Records on Uyghurs and Uyghur Language in Dīvān Luγāt at-Turk

Yıl 2019, , 41 - 53, 10.01.2019

Mihriban Tursun Aydın

https://doi.org/10.35236/jots.508128

Cited By: 1

Öz

Mahmûd al-Kâshgarî could be considered as a Turkish language scientist since he determined the phonetic, morphological, semantic and etymological properties of the words in his immortal work, Dīvān Luγāt at-Turk. The article aimed to examine these nine records that were referred as Uyghur dialect and the twenty records that included the name Uyghur. The manuscripts in different publications of Dīvān Luγāt at-Turk were compared when these examples were scrutinized.

Anahtar Kelimeler

Dīvān Luγāt at-Turk, Qarakhanid Turkish, Uyghurs

Dîvânu Lugâti’t-Türk’te Uygurlar ve Uygurca İle İlgili Kayıtlar

Öz

Mahmûd al-Kâshgarî could be considered as a Turkish language scientist since he determined the phonetic, morphological, semantic and etymological properties of the words in his immortal work, Dīvān Luγāt at-Turk. The article aimed to examine these nine records that were referred as Uyghur dialect and the twenty records that included the name Uyghur. The manuscripts in different publications of Dīvān Luγāt at-Turk were compared when these examples were scrutinized.

Anahtar Kelimeler

Dīvān Luγāt at-Turk, Qarakhanid Turkish, Uyghurs

Kaynakça

• ALİMOV, R. (2011). “Divanu Lugati’t-Türk’e Göre Kıpçakların Dili”, Doğumunun 1000. Yılında Kâşgarlı Mahmut ve Eseri Sempozyumu, Ed. H. DEVELİ et al. Eren Kitapçılık, İstanbul: 147-158.
• ATALAY, B. (1992). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-III, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AYDEMİR, H. (2011). “Kâşgarlı Mahmud ve “Uygurların İkinci Dili” Üzerine”. Doğumunun 1000. Yılında Kâşgarlı Mahmut ve Eseri Sempozyumu, Ed. H. DEVELİ et al. Eren Kitapçılık, İstanbul: 395-405.
• AYDIN, E. (2015). Yenisey Yazıtları, Konya: Kömen Yayınları.
• AYDIN, E. (2016). Eski Türk Yer Adları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• AYDIN, E. (2018). Uygur Yazıtları, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• BAILEY, H. W. (1970). “Saka Studies: The Ancient Kingdom of Khotan”, Iran, 8: 65-72.
• BANGUOĞLU, T. (1958). “Kâşgarî’den Notlar I: Uygurlar ve Uygurca Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1958: 87-113.
• BANGUOĞLU, T. (1959). “Kâşgarî’den Notlar II: Oğuzlar ve Oğuzeli Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1959: 23-48.
• BANGUOĞLU, T. (1960). “Kâşgarî’den Notlar III: Oğuz Lehçesi Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1960: 23-48.
• DANKOFF, R. & J. KELLY (1982-1984). Mahmut el-Kāşгarī: Compendium of the Turkic Dialects (Dīvān Luγāt at-Türk), Part I-III, Harvard: Harvard University Press.
• DOERFER, G. (1971). Khalaj Materials, Bloomington: Indiana University.
• DOERFER, G. (1987). “Mahmūd al-Kâşγarī: Arγu, Chaladsch”, Ural-Altaische Jahrbücher, 7: 105-114.
• EMET, E. (2008). “Divanu Lugati`t Türk ve Uygur Ağızları”, Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri, Kâşgarlı Mahmut ve Dönemi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara: 171-204.
• ERCİLASUN, A. B. & Z. AKKOYUNLU (2015). Dîvânu Lugâti’t-Türk, 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (2009). “Dîvânü Lügati’-t-Türk ve Uygurlar”, Turkish Studies, 4/8: 5-12.
• GÖKDAĞ, B. A. (2007). “Kençekler ve Kençekçe”, Dil Araştırmaları, 1: 97-108.
• GÜLSEVİN, G. (2008a). “Divanu Lügati’t-Türk’teki Oğuzca Özelliklere Karşılaştırmalı Bir Bakış”, Doğumunun 1000. Yılında Kâşgarlı Mahmut ve Eseri Sempozyumu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul: 331-345.
• GÜLSEVİN, G. (2008b). “Kaşgarlı Mahmut’un Verdiği Bilgilere Göre Arguca Eski Halaçça Olabilir mi?”, Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Sempozyumu Bildiri Metinleri, Rize Üniversitesi Yayınları, Rize: 286-294.
• GÜLSEVİN, G. (2016). “11. Yüzyılda Hangi Oğuz Diyalektleri Vardı?”, Bilig, 76: 269-300.
• GÜNER, G. (2009). “Divânü Lugâti’t-Türk’te Kençekler ve Bazı Kençekçe Kelimeler Üzerine Düşünceler”, Bilig, 48: 75-90.
• KARAHAN, A. (2008). “Divânü Luġâti’t-Türk’e Göre Çiğil Lehçesi ve Karahanlı Yazı Dili ile İlişkisi”, Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri, Kâşgarlı Mahmut ve Dönemi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara: 467-477.
• KARAHAN, A. (2013). Divânu Lugâti’t-Türk’e Göre 11. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• KİLLİ, G. (2008). “Türk Diyalektolojisi Araştırmalarının Eşsiz Kaynağı Dîvânu Lugâti’-Türk”, Kâşgarlı Mahmûd Kitabı, Ed. F. S. BARUTÇU-ÖZÖNDER, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara: 375-403.
• KORKMAZ, Z. (1972). “Kâşgarlı Mahmut ve Oğuz Türkçesi”, Türk Dili, 253: 3-19.
• PRITSAK, O. (1959). “Kâşġarīs Angaben über die Sprache der Bolgaren”, Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 109: 92- 116.
• TOPRAK, F. (2003). “Divanü Lugati’t-Türk’te Kıpçakça Kaydıyla Verilen Kelimelerin Tarihi Kıpçak Söz Varlığı İçindeki Yeri”, Türkoloji Dergisi, 16/2: 79-90.
• ZIEME, P. (2009). “Ordo Uluş, Solmı and Beşbalık”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 62/3: 255-266.