Tematik Şiir Mecmûalarına Bir Ek: Mecmûa-i Sultan Ahmed

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 465 - 478, 23.10.2020

Melek Nuredini

Öz

Makale konusu olan eser, Fransa Milli Kütüphanesi’ne Supplement Turc 1035 numarası ile Sultan Ahmed ler (1216-1026 de l’hégire-1603-1617) adıyla kayıtlı, Sultan I. Ahmed için yazılmış yazılmış medhiyelerin bulunduğu şiir mecmuasıdır. 17. yüzyılda Ömer Ağa tarafından tertip edilmiş, harekeli nesihle yazılmış ve her varağında derkenarları bulunan Mecmûa, 82 varaktan oluşmaktadır. Mecmûa manzum bir eser olmakla birlikte 4a-7a ve 64a-67b varakları arasında mensur bölümler yer almaktadır. Genç Mehmed Paşa-zâde İbrahim tarafından 20 Receb 1222/ 23 Eylül 1807 yılında bağışlanmıştır. Fransa Kütüphanesine ise 5 Mart 1900 yılında kaydedilmiştir. Dîvânı olan veya olmayan şairlere ait manzûmelerin yer alması mecmualara değer katan özelliklerden biridir. Mecmûa’da 17. yüzyılda yaşayan 37 şaire ait 21 manzûme arasında, şairi belli olmayan 14 manzûme ve kaynaklarda bulunamayan 6 şair yer almaktadır. Kasîde, murabba, müseddes, müsemmen, kıt’a- kebire, kıt’a, terci bend, terkib-i bend nazım şeklinde yazılmış manzumeler; medhiye, dâriye, îdiye, kudûmiye, şikâriye, hasbihâl konulu şiirler Mecmûa’nın muhtevasını oluşturmaktadır. Mecmûa; tür ve konu ağırlıklı olarak tertip edilmiştir. Sultan I. Ahmed’e yazılmış olan medhiye manzûmeleri tematik bir mecmua niteliğini göstermektedir. Edebî tür terimi olaraj medhiye şairlerin devlet büyüklerini övmek için yazdıkları şiirlere verilen addır. Şairler, memduha yazdıkları medhiyelerde, genellikle onun makamı, adaleti, cömertliği ve kahramanlığını övmüşlerdir. Bu bakımdan Mecmûa-i Sultan Ahmed medhiye manzûmeleriyle öne çıkan bir eserdir. Tüm bu yönleriyle Mecmûâ-i Sultan Ahmed, 17.yüzyıl Klasik Türk şiirinin önemli bir kaynağıdır.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Medhiye, Sultan I. Ahmed, Mecmûa-i Sultan Ahmed, kaside

Kaynakça

• Akkuş, M. (2006). Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası: Edebi Türler ve Tarzlar. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Aydemir, Y. (2001). Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü. Bilig-19 (2), 147-154.
• Aydemir, Y. (2002). Türk Edebiyatında Kaside. Bilig, 133-168.
• Aydemir, Y. (2011). “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar”,, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınlar.
• Bloche, E. (2012). Catalogue Des Manuscrits Turcs De la Biblotheque Nationale (Cilt I). Gallica.
• Çavuşoğlu, M. (1986). "Kaside" TÜRK DİLİ Türk Şiiri Özel Sayısı II Divan Şiiri. Ankara: TDK.
• Çavuşoğlu, M. (2000). Kaside Maddesi Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan. Ankara: TDK.
• Devellioğlu, F. (1993). Osalıca -Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Gıynaş, K. A. (2011). Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi.(25), 245-260.
• Gürbüz, M. (2001). “Biyografik Değer Bakımından Şiir Mecmuaları'', ,Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınlar.
• Hakverdioğlu, M. (2000). Nevşehirli Damat İbrahim Paşa İçin Yazılan Lale Devri Kasideleri. İstanbul: Sage Yayıncılık.
• İpek, Ş. (2002). Osmanlı Padişahlarının Av Geleneğinde Edirne’nin Yeri ve Edirne Kazasında Av alanları (Hassa Şikâr-gâhı). XIII. Türk Tarih Kongresi 4-8 Ekim 1999, Kongreye Sunulan Bildiriler (Cilt III, s. 1-15). içinde Ankara: Türk Tarih Kurumu .
• Kara, M. (1998). TDV İslâm Ansiklopedisi. (T. İ. Merke, Prodüktör). https://islamansiklopedisi.org.tr/husameddin-bursevi
• Kılıç, A. (2012). “Mecmua Tasnifine Dâir”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı edebiyatının kırkambârı. İstanbul: Turkuaz Yay.
• Köksal, M. F. (2012). “Şiir Mecmualarının Önemi ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi”(MESTAP),Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmua Osmanlı edebiyatının kırkambar. İstabul: Turkuaz Yay.
• Kut, G. (1986). "Mecmualar", (Cilt C.VI). İstanbul: Dergah Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi,.
• Levend, Â. S. (1984). Türk Edebiyatı Tarihi I. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Mermer, A., & Keskin, N. K. (2002). Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sakaoğlu, N. (1999). Bu Mülkün Sultanları 36 Padişahı. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Süreyya, M. (1996). Sicilli Osmani (Cilt IV). (N. Akbayar, Dü., & S. A. Kahraman, Çev.) İstanbul: Tarihi Vakfı Yurt Yayınları.
• Tanyıldız, A. (2012). “Şiir Mecmûalarının Neşri Hakkında”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(21), 224-239.
• Uzun, M. (2003). Mecmua (Cilt C. 28.). Ankara: TDVİA.