Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Bir Eser: Dâsitân-ı Cümcüme Sultân [06 Mil Yz A 9991/2]

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 479 - 571, 19.07.2022

Türkan Korkmaz Bulut , Şenol Korkmaz

https://doi.org/10.35236/jots.1142644

Öz

The story of Cimcime Sultan is an old folk tale from the Islamic period of Turkish Literature, written in verse form. The story is based on a conversation between Jesus and a skull, Cümcüme Sultan, whom Jesus encounters when he walks on his way. In the story, Jesus asks guiding questions, and Cimcime Sultan tells what he lived in the world and after he died, in his grave and hell. The work has a didactic feature. In the story, the idea is that this world is temporary and the eternal and permanent one is the afterlife accordingly, death can knock on our door when we least expect it, and we must be prepared before we die. The way to do this is to follow the path of Allah and Allah’s prophet - in this story, Jesus. In the story, the transience of worldly life is told in an instructive way by telling the experiences of Cümcüme Sultan, who has everything to be owned in the world, has thousands of soldiers and employees in his entourage, and has no enemies. In this study, transcription of the text, in-language translation, and index of the work will be given and the story will be examined in terms of both literary and linguistic features.

Anahtar Kelimeler

Old Anatolian Turkish, Cümcüme Sultan, Jesus Prophet, Masnavi

Teşekkür

İlgilerinden dolayı sayın Erdem Uçar'a çok teşekkür ederim...

A Literary Work of the Old Anatolian Turkish Period: Dâsitân-ı Cümcüme Sultân [06 Mil Yz A 9991/2]

Öz

The story of Cimcime Sultan is an old folk tale from the Islamic period of Turkish Literature, written in verse form. The story is based on a conversation between Jesus and a skull, Cümcüme Sultan, whom Jesus encounters when he walks on his way. In the story, Jesus asks guiding questions, and Cimcime Sultan tells what he lived in the world and after he died, in his grave and hell. The work has a didactic feature. In the story, the idea is that this world is temporary and the eternal and permanent one is the afterlife accordingly, death can knock on our door when we least expect it, and we must be prepared before we die. The way to do this is to follow the path of Allah and Allah’s prophet - in this story, Jesus. In the story, the transience of worldly life is told in an instructive way by telling the experiences of Cümcüme Sultan, who has everything to be owned in the world, has thousands of soldiers and employees in his entourage, and has no enemies. In this study, transcription of the text, in-language translation, and index of the work will be given and the story will be examined in terms of both literary and linguistic features.

Anahtar Kelimeler

Old Anatolian Turkish, Cümcüme Sultan, Jesus Prophet, Masnavi

Kaynakça

• Babacan-Bursalı, M. (2018). Cümcüme Sultan Hikâyesi’nin Kökeni Üzerine Bir Giriş Denemesi Ve Anlatının Mensur Bir Yeniden Yazım Örneği. İstanbul Üniversitesi Türk Dili Vve Edebiyatı Dergisi, 58(2), 247-280.
• Brakel-Papenhuyzen, C. (2002). The Tale of the Skull: an Islamic Description of Hell İn Javanese. Bijdragen Tot De Taal-Land-En Volkenkunde, 158(1), 1-19.
• Cunbur, M. (1976). Cimcime Sultan Destanı. Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı, 3, 39-54.
• Çiftoğlu-Çabuk, A. (2018). Cümcüme Sultan Hikâyesinin İlk Mensur Türkçe Çevirisi. İdil, 7(48), 897-908.
• Çiftoğlu-Çabuk, A. (2019). Cümcüme Sultan Hikâyesinin Harezm Türkçesi Nüshaları Üzerine. Yeni Türkiye İlk Dönem Türkçe İslamî Eserler Özel Sayısı II, 106, 424-429.
• Çiftoğlu-Çabuk, A. (2019). Farsça Bir Cümcüme Sultan Hikâyesi: Comcome-Nâme Ez Gofte-İ Şeyh Attâr. Acta Turcica (Polonya ve Türk Dünyası Özel Sayısı), 209-226.
• Daşdemir, Ö. (2015). Düzyazı Şeklinde Yeniden Yazılan Anonim Bir Cümcüme Hikâyesi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37, 387-414.
• Erol, M. (2007). Cimcime Sultan Destanı’nın Anadolu ve Tatar Eş Metinleri Üzerine Bir Mukayese. In Türkmen, F. & Gülsevin, G. (Eds.), I. Uluslararası Türk Dünyası Kültür Kurultayı (9-15 Nisan 2006, Çeşme/İzmir) Bildiri Kitabı (pp. 1125-1136). Ankara.
• Kocatürk, V. M. (2016). Büyük Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: İkü Yayınevi.
• Korkmaz, Ş. (2012). Eski Anadolu Türkçesine Ait Bir Manzum Hikâye Mecmuası (İnceleme, Metin, Çeviri, Dizin ve Tıpkıbasım). Marmara Üniversitesi. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. İstanbul. [Yayımlanmamış Doktora Tezi].
• Köktekin, K. (2018). Eski Anadolu Türkçesinde Manzum ve Kısa Manzum Hikâyeler, Dâsitan-ı Hz. İsa (Cimcime Sultan) ve Dil Özellikleri. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6, 311-335.
• Köprülü, M. F. (1977). Fuzûlî. İslâm Ansiklopedisi IV. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları. Ankara, 686-699.
• Köprülü, M. F. (2020). Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kösoğlu, N. (2001). Tatar Edebiyatı II. Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 18. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kösoğlu, N. (2004). Başkurt Edebiyatı I. Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 29. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Merhan, A. (2013). Dâsitân-ı Cümcüme: Anadolu’da Türk Diliyle Yazılmış İlk Cümcüme Sultan Destanı. In VI. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 20-25 Ekim 2008 (pp. 3133-3146). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ørum, O. G. (2017). Uşşitil-Gumguma or “The Story of The Skull” with Parallel Versions, Translation and Linguistic Analysis of Three 19th-Century Judaeo-Arabic Manuscripts from Egypt, Supplemented with Arabic Transliteration. Leiden-Boston: Brill.
• Önler, Z. (1991). Manzum Halk Hikâyelerinden Cümcüme Sultan. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 351-367.
• Padwick, C. E. (1930). The Nebi ‘İsa and The Skull’. The Muslim World, 20(1), 56-62.
• Tansel, F. A. (1970). Cümcüme Sultân Ottoman Translations of the Fourteenth Century Kipchak Turkic Story. Archivum Ottomanicum, 2, 252-269.
• Toker, M. & Uygun, M. (2017). Cümcümenâme’nin Çağatay Türkçesi İle Yapılmış Bir Çevirisi. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 42, 23-35.
• Toker, M. & Uygun, M. (2017). Çağatayca Cümcümenâme. Konya: Palet Yayınları.
• Toker, M. & Uygun, M. (2020). Hüsam Kâtip, Cümcümename (İnceleme, Metin, Aktarma, Dizinler, Tıpkıbasım). Konya: Palet Yayınları.
• Tottoli, R. (2003). The Story of Jesus and the Skull in Arabic Literatüre: The Emergence and Growth of a Religious Tradition. Jerusalem Studies in Arabic and Islam, 28, 225-259.
• Türker, Ç. (2011). Manzum Halk Hikâyeleri (İnceleme-Metin-Dizin). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çanakkale. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]