Yenisey Yazıtları Üzerine Bazı Açıklamalar
Yıl 2017,
Cilt: 1 Sayı: 2, 64 - 73, 24.07.2017
Serkan Şemen
Öz
The Yenisey inscriptions contain very important information with regards to Turkic history and Turkic language history. The Türk Runic script is mostly on gravestones and some others are on mirrors, coins, tablets and sheaths. There are numerous studies done since the inscriptions have been found. In this study after giving the major works that are done previously some words that are found on the inscriptions are investigated closely. The words are presented by the meanings that they are given by previous editions and after that new reading and interpretation ways are suggested.
Kaynakça
- ARAT, R. R. (1946). Gazi Zahirüddin Muhammed Babur: Vekayi Babur’un Hâtiratı II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- ARAT, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I: Metin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- ARAT, R. R. (1959). Kutadgu Bilig II: Tercüme, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- ASPELIN, J. R. (1889). Inscriptions de l’Iénissei, Récueillies et publiées par la Société Finlandaise d’Archeologie, Helsingfors 1889.
- AYDIN, E. (2015). Yenisey Yazıtları, Konya: Kömen Yayınları.
- BANG, W.; A. von GABAIN (1928). “Ein uigurisches Fragment über den manichäischen Windgott”, Ungarische Jahrbücher, 8/3-4: 246-256.
- BATMANOV, I. A. (1959). Yazık Yeniseyskih Pamyatnikov Drevne Tyurkskoy Pismennosti, Frunze: Akademiya Nauk.
- CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
- ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation, a Functional Approach to the Lexicon, Vol. 1-2, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- GÖMEÇ, S. (1989). “Umay Meselesi”, Türk Kültürü, 318: 630-634.
- KYZLASOV, İ. R. (1998). “İzobrajeniye Tengri i Umay na Sülekskoy pisanniye”, Etnografiçeskoye Obozreniye, 4: 39-53.
- KLYASHTORNIY, S. G. (1976). “Drеvnеyşiyе dаtirovаnnıyе pаmyatniki Yenisеyskoy runiçеskoy pismеnnosti”, Yazıki i Toponimiya, Vıpusk 1, Тomsk: 156-157.
- KORMUSHIN, İ. V. (1997). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii, Tekstı i Issledovaniy, Moskva: “Nauka”.
- KORMUSHIN, İ. V. (2008). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii, Grammatika, Tekstolo-giya, Moskva: “Nauka”.
- KUNAA, A. Č.; O. V. SUBRAKOVA (1963). Pamyatniki Drevnetyurkskoy Pismennosti Tuvı, Kızıl.
- MALOV, S. Y. (1952). Yeniseyskaya Pis’mennost Tyurkov, Teksti i Perevodi, Moskva-Leningrad: Izd. Akademii Nauk SSSR.
- ORKUN, H. N. (1940). Eski Türk Yazıtları 3, İstanbul: Alaeddin Kıral Basımevi.
- POTAPOV, L. P. (1973). “Umay-Bojestvo drevnih Tyurkov v svete etnografiçeskih dannıh, Tyurkologiçeskiy Sbornik 1972: 265-286.
- POTAPOV, L. P. (1991). “Umay”, Altayskiy Shamanizm, Nauka, Leningrad: 84-298.
- RADLOFF, W. (1892-1899). Atlas Drevnostey Mongolii, Trudi Orhonskoy Ekspeditsii, St. Petersburg.
- RADLOFF, W. (1895). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei [1], Die Denkmäler von Koscho-Zaidam (Dritte Lieferung), Verbesserungen, Zusätze und Bemerkungen zu den Denkmälern von Koscho-Zaidam, die übrigen Denkmäler des Orchon-Beckens und die Denkmäler im Flussgebiete des Yenissey, St. Petersburg: Eggers.
- RECEBOV, E.; J. MEMMEDOV (1993). Orhon-Yenisey Abideleri, Bakı: Bakı Yazıçı.
- SINOR, D. (1984). “Umay a Mongol Spirit Honored by the Türks”, Proceedings of the International Conference on China Border Area Studies, National Chengchi University, Taipei: 1771-1781.
- ŞEMEN, S. (2015). “E-4 (Ottuk-Daş) Yazıtı Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 51: 137-146.
- ŞİRİN, H. (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, 2th Edition, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEKİN, T. (2004). Makaleler II: Tarihi Türk Yazı Dilleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEKİN, T. (2013). Irk Bitig: Eski Uygurca Fal Kitabı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- USEYEV, N. (2011). Yenisey Cazma Estelikteri I: Leksikası Cana Tekstter, Bishkek.
- VASİLYEV, D. D. (1983). Korpus Tyurkskih Runiçeskih Pamyatnikov Basseyna Yeniseya, Leningrad: Akademiya Nauk SSSR.
- VASİLYEV, D. D. (1983b). Grafiçeskiy Fond Pamyatnikov Tyurkskoy Runiçeskoy Pismennosti Aziatskogo Areala, Moskva.
- YILDIRIM, F. et al (2013). Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig, Ankara: BilgeSu.
- YUDAHIN, K. K. (1948), Kırgız Sözlüğü, Çev. A. TAYMAS, Vol. 1-2, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Some Explanations on Yenisey Inscriptions
Yıl 2017,
Cilt: 1 Sayı: 2, 64 - 73, 24.07.2017
Serkan Şemen
Öz
The Yenisey inscriptions contain very
important information with regards to Turkic history and Turkic language
history. The Türk Runic script is mostly on gravestones and some others are on
mirrors, coins, tablets and sheaths. There are numerous studies done since the
inscriptions have been found. In this study after giving the major works that
are done previously some words that are found on the inscriptions are
investigated closely. The words are presented by the meanings that they are
given by previous editions and after that new reading and interpretation ways
are suggested.
Kaynakça
- ARAT, R. R. (1946). Gazi Zahirüddin Muhammed Babur: Vekayi Babur’un Hâtiratı II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- ARAT, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I: Metin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- ARAT, R. R. (1959). Kutadgu Bilig II: Tercüme, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- ASPELIN, J. R. (1889). Inscriptions de l’Iénissei, Récueillies et publiées par la Société Finlandaise d’Archeologie, Helsingfors 1889.
- AYDIN, E. (2015). Yenisey Yazıtları, Konya: Kömen Yayınları.
- BANG, W.; A. von GABAIN (1928). “Ein uigurisches Fragment über den manichäischen Windgott”, Ungarische Jahrbücher, 8/3-4: 246-256.
- BATMANOV, I. A. (1959). Yazık Yeniseyskih Pamyatnikov Drevne Tyurkskoy Pismennosti, Frunze: Akademiya Nauk.
- CLAUSON, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press.
- ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation, a Functional Approach to the Lexicon, Vol. 1-2, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- GÖMEÇ, S. (1989). “Umay Meselesi”, Türk Kültürü, 318: 630-634.
- KYZLASOV, İ. R. (1998). “İzobrajeniye Tengri i Umay na Sülekskoy pisanniye”, Etnografiçeskoye Obozreniye, 4: 39-53.
- KLYASHTORNIY, S. G. (1976). “Drеvnеyşiyе dаtirovаnnıyе pаmyatniki Yenisеyskoy runiçеskoy pismеnnosti”, Yazıki i Toponimiya, Vıpusk 1, Тomsk: 156-157.
- KORMUSHIN, İ. V. (1997). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii, Tekstı i Issledovaniy, Moskva: “Nauka”.
- KORMUSHIN, İ. V. (2008). Tyurkskiye Yeniseyskiye Epitafii, Grammatika, Tekstolo-giya, Moskva: “Nauka”.
- KUNAA, A. Č.; O. V. SUBRAKOVA (1963). Pamyatniki Drevnetyurkskoy Pismennosti Tuvı, Kızıl.
- MALOV, S. Y. (1952). Yeniseyskaya Pis’mennost Tyurkov, Teksti i Perevodi, Moskva-Leningrad: Izd. Akademii Nauk SSSR.
- ORKUN, H. N. (1940). Eski Türk Yazıtları 3, İstanbul: Alaeddin Kıral Basımevi.
- POTAPOV, L. P. (1973). “Umay-Bojestvo drevnih Tyurkov v svete etnografiçeskih dannıh, Tyurkologiçeskiy Sbornik 1972: 265-286.
- POTAPOV, L. P. (1991). “Umay”, Altayskiy Shamanizm, Nauka, Leningrad: 84-298.
- RADLOFF, W. (1892-1899). Atlas Drevnostey Mongolii, Trudi Orhonskoy Ekspeditsii, St. Petersburg.
- RADLOFF, W. (1895). Die Alttürkischen Inschriften der Mongolei [1], Die Denkmäler von Koscho-Zaidam (Dritte Lieferung), Verbesserungen, Zusätze und Bemerkungen zu den Denkmälern von Koscho-Zaidam, die übrigen Denkmäler des Orchon-Beckens und die Denkmäler im Flussgebiete des Yenissey, St. Petersburg: Eggers.
- RECEBOV, E.; J. MEMMEDOV (1993). Orhon-Yenisey Abideleri, Bakı: Bakı Yazıçı.
- SINOR, D. (1984). “Umay a Mongol Spirit Honored by the Türks”, Proceedings of the International Conference on China Border Area Studies, National Chengchi University, Taipei: 1771-1781.
- ŞEMEN, S. (2015). “E-4 (Ottuk-Daş) Yazıtı Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 51: 137-146.
- ŞİRİN, H. (2016). Eski Türk Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi, 2th Edition, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEKİN, T. (2004). Makaleler II: Tarihi Türk Yazı Dilleri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEKİN, T. (2013). Irk Bitig: Eski Uygurca Fal Kitabı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- USEYEV, N. (2011). Yenisey Cazma Estelikteri I: Leksikası Cana Tekstter, Bishkek.
- VASİLYEV, D. D. (1983). Korpus Tyurkskih Runiçeskih Pamyatnikov Basseyna Yeniseya, Leningrad: Akademiya Nauk SSSR.
- VASİLYEV, D. D. (1983b). Grafiçeskiy Fond Pamyatnikov Tyurkskoy Runiçeskoy Pismennosti Aziatskogo Areala, Moskva.
- YILDIRIM, F. et al (2013). Yenisey-Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig, Ankara: BilgeSu.
- YUDAHIN, K. K. (1948), Kırgız Sözlüğü, Çev. A. TAYMAS, Vol. 1-2, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.