sosyal bilgiler Dersinde Karikatür Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarısına ve Derse İlişkin Görüşlerine Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (2),1-19.
• Akınoğlu, O. Bakır, S.A. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafya Konularını Öğrenmeleriyle İlgili Durum Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 8,83-106.
• Akınoğlu, O. (2005). Türkiye’de Uygulanan Ve Değişen Eğitim Programlarının Psikolojik Temelleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 31- 46.
• Avşar, S. (2010). İlköğretim İkinci Kademe Sosyal bilgiler Derslerinde Coğrafya Konularının Öğretiminde Materyal Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aykaç, N. (2007). İlkögretimsosyal Bilgiler Dersi Eğitim-Ögretim Programına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
• Barth J.L. & Demirtaş A. (1997). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretimi / Kaynak Üniteler. Ankara: YÖK / Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler Ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Braun, T. and Dierkes, P. (2017). Connecting students to nature – how intensity of nature experience and student age influence the success of outdoor education programs, Environmental Education Research, 23(7), 937-949.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Demiralp, N. (2007). Coğrafya Eğitiminde Materyaller Ve 2005 Coğrafya Dersi Öğretim Programı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 373-384.
• Demirkaya H. Karacan H. (2016). Ortaokul 6. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Bazı Coğrafi Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları. International Journal of Field Education, 2(2), 38-57.
• Dikbaş, E. (2002). Sosyal bilgiler Dersinde Türkiye Coğrafyasının Öğretimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Efe, R.(1996). Coğrafya Da Yeni Yaklaşımlar, Coğrafya Eğitimde Çağdaş Metod Ve Teknikler. M.Ü. Coğrafya Dergisi, 1, 135-149.
• Gençtürk, E. Akbaş, Y. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Coğrafya Alan Standartlarının Belirlenmesi: Delphi Tekniği Uygulaması. GEFAD, 33(2), 335-353.
• İbret, Ü. Aydın, F. & Turgut, T. (2018). Coğrafya Eğitiminin Birey Yetiştirmedeki Rolü. International Journal of Geography and Geography Education, 38, 1-19.
• Karakök, H. (2011). Fiziki Coğrafya Konuları Öğretiminde Arazi Gezisinin Öğretmen Adaylarının Başarı Düzeylerine Etkisi Ve Fiziki Coğrafya Kavramlarının Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayalı, H. (2000). İlköğretim Okullarında Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Öğretiminde Başarıyı Etkileyen Faktörler. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 183-194.
• Kaya, H. ve Aydın, F. (2011). “Sosyal Bilgiler Dersindeki Coğrafya Konularının Öğretiminde Akıllı Tahta Uygulamalarına İlişkin Öğrenci Görüşleri”. Zeıtschrıft Für Dıe Welt Der Türken 3, 179-189.
• Kızılçaoğlu, A. (2006). İlköğretimin Birinci Kademesinde Coğrafya Eğitimi Ve Öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 14, 81-106.
• Kocdar, S., Aydın, S. (2013). Açık Ve Uzaktan Öğrenme Araştırmalarında Delfi Tekniğinin Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 31-44.
• Meydan, A. (2001). İlköğretim Birinci Kademe Sosyal bilgiler Öğretimi Coğrafya Ünitelerinin İşlenişinde Laboratuvar Ve Görsel-İşitsel Materyal Kullanımının Öğrencilerin Niteliksel Gelişimine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özşahin, E. (2009). Karikatürlerle Coğrafya Öğretimi. Marmara Coğrafya Dergisi, 20, 101-121.
• Sekin, S. Unlu, Y.M. (2002). Coğrafya Dersinin Temel Öğretim Sorunları. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 43-53.
• Şahin, A. E. (2001). Eğitim Araştırmalarında Delphi Tekniği Ve Kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 215-220.
• Şimşek H. ve Yıldırım A.(2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (4.Baskı) Ankara, Seçkin Yayıncılık,
• Tomal, N. (2009). Coğrafya Derslerinde Edinilen Bilgilerin Günlük Hayatta Kullanılma Durumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 229-240.
• Üçışık, S. Ünlü, M. Özey, R. (2002). Coğrafya Eğitim Ve Öğretiminde Fotoğrafların Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, 5, 1-8.
• Wu, Y.Y. (2007). Development &Research Of Courseresources On Local Geography İn Licounty(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hunan Normal University, China.
• Yuan, L.Y. (2011). Study Of Localgeographicaleducation İn Middleschool- Takezhenjiangcity As A Example, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Shandong Normal University, China.