TÜRKİYE’DE KAYITDIŞI EKONOMİ İLE MÜCADELEDE KAMU KURUMLARINA YAPILAN ÖDEMELERDE NAKİT İŞLEMİNİN KALDIRILMASI VE BANKA KARTLARININ FONKSİYONU

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 27 - 38, 30.06.2023

Mehmet Ali Sunbul

Öz

Kayıtdışı ekonomiyi asgari düzeye indirmek bir devletin temel görevleri arasında yer almalıdır. Devletin ekonomiye ve mali politikalarına
hâkimiyeti bir ulusun bekasının uzun süre garanti altına alınmasını ifade etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’nin kayıtdışı oranının yüksek
olması nedenleri ve yarattığı sorunlar üzerinde araştırılma yapıldı. Bu problemin Sosyal - Ekonomik yönü ve Sosyal Politika bağlamında
değerlendirme yapılarak ,yapay zeka yöntemi ve nakit para akımının da yapılacak değişikliler ile çözüm önerilmektedir. Bu çalışmada
hipotezimiz: Türkiye’de nakit akımındaki değişiklikler ve nakdin kamu kurumlarından tediye veya tahsilat aracı olarak kaldırılması kayıtışı
onaranını azaltır mı? Sorusuna Amerika’da yapılan alan çalışması, kaynak taraması ve teorik çalışmalar, kayıtdışının azalması yönünde
hipotezi desteklemektedir. Günümüzde bilgisayar ve dijital teknolojinin hızla gelişmesi ve bunlarla birlikte robotların, yapay zekanın ve
güdümlü biyo-teknik ve kimyasal ciplerin de gelişmesi ve uygulanmasıyla Endüstri 4.0 dan Endüstri 5.0 geçişin işaretleri olmaktadır.
Ülkelerin teknolojik ve dijital bilgi üstünlüğüne sahip olma zorunluluğu, ekonomik ve siyasi gücün, bağımsızlığın bir gereği olarak kabul
edilmektedir. Ülkemizde banka kartları kullanım oranında önemli bir gelişme kaydedilmiş olmakla birlikte mali açıdan, banka kartlarının
olumlu fonksiyonlarından yeterince faydalanılamadığı tespit edilmiştir. Nakit ödeme sisteminin değiştirilerek banka kartı, EFT, havale vb.
sistemlerin ödeme işlemlerinde kullanılmasıyla kayıtdışı ekonomi ile mücadelede önemli mesafeler alınabilir. Bu yönde kamu kurumlarından
nakit işlemlerin tamamen kaldırılması, tediye- tahsilat işlemlerinin belgeye dayalı olarak yürütülmesi gerekmektedir. Böylece devletin
egemen olduğu ekonomik ve mali yapılar, uzun dönemde bu sorununun çözümü bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira güçlü ekonomik
ve mali yapılara sahip olmayan devletlerin, varlıklarını ve ekonomik bağımsızlıklarını sürdürebilmelerinde sorunlar yaşamaktadırlar

Anahtar Kelimeler

Kayıtdışı Ekonomi, Nakit İşleminin Kaldırılması, Teknolojik Gelişmeler, Banka Kartları, Kamu Kurumları

Kaynakça

• ALPER, Y.- KILKIŞ, İ., (2017),“İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku”, Dora yayınları, Bursa
• ALTUĞ, O., (2002), “Büyüyen Kayıtdışı Sektör Semineri”, Türkiye İşverenler Sendikası Konfederasyonu, 5-7 Nisan, Seminer Sunumu, Nevşehir
• AVCI, H., (2015), “Cemaatin İflası”, Tekin yayınları, İstanbul
• BECKER, K. F., (2004), “The Informal Economy - Fact Finding Study”, Published by Sida, Art. no.: SIDA3630en,This publication can be downloaded/ordered from www.sida.se/publications, (erişim tarihi: 10.06.2020)
• BERTRANOU, F. - MAURIZIO, R., (2009), “Semi-conditional Cash Transfers in the form of Family Allowances for Children and Adolescents in the Informal Economy in Argentina”, International Labour Office, Buenos
• Aires, Argentina; Universidad Nacional de General Sarmiento, Buenos Aires, Argentina, International Social Security Review, Vol. 65, 1/2012 © 2012 , (erişim tarihi: 10.05.2020)
• BKM, (2022) “Türkiye’de Kredi Kartları Toplamı”, İstatistik Raporu, https// www.bkm. gov.tr, (erişim tarihi 15.08.2022)
• ÇELİK, S.,(2019) “Dünya Ekonomisine Etkileri Bağlamında Endüstri 4.0”, Editör: Doç.Dr. Aslı Yeni Pazarlı: 21.
• Yüzyılda Dünya Ekonomisi, Seckin/ekonomi No: 65, Sözkesen Matbaası, Ankara
• ÇETİN, C.- ARSLAN L, (2017), “Toplam Kalite Yönetimi”, 6.Baskı, Beta yayınları, İstanbul
• Elgin, C- Öztunalı, O, ( 2012/05), “Shadow Economies around the World: Model Based Estimates”, Boğaziçi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, İstanbul, (erişim tarihi: 10.09.2022)
• GEORGIEVA, Kristalina Georgieva - Managing Director, IMF, (November 14, 2019), “The Informal Economy and Inclusive Growth”, https://www.imf.org/en/News/Articles/2019/11/14/sp111419-the-informaleconomy-and-inclusive-growth, (www.imf.org) , (erişim tarihi: 12.06.2020)
• ILO, (November 2016), “Maternity cash benefits for workers in the informal economy”, Social Protection for All Issue Brief, International Labour Office, 4, route des Morillons, 1211 Genève 22, Switzerland, www.social-protection.org; www.ilo.org/maternityprotection, (Erişim tarihi: 20.06.2020)
• ILO Berief, (May 2020), “COVID-19 crisis and the informal economy Immediate responses and policy challenges”, International Labour Organization, Route des Morillons 41211 Geneva 22 Switzerland, www.ilo.org/informaleconomy, (Erişim tarihi: 21.06.2020)
• Kalkınma Bakanlığı, 10. Kalkınma Planı, 2014-2018, Gib,Ankara, www.gib gov.tr (erişim: 27.08.2022 )
• Karaman, V. (2020). “Türkiye’de kamu kesiminin büyüklüğünün, kamu istihdamı aracılığı ile ölçülmesi”, Turkish Studies - Social, 15(7), 153-169. https://dx.doi.org/10.47356/TurkishStudies.47141, (erişim: 31.03.2023)
• Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı:(2019), “ 2019-2021, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, Ankara
• KHUONG, G.V. K.- SHABBIR, M. S, SIAL, -Muhammad S.S- KHANH, T. H. T., (January,09,2020) “Does informal economy impede economic growth? Evidence from an emerging economy”, www.tandfonline.com (Erişim tarihi: 01.06.2020)
• KILIÇ, R- ÖZÇELİK, Ö, (2006/12), “Küresel Bir Sorun : Kayıtdışı Ekonomi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 16
• MAVRAL, Ü., (2001), “Karapara Kayıtdışı Ekonomi İlişkisi ve Türkiye Yansımaları”, Şafak Mat. ve san. ve Tic. Ltd. Şti. yayınları, Ankara
• OKTAY, C., (2013.06), “Kayıtdışı Ekonomi ile Mücadele”, Asem Rapor, S:4, Ankara
• ÖĞÜT, A.,(2016) “Bilgi Çağında Yönetim”, Nobel yayınları, Ankara