Bozkır Kavimlerinin Devlet Oluşumunda “Aile ve Soy”

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 432 - 449, 23.10.2020

Ayten Akcan

Öz

Türkler’ in eski dönemlerinde, bozkır çevresinde Orta Asya’daki yaşamlarında toplum hayatında önemli olan kurumların başında aile gelmektedir. Türkler için ailenin yeri her daim en kıymetli olmuştur. Hatta “Bozkır Türk Devletlerinde” aile devlet, devlet aile gibi görülmekteydi. Aradaki bu parçalanamaz bağ devlet yönetimine ve merkezi otoritenin tesis edilmesine her zaman olumlu katkı sağlamıştır. Toplumun biyolojik anlamda yenilenmesinden ve çoğalarak güç kazanmasının yegâne anahtarı olarak her zaman aileyi işaret edilmiştir. Aynı zamanda çoğalan bu nüfusun sadece sayı olarak bir yığın olmaması aynı zamanda devlete yararlı bir birey olmaları noktasını hiçbir zaman göz ardı edilmemiştir. Tüm bunlar, Bozkır Türkler’ inde aileyi; hem toplumun temel yapı taşı yapmış, hem de aileye devletin taşıyıcısı olma görevini üstlenmiştir. Türklerde aile kurumunun oluşması evlilik ile gerçekleşmekte ve kadın ile erkeğin bir araya gelmesiyle bu kurum oluşmaktadır. Bu birliktelikte yani yuvada doğan çocuklar, her daim ülkenin ve devletin daha güçlü ve korkusuz olması adına en önemli unsur olmuşlardır. Bu evlilikten dünyaya gelen çocuklar, ileriki zamanlarda “soy” u teşkil etmektedirler. Soyların birleşmesiyle de “boylar” meydana gelmiştir. Bu özellik de Türk aile yapısının toplum içerisinde güçlü olduğunun bir göstergesi sayılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bozkır Kavimleri, Devlet, Aile, Yönetim, Soy

Kaynakça

• Akyüz, H. (1996). “Yusuf Has Hacib’de Evlilik ve Aile Kurumu”. Türkeli Gazetesi, 36: 1-17.
• Aytaç, A. (2007). Ailenin Serencamı, Türkiye’de Modern Aile Fikrinin Oluşması. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Balcı, C. (2018). Türk Devlet Töresi. (1. Baskı), İstanbul: Bilge Oğuz Yayınları.
• Bozkurt, V. (2015). Değişen Dünyada Sosyoloji. İstanbul: Aktüel Yayınları.
• Can, İ. (2013). Tarih, Toplum ve Kültür Bağlamında Aile ve Kadın. Mustafa Aydın. (Ed.), Sistematik Aile Sosyolojisi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Canatan, K. (2013). Aile Sosyolojisi, Aile Sosyolojisi: Bilimsel ve Kuramsal Çerçeve. K. Canatan ve E. Yıldırım (Ed.), İstanbul: Açılım Kitap.
• Cebeci, D. (2010). Tanzimat ve Türk Ailesi. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
• Connell R. (2011). Sociology for the whole world. International Sociology. 26(3): 288-291.
• Çandarlıoğlu, G. (2003). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Çimen, L. K. (2008). Türk Töresinde Kadın ve Aile. 1.Baskı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Dikeçligil, F. B. (2014). “Aileye Dair Kabullerin Ezber Bozumu”. Mustafa Aydın (Ed.). Aile Sosyolojisi Yazıları Içinde. 1.Baskı. İstanbul: Açılım Kitap.
• Divitçioğlu, S. (2003). Oğuz'dan Selçuklu' ya (Boy, Konat ve Devlet). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Doğan, A. (2002). “İslamiyet’ten Önceki Türk İnancına Dair”. Türkler, C. III: 305-320
• Donuk, A. (1988). “Eski Türk Ailesi ve Vasıfları”. Türk Yurdu, IX (16): 5-9
• Donuk, A. (1980). “Türk Devletinde Hakimiyet Anlayışı”. TED, Cilt X-XI, S.10: 28-39.
• Durmuş, İ. (2012). İskitler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergin, M. (2009). Orhun Abideleri. 42. Basım, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eröz, M. ve Güler, A. (1998). Türk Ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Fedotoviç, J. F. (1994). Saha Yeri ve Saha Türkleri. (Çev. S. Gömeç), AÜ. DTCF. Tarih Araştırmaları Dergisi, 16/26, Ankara.
• Gabain, A. V. (2007). Eski Türkçenin Grameri. 3. Basım, (Çev.M. Akalın), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Galvin, K. M. and Brommel, B. J. And Bylund, C. L. (2006). Family Communication: Cohesion and Change. New York: Pearson.
• Giele E. (2010). “Hsiung-nu”,. The Grand Scribe’s Records The Memoirs Of Han China. Vol. IX, Part II, Editor: William H. Nienhauser, Indiana University Press, Bloomington USA.
• Giraud, R. (1999). Göktürk İmparatorluğu İlteriş, Kapgan ve Bilge’nin Hükümdarlıkları (680-734). (Çev.İsmail Mangaltepe), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gittins, D. (2011). Aile Sorgulanıyor. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Gökalp, Z. (2016). Türk Ahlakı. İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
• Gökalp, Z. (2015). Türkçülüğün Esasları. (Der. Kemal Bek), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gökalp, Z. (1995). Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Toker Yayınları.
• İlyasova, G. & Garriyeva, A. (2000). “Turkmen Wedding Rites, Popular Beliefs and Wedding Songs”. The Journal of Makhtumkuli Studies, 2: 25-28.
• İzgi Ö. (2000). Çin Elçisi Wang Yen-te’nin Uygur Seyahatnamesi. 2. Basım, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları: 65-66.
• Kafesoğlu, İ. (2004). Türk Milli Kültürü. 25. Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kaşgarlı M. (2013). Divanı Lûgat- it Türk. (Çev. Besim Atalay), C.1.
• Klever, P. (2015). “Multigenerational Relationships and Nuclear Family Functioning”. The American Journal of Family Therapy, 43:339–351, Taylor & Francis Group, LLC.
• Koca, S. (2016). Türk Kültürünün Temelleri II. 4. Baskı, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Ligeti, L. (2011). Bilinmeyen İç Asya. (Çev. Sadrettin Karatay), İstanbul: Babil Yayınları.
• Marsella, A. J. and Devos, G. And Hsu F. L. K. (Ed.) (1985). Culture and Self: Asian and Western Perspectives. Tavistock, New York.
• Murdock, G. (1949). Social Structure. Macmillan, New York.
• Nazio, T. (2008). Cohabition, Family and Society. Routhledge, New York.
• Nirun, N. (1981). Sistematik Sosyoloji Açısından Ziya Gökalp. İstanbul: Yeni Zamanlar Sahaf.
• Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi. I. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ögel, B. (2001). Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları. 4. Basım, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Özdemir, M. N. (2018). Türk Devlet Felsefesi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özdemir, M. N. (2017). Kültür Bilimi ve Yönetimi. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Pasternak, B. And Ember, C. R and Ember, M. (1997). Sex, Gender, and Kinship: A CrossCultural Perspective. Upper Saddle River, Prentice Hall, NJ.
• Rasonyi, L. (2007). Tarihte Türklük. (Çev.H Zübeyr Koşay), İstanbul: Örgün Yayınevi.
• Sarı, İ. (2017). Türk’lerde Aile. Antalya: Nokta E-Book Publishing.
• Sayın, Ö. (2020). Aile Sosyolojisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Schutz, A. (1970). On Phenomenology and Social Relations. University of Chicago Press, Chicago.
• Stockard, J. (2002). Marriage in Culture: Practice and Meaning Across Diverse Societies. Harcourt, New York.
• Tekin, F. (2013). “Ailede Akrabalık ve Soy”. Mustafa Aydın (Ed.), Sistematik Aile Sosyolojisi. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Tekin, T. (1993). Hunların Dili. Ankara: Doruk Yayınları.
• Temir, A. (2010). Moğolların Gizli Tarihi. I- Tercüme, 4. Baskı. (Çev. Ahmet Temir), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tezcan, M. (2000). Türk Ailesi Antropolojisi. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Türkay, C. (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler. 2. Baskı, İstanbul: İşaret Yayınları.
• Türkdoğan, O. (2003). Türk Tarihinin Sosyolojisi. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Türköne, M. (1995). Eski Türk Toplumunun Cinsiyet Kültürü. Ankara: Ark Yayınları.
• Ünal, V. (2013). “Geleneksel Geniş Aileden Çekirdek Aileye Geçiş Sürecinde Boşanma Sorunu ve Din”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(26), 588-601.
• Yaran, C. S. (2008). “Kaşgarlı Mahmud’un Divanü Lugati’t-Türk’ünde Erdem ve Bilgelik”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 18: 27-41.