On the Traces of Qaγan Election Ritual in the Old Turkic Inscriptions

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 38 - 54, 24.07.2017

Salih Demirbilek

Öz

In this study, the traces of the qaγan election rituals in the Old Turkic Inscriptions were mentioned. The qaγan election ritual is not only in the Turkic Qaghanate, it was also present in the old Uyghurs with great enthusiasm. Probably this ritual was a heritage of them to the Huns. We learn from sources that this heritage has survived to the Seljuk times. The ‘raise’ rituals of this traditions has changed day by day. This is an indication that some of the traces of the Ötüken culture are still alive today.

Anahtar Kelimeler

Old Turkic Inscriptions, qaγan election’s rituals

Eski Türk Yazıtlarındaki Kağan Seçme Ritüelinin İzleri Üzerine

Öz

In this study, the traces of the qaγan election rituals in the Old Turkic Inscriptions were mentioned.
The qaγan election ritual is not only in the Turkic Qaghanate, it was also present in the old Uyghurs with great enthusiasm.
Probably this ritual was a heritage of them to the Huns. We learn from sources
that this heritage has survived to the Seljuk times. The ‘raise’ rituals of
this traditions has changed day by day. This is an indication that some of the
traces of the Ötüken culture are still alive today.

Anahtar Kelimeler

Old Turkic Inscriptions, qaγan election’s rituals

Kaynakça

• ARGUNŞAH, M.; G. GÜNER (2015). Codex Comanicus, İstanbul: Kesit Yayınları.
• AYDIN, E. (2011). Uygur Kağanlığı Yazıtları, Konya: Kömen Yayınları.
• AYDIN, E. (2014). Orhon Yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor), Konya: Kömen Yayınları.
• BEDİRHAN, Y. (2004). İslâm Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Tur-kish, Oxford: Oxford University Press.
• ÇANDAROĞLU, G. (2013). İslam Öncesi Türk Tarihi ve Kültürü, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• DEMİRBİLEK, S. (2016). “Orhon Yazıtlarında Geçen Teŋri Töpüsinte Tutup Yügerü Kötürmiş İbaresi Üzerine”, Dede Korkut Dergisi, 11: 47-52.
• DİVİTÇİOĞLU, S. (2005). Orta Asya Türk İmparatorluğu (VI.-VII. Yüzyıllar), İstanbul: İmge Kitabevi.
• DONUK, A. (1988). Eski Türk Devletlerinde İdarî-Askerî Unvan ve Terimler, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• ERCİLASUN, A. B. (1994). “Köl Tigin Yazıtı Bir Nutuk Metni midir?”, Türk Dili Araş-tırmaları Yıllığı Belleten 1990: 31-39.
• ERCİLASUN, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GIRAUD, R. (1999). Göktürk İmparatorluğu: İlteriş, Kapgan ve Bilge’nin Hükümdarlıkları (680-734), Çev. İ. MANGALTEPE, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• GOLDEN, B. P. (2002). Türk Halkları Tarihine Giriş, Çev. O. KARATAY, Ankara: Karam Yayınları.
• GÖMEÇ, S. (1999). Kök Türk Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• GÖMEÇ, S. (2006). Türk Kültürünün Ana Hatları, Ankara: Akçağ Yayınları.
• GRØNBECH, K. (1942). Komanisches Wörterbuch: türkischer Wortindex zu Codex Cumanicus, Kopenhagen: Einar Munksgaard.
• GROUSSET, R. (1999). Bozkır İmparatorluğu: Attilla-Cengiz Han-Timur, Çev. M. R. UZMEN, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• GÜNGÖR, H. (2016). “Göktürk Kitabeleri ve Uygur Metinlerinin İnsani Değer ve Hukuk Açısından İncelenmesi”, Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, Bilge Kültür sanat Yayınları, İstanbul: 50-68.
• KAFESOĞLU, İ. (2003). Türk Millî Kültürü, 23. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• KLYASHTORNY, S. G. (1985). “The Tes Inscription of the Uighur Bögü Qaghan”, Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae, 39/1: 137-156.
• KOCA, S. (2011). “Selçuklu İktidarının Belirlenmesinde Rol Oynayan Güçler ve Melikşâh’ın Büyük Selçuklu Tahtına Çıkışı”, Selçuklu Devri Türk Tarihinin Temel Meseleleri, Berikan Yayınları, Ankara: 75-104.
• KOÇ, Y. (2015). “Eski Türklerde Töre ve Hukuk”, Türk Kültürü El Kitabı, Ed. İ. ÇAPCIOĞLU; H. BEŞİRLİ, Grafiker Yayınları, İstanbul: 327-340.
• ÖGEL, B. (2016). Türklerde Devlet Anlayışı (13. Yüzyıl Sonlarına Kadar), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• ÖLMEZ, M. (2013). Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi Moğolistan’daki Eski Türk Yazıtları, Metin-Çeviri-Sözlük, Ankara: BilgeSu Yayınları.
• ÖNLER, Z. (1999). “Kutadgu Bilig’de Yer Alan Deyimler”, Türk Dilleri Araştırmaları, 9: 119-187.
• SERTKAYA, O. F. (1999). “Eski Türklerin Kağan Seçimi Üzerine Göktürk Yazıtlarındaki İki Ata Sözü”, İlmî Araştırmalar, 8: 233-240.
• SIĞRI, Ü.; Y. ERÇİL (2007). Türklerde Yönetim Gelenekleri ve Türk Yönetim Tarihi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• ŞİRİN, H. (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ŞİRİN-USER, H. (2010). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Söz Varlığı İncelemesi, Konya: Kömen Yayınları.
• TAŞAĞIL, A. (2013). Kök Tengri’nin Çocukları (Avrasya Bozkırlarında İslam Öncesi Türk Tarihi), İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• TEKİN, T. (2014). Orhon Yazıtları, 5. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YILDIRIM, D. (1998a). “Köktürklerde Kağanlık Süreci: Kaldırma, Kötürme ve Oturma”, Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara: 102-111.
• YILDIRIM, D. (1998b). “Köktürk Yazıtlarında Öd Teñri Aymaz, Yag(gıl), ‘Katıl’ Olmaz”, Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları, Akçağ Yayınları, Ankara: 124-133.