On the Idiom of oplayu tägmäk in the Orkhon Inscriptions

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 28 - 35, 21.02.2017

Salih Demirbilek

Öz

One of the idioms used in the Köl Tigin and Kül İč Čor is oplayu tägmäk. Until now, researchers have proposed different origins and explanations for this idiom. We think that the verb opla- came from Mongolian stem ob. The opla- has denominal verbal suffix {+lA-} that is common in Turkish and Mongolian. It is known ‘Turan Tactic/Bozqır Tactic’ as war strategy in Old Turkic history.

Anahtar Kelimeler

oplayu tägmäk, Old Turkic, Mongolian, Turan/Bozqır (Steppe) war Tactic

Orhon Yazıtlarındaki Oplayu Tegmek Deyimi Üzerine

Öz

One of the idioms used in the Köl Tigin and
Kül İč Čor is oplayu tägmäk. Until
now, researchers have proposed different origins and explanations for this
idiom. We think that the verb opla-
came from Mongolian stem ob. The opla- has denominal verbal suffix {+lA-}
that is common in Turkish and Mongolian. It is known ‘Turan Tactic/Bozqır
Tactic’ as war strategy in Old Turkic history.

Anahtar Kelimeler

oplayu tägmäk, Old Turkic, Mongolian, Turan/Bozqır (Steppe) war Tactic

Kaynakça

• AYDIN, E. (2014). Orhon Yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor), Konya: Kömen Yayınları.
• BERTA, A. (2010). Sözlerimi İyi Dinleyin: Türk ve Uygur Runik Yazıtlarının Karşılaştırmalı Yayını, Çeviren: E. YILMAZ, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
• DEMİRCİ, Ü. Ö. (2016). Eski Türkçede Fiiller, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• DOĞAN, N. (2014). “Bir Kültür Unsuru Olarak Eşdizimsel Yapılar”, Gençlik ve Kültürel Mirasımız/Uluslararası Kongresi (16-18 Mayıs 2014, Samsun), Bildirileri Kitabı, Ed. B. ŞİŞMAN; M. DÜZENLİ, Ceylan Ofset, Samsun: 507-518.
• DOĞAN, N. (2016). Türkiye Türkçesi Fiillerinin Eşdizimleri, Ankara: Yayınevi Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (2016) Türk Kağanlığı: Türk Bengü Taşları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation, a functional approach to the lexicon, Vol. I-II, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• ERGİN, M. (2004). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• LESSING, F. D. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük, Çev. G. KARAAĞAÇ, C. II, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• MERT, O. (2015). Köli Çor Yazıtı ve Anıt Mezar Kompleksi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• ORKUN, H. N. (1987). Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÖLMEZ, M. (2015). Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları, Ankara: Bilgesu Yayınları.
• SERTKAYA, O. F. (1995). “Göktürk Tarihinin Meseleleri: Köl Tigin ve Köl-İç-Çor Kitâbelerinde Geçen ‘Oplayu Tegmek’ Deyimi Üzerine”, Göktürk Tarihinin Meseleleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara: 153-159.
• ŞİRİN, H. (2010). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Söz Varlığı incelemesi, 2. Baskı. Konya: Kömen Yayınları.
• ŞİRİN, H. (2015). Kül Tigin Yazıtı, Notlar, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• TEKİN, T. (2014). Orhon Yazıtları, 5. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.