A Set of Uyghur and Manchu Documents Drafted by Hâkim, a Biy of Kirghiz Kipchak tribe in 1784

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 102 - 134, 27.01.2023

Mihrigül Helil

https://doi.org/10.35236/jots.1221488

Öz

A large number of Uyghur administrative documents belonging to the Qing period are atored at the First Historical Archive of China in Beijing. The collection includes the documents in 1784, written in Uyghur and Manchu, addressed from the Kirghiz Kipchak tribe. The documents, which were brought by the Hâkim, Biy of Kipchak tribe, are letters that were presented to the Qing adiministrator (amban). Therefore, in our study of the Kirghiz-Qing relatioship in their final stage, these documents are highly valuble as original sources. In this paper, mainly on the basis of these documents, we provide some addintional explanation, taking into account the features of the documents and their historical background

Anahtar Kelimeler

Kirgiz, Altishehir, Uyghur and Manchu Documents

Kırgız Kıpçak Boyu Biy’i Hâkim’den 1784 Tarihli Uygurca ve Mançuca Raporlar

Öz

A large number of Uyghur administrative documents belonging to the Qing period are atored at the First Historical Archive of China in Beijing. The collection includes the documents in 1784, written in Uyghur and Manchu, addressed from the Kirghiz Kipchak tribe. The documents, which were brought by the Hâkim, Biy of Kipchak tribe, are letters that were presented to the Qing adiministrator (amban). Therefore, in our study of the Kirghiz-Qing relatioship in their final stage, these documents are highly valuble as original sources. In this paper, mainly on the basis of these documents, we provide some addintional explanation, taking into account the features of the documents and their historical background.

Anahtar Kelimeler

Kirgiz, Altishehir, Uyghur and Manchu Documents

Kaynakça

• Abdurişit, A. (2018). 《西域水道記》天山南路回語地名考注與研究 [Xiyü Shui-dao Ji’deki Güney Tianshan Bölgesi Toponimleri]. Nanjing Daxue: Lishixi. Nanjing. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
• Ağca, F. (2016). Uygur Harfli Oğuz Kağan Destanı -Metin, Aktarma, Notlar, Dizin, Tıpkıbasım. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• An Shuangcheng (1993). 滿漢大辭典 [Mançuca Çince Sözlük]. Shenyang: Liaoning minzu chubanshe.
• Cigitov, S. (2006). Kırgız Yazı Dilinin Ortaya Çıkması ve İlk Edebi Örnekler. Çev. Alimov, U. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 6(2), 521-524.
• Clauson, Sir G. (1972). An Etymological Dictionary of PreThirteenth-Century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
• Gezici, N. (2019). Muḥammed Ṣādıḳ Kaşgarī: Teẕkire-ī ‘Azīzān (İnceleme, Metin-Dizin). Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara. (Yayımlanmamış Doktora Tezi)
• Gulcalı, Z. (2021). Çağatay Türkçesinde Zıt Anlamlı İki Söz: basruq bol- ve basruq qıl-. In Karaayak, T. & Uzunkaya, U. (Eds.), Doğumunun 60. Yılında Zühal Ölmez Armağanı Esengü Bitig (pp. 371-383). Ankara: Kesit Yayınları.
• Ğopuri, Ğ. (1986). Uyğur Şéviliri Sözlüki. Beijing: Millätlär Näşriyati.
• He Ling (2016). 中國新疆歷史文化古籍文獻資料譯編 (36) —柯爾克孜族 [Çin Xinjiang’ın Tarih Kültürüne Ait Yazmaların Toplu Çevirisi. C. 36: Kırgızlar]. Wulumuqi: Xinjiang renmin chubanshe.
• Jalilov, A. et al. (2008). 『ターリーヒ・ラシーディー』 : テュルク語訳附編の研究 [Addendum to Tārikh-i Rashidi. Translation and Annotation with Introduction and Indexes]. Tokyo: NIHU Puroguramu Isuramu Chiiki Kenkyu Tokyodaigaku Kyoten.
• Kim, Hodong (2010). Eastern Turki Royal Decrees of the 17th Century in the Jarring Collection. In James, A. et al. (Eds.), Studies on Xinjiang Historical Sources in 17-20th Centuries (pp. 59-120). Tokyo: The Toyo Bunko.
• Lessing, F. D. (1960). Mongolian-English Dictionary. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Lessing, F. D. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük. Çev. Karaağaç. G. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mahmûd El-Kâşgarî. (2019). Dîvânu Lugati’t-Turk. Türk Dilleri Derlemesi. Çev. Kaçalin, M. S. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Necip, Emir 1995. Yeni Uygurca Sözlük. Çev. Kurban, İ. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Qäşqäriy, M. M. (1986). Çingizname. Ed. by Haci Nur Haci. Qäşqär: Qäşqär Uygur Neşriyati.
• Sunja hacin-i hergen kamciha manju gisun-i buleku bithe 五体清文鑑 Wuti Qingwenjian. (1957). Beijing: Minzu chubanshe.
• Uyğur Tilinıŋ İzahliḳ Luğiti I-VI (1990-1998). Şincaŋ Uyğur Aptonom Rayonluḳ Millätlär Til-yéziḳ Ḫizmiti Komtéti. Beijing: Millätlär Neşriyati.
• Yudahin, K. K. (1998). Kırgızca Sözlük I-II. Çev. Taymas, A. B. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Zhang Fengfeng 2016.清代新疆布魯特歷史研究(1758-1864) [Qing Hanedanlığı Döneminde Xinjiang Burut Tarihi Üzerine Bir İnceleme (1758-1864)]. Lanzhou Daxue: Lanzhou. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) 中國第一歷史檔案館 & 中國邊疆史地研究中心 (Eds.) (2012). 清代新疆滿文檔案彙編 [Qing Dönemi Xinjiang'a Ait Olan Mançuca Arşivler Toplusu], C. 163. Guilin: Guangxi shifan daxue chubanshe.
• 中國第一歷史檔案館&中國人民大學清史研究所&中國邊疆史地研究中心 (Eds.) (1999). 清代边疆滿文檔案目录 [Qing Dönemi Sınır Bölgelere Ait Olan Mançuca Arşivler Kataloğu], C. 9. Guilin: Guangxi shifan daxue chubanshe.