Lise Öğrencilerinin Siber Zorbalığı ve Siber Mağduriyeti Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 344 - 355, 25.05.2020

Tuğba Tuğ Karoğlu Murat Çılğın

Öz

Son yıllarda cep telefonu, bilgisayar ve internetin kullanımının artmasıyla "siber zorbalık" olarak tanımlanan kaba ve küfürlü konuşmaların, tehdit, taciz ve negatif yorumların, izinsiz fotoğraf paylaşımı gibi eylemler ve "siber mağduriyet" olarak tanımlanan birey ya da grubun teknik veya ilişkisel tarzda zarar verici davranışlara maruz kalması ve bu davranışlardan dolayı maddi ya da manevi olarak mağduriyet yaşaması durumları sıkça karşımıza çıkmaktadır. Betimsel araştırma yöntemi kullanılan bu çalışmada, lise öğrencilerinin okul türleri, sınıf düzeyleri ve cinsiyetleri ile "siber zorbalık" ve "siber mağduriyet" düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi Van ili İpekyolu ilçesinde bulunan ve interneti kullanıldığı düşünülen Fen Lisesi, Anadolu Lisesi, Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ve Anadolu İmam Hatip Lisesi olmak üzere dört farklı okul türünden ortaöğretim kurumu ve bu kurumlarda okuyan her kademeden kız ve erkek öğrencilerden oluşturulmuştur. Elde edilen veriler SPSS 24.0 istatistik paket programı kullanılarak "t-testi" ve "Tek Yönlü Anova" yöntemleri ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde "Siber Zorbalık" ile okul türleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Ancak "Siber Mağduriyet" ile okul türleri arasında anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. "Siber Mağduriyet" düzeyi ile okul türleri arasındaki ilişki incelendiğinde Fen Lisesi öğrencilerinin diğer okul türlerindeki öğrencilere göre en çok Siber Mağduriyet yaşayan öğrenciler olduğu görülmüştür. Sınıf seviyelerine göre inceleme yapıldığında ise Siber zorbalığın ve siber mağduriyetin sınıf seviyesi düştükçe daha yaygın olduğu dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

siber zorbalık, siber mağduriyet, internet

Kaynakça

• Arıcak, O. T. (2011). Siber Zorbalık: Gençlerimizi bekleyen yeni tehlike. Kariyer Penceresi, 6, 10–11.
• Arıcak, O. T., Tanrıkulu, T., Kınay, H. (2012). Siber Mağduriyet Ölçeği’nin İlk Psikometrik Bulguları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, (1), 1-6.
• Arıcak, O. T.,Tanrıkulu, T., Kınay, H. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği’nin İlk Psikometrik Bulguları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 101-114.
• Belsey, B. (2007). Cyberbullying: A real and growing threat. ATA Magazine, 88 (1), 14–21.
• Betts, L. R. (2015). Cyber bullying behaviours. Encyclopedia of Information Science and Technology . (ss. 6727–6735).
• Boulton, M.J., Smith, P.K. (1994). Bully/victim problems in middle school children: stability, self-perceived competence, peer perceptions and peer acceptance. British Journal of Developmental Psychology, 12, 315–329.
• Bulgurcu, S. (2011). İstanbul ilinde bir ilköğretim okulunda 6–8. sınıflarda akran zorbalığı sıklığının araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Campfield, D. C. (2008). Cyber bullying and victimization: Psychosocial characteristics of bullies, victims and bully/victims. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Missoula, MT: Montana Üniversitesi.
• Demirbağ -Bolat, S., Şahin, R., Baloğlu, M. (2011). Aile içi şiddet ve okul zorbalığı. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 147–162.
• Gürhan, N. (2017). Her Yönü ile Akran Zorbalığı. Türkiye Klinikleri. J Psychiatr Nurs-Special Topics, 3(2):175-81.
• Hawker, D. S. and Boulton, M. J. (2000). Twenty years’ research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. Journal of child psychology and psychiatry, 41(4), 441–455.
• Hinduja, S., Patchin, J.W. (2009). Bullying beyond the schoo lyard: Preventing and responding to cyberbullying. California: Carwin Pres.
• Li, Q. (2006). Cyberbullying in schools: A research of gender differences. School Psychology International, 27,157–170.
• MacDonald, C. D. and Roberts-Pittman, B. (2010). Cyberbullying among college students: Prevalence and demographic differences. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 9, 2003–2009.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri/Educational Sciences. Theory & Practice, 2(2), 531–562.
• Raskauskas, J. and Stoltz, A. D. (2007). Involvement in traditional and electronic bullying among adolescents. Developmental psychology, 43(3), 564–575.
• Soydaş D. K. (2011). Ergenlerde Ebeveyn İzlemesi, Sanal Zorbalık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkilerin Cinsiyete Göre İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in Human Behavior, 26(3), 277–287.
• Vandebosch, H. and Van Cleemput, K. (2009). Cyberbullying among youngsters: Profiles of bullies and victims. New Media & Society, 11(8), 1349–1371.
• Yaman, E., Eroğlu, Y., Peker, A. (2011). Başa çıkma stratejileriyle okul zorbalığı ve siber zorbalık. Kaknüs Psikoloji. İstanbul.