HOLLANDA HASTALIĞININ ÜRETİM DEĞERLERİ VE İHRACAT PARAMETRELERİ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 65 - 72, 30.12.2022

Emine Büşra Özbey , Betül Gür

Öz

Amaç: Araştırmada, Hollanda Hastalığının üretim değerleri ve dış ticaret parametreleriyle ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem:
Uluslararası Para Fonu IMF’nin 2019 yılında yayınlamış olduğu Dünya Ekonomik Görünüm: Küresel Üretim Düşüşü, Yükselen Ticaret
Engelleri rapor baz alınarak, 15 gelişmiş ve 15 gelişmekte olan ülke olmak üzere, toplam 30 ülkenin üretim değerleri (MVAP) ile döviz kuru
(REER), Gayri Safi Milli Hasıla (GDP), doğal kaynak bedelleri (TNRR), GINI, enflasyon (ICP), eğitim harcamaları (EE), ihracat indeksi
(EVI) ve ithalat indeksi (IVI) değerleri ile üretim değerleri Dünya Bankası verilerinden alınmıştır. Bulgular: MVAP ile GDP (r=-0.139;
p<0.01) ve EE (r=-0.543; p<0.01) arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönde ilişki vardır. Negatif yönde ilişki ya da eksi regresyon
katsayısı, üretim endeksinin GDP ve eğitim ile ters ilişkili olduğunu göstermektedir. Dünyada ucuz işgücüne hareketin bu sonuca neden
olduğunu ifade etmek mümkündür. Yine MVAP ile ICP arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde ilişki vardır (r=0.159; p<0.01).
Üretimin alt göstergeleri olan LPI, CPI ve FPI parametreleri ile TNRR ve ICP parametreleri ile negatif yönde, diğer değişkenlerle pozitif
yönde ve anlamlı ilişkiye sahiptir (p<0.05). GLM analizi sonuçları, çok değişkenli boyutta MVAP üzerinde ülkenin gelişmişlik düzeyi
(Beta=-5.801; p<0.01), yıl (Beta=-0.163; p<0.01) ve EE (Beta=-1.725; p<0.01) parametrelerinin anlamlı ve negatif yönde etkisinin olduğunu
göstermiştir. Diğer bir ifadeyle, bir ülkenin gelişmiş olması, eğitim harcamaları ve zaman ilerlemesi Hollanda Hastalığını negatif yönde
etkilemektedir. Zaman ilerlemesinden kasıt, geçmişe göre günümüzde Hollanda hastalığının daha az görülmesidir. Bu durum, eğitimin
artmasıyla Hollanda Hastalığının azalmasına uyumlu sonuç vermektedir. Zaman ilerledikçe, iletişim teknolojileri artmakta ve eğitim
olanakları daha erişilebilir, gelişme olanakları daha kolay olmaktadır. Enflasyonun ise Hollanda Hastalığı üzerindeki etkisi anlamlı değildir
(p>0.05). Özgünlük: Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde Hollanda hastalığı ile ilgili bazı çalışmalar yapılmış olsa da, bu iki ülke grubunu
kapsamlı olarak değerlendiren, bu değişkenleri üretim ve dış ticaret ile bir arada değerlendiren yeterli çalışmaya rastlanmamıştır. Bu
bakımdan araştırma literatürde alan öncüsü çalışmalar arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hollanda Hastalığı, gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkeler

Kaynakça

• Auty, R.M., (1994). Industrial policy reform in six large newly industrializing countries: The resource curse thesis. World Development, Elsevier, 22(1), 11-26.
• Brahmbhatt, M., Canuto, O. and Vostroknutova, E. (2010). Dealing with Dutch Disease. The World Bank Economic Premise, 16(1), 1-7.
• Deichmann, Uwe and Gill, Indermit, (2008). “The Economic Geography of Regional Integration”, Finance and Development, 45(4), 45-47.
• Gedikli, A (2020). An Investigation of the Reasons for the Natural Resource Curse: Selected Country Cases. Business and Economics Research Journal, 11/1: 15-31 ISSN:2619-9491 DOI : 10.20409/berj.2019.230.
• Gylfason, T. (2001). Natural resources, education, and economic development. European Economic Review, 45(4), 847-859.
• Harvie C. (2019) The Dutch Disease and Economic Diversification: Should the Approach by Developing Countries Be Different?. In: Jayanthakumaran K., Shukla N., Harvie C., Erdenetsogt O. (eds) Trade Logistics in Landlocked and Resource Cursed Asian Countries. Palgrave Macmillan, Singapore.
• IMF (2019). Ekonomik Görünüm: Küresel Üretim Düşüşü, Yükselen Ticaret Engelleri, https://www.elibrary.imf.org/display/book/9781513508214/9781513508214.xml, Erişim: 22.08.2022 Karl, T. L. (2007). Oil-led development: social, political, and economic consequences. Encyclopedia of energy, 4, 661-672.
• Kolk, A., Margineantu, A. (2009). Globalisation/regionalization of accounting firms and their sustainability services, International Marketing Review, 26(4/5): 396-410. Lederman, D. ve Maloney, W. F. (2007). Natural resources: neither curse nor destiny. World Bank-free PDF.
• Moradbeigi, M. ve Law, S. H. (2016). Growth volatility and resource curse: Does financial development dampen oil shocks? Resources Policy, 48, 97-103.
• Norbu, N. (2017). Diagnosing the dutch disease: Are the symptoms present in Bhutan?, MPRA Paper 93249,
• Sachs, J. D., & Warner, A. M. (2001). Natural resources and economic development The curse of natural resources. European Economic Review, 45, 827-838.
• Sala-i-Martin, X., and Subramanian, A. (2012). Addressing a natural resource curse: an illustration from Nigeria. Journal of African Economies, 22(4), 570–615.
• Stevens, P., (2003). Resource Impact - Curse or Blessing? A Literature Survey. Centre for Energy, Petroleum and Mineral Law and Policy, University of Dundee. London: IPIECA. 9(1), 1-42.
• Şanlısoy, S. and Ekinci, R. (2019). Azerbaycan Ekonomisinin Hollanda Hastalığı Açısından Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi, 26(2), 595-608.
• WTO-World Trade Organization (2010), World Trade Report 2010: Trade in Natural Resources, Geneva: WTO