SANAYİLEŞMENİN HAVA KİRLİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: POLONYA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 19 - 26, 30.06.2023

Sidar Atalay Şimşek

Öz

Çalışmada sanayileşmenin hava kirliliği üzerindeki etkileri 2000-2019 yılları arasında Polonya için zaman serisi ile analiz
edilmektedir. Bu amaçla, “sanayi” sanayileşmeyi belirten bir değişken olarak ve hava kirliliğini temsil eden “PM2.5”
değişkenleri modele dahil edilmiştir. ADF birim kök sonuçlarına göre, bütün değişkenlerin birinci farkta durağan olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla analizde kullanılan değişkenlerin düzeyde ve ikinci farkta durağan olmaması sebebiyle
Johansen, FMOLS yöntemiyle eşbütünleşme katsayı tahmininin yapılması uygun bulunmuştur. Johansen eşbütünleşme
testinin yapılması için gerekli varsayımların sağlanması gerekmektedir. Bu varsayımlar; Otokorelasyon sorununun olmaması,
değişen varyansın olmaması ve parametrelerin istikrarlı olmasıdır. Johansen eşbütünleşme testi için gerekli varsayımlar
sağlandıktan sonra değişkenler arasındaki eşbütünleşme ilişkisi Johansen Eşbütünleşme testi ile araştırılmıştır. Sonuç olarak
sanayileşme ile çevre kirliliğini temsil eden PM2.5 değişkeni arasında uzun dönemde en az 1 tane eşbütünleşik vektörün
varlığı tespit edilmiştir. Değişkenler arasında uzun dönemde eşbütünleşik bir ilişkinin var olduğu tespit edildikten sonra,
bağımsız değişkenin, bağımlı değişken üzerindeki etkisi FMOLS tahmincisi ile analiz edilmiştir. Sanayileşmenin çevre
kirliliği üzerindeki etkisinin pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Sanayileşmedeki %1’lik artışın
çevre kirliliğini %2,86 oranında arttırdığı dolayısıyla sanayileşme ve çevre kirliliği arasında uzun dönemde doğru yönlü bir
ilişkinin olduğu neticesine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanayileşme, Hava Kirliliği, PM2.5

Kaynakça

• Asumadu S. & Owusu, P.A. (2017). Carbon Dioxide Emissions, GDP Per Capita, Industrialization and Population: An Evidence From Rwanda, Environ. Eng. Res. 22(1): 116-124.
• Oğuzhan, A., & Gültekin, A. G. H. (2019). Sanayileşme ve Ekonomik Büyümenin Çevre Kirliliğine Etkisi: MINT Ülkeleri Örneği. Cataloging-In-Publication Data, 154.
• Pata, U. K . (2018). The Effect of Urbanization and Industrialization on Carbon Emissions in Turkey: Evidence From ARDL Bounds Testing Procedure. Environmental Science and Pollution Research, Volume 25, Issue 8, pp:7740–7747.
• Paul, S. & Bhattacharya, R. N. (2004). “CO2 Emissions From Energy Use in India: A Decomposition Analysis”, Energy Policy, 32(5):585-593.
• Yildiz, T., & Göktürk, T. B. (2019). Sanayileşme, Şehirleşme ve Çevre Kirliliği Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Journal of Academic Value Studies, 5(2), 217-229.
• Wang, X., Tian, G., Yang, D., Zhang, W., Lu, D., & Liu, Z. (2018). Responses of PM2. 5 pollution to urbanization in China. Energy Policy, 123, 602-610