Kamu Ekonomisi Başarısızlığı Olarak Mali Yanılsama: Ege Bölgesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, , 79 - 99, 14.11.2024

Ulvi Sandalcı , İnci Sandalcı

https://doi.org/10.26650/mcd2024-1486771

Öz

Kamu ekonomisi başarısızlığı olarak görülen mali yanılsama ile bireyler vergi yüklerini tam ve doğru olarak algılayamamaktadır. Bunun bir sonucu olarak da daha fazla kamusal mal ve hizmet talep edilerek harcamalar artmaktadır. Kamu harcamalarında ortaya çıkan aşırı artış da tekrar vergi yüklerinde artışa neden olarak bireylere geri dönmektedir. Vergi sisteminin karmaşıklığı, vergilerdeki otomatik artışlar, vergileme yerine borçlanma veya para basmanın tercih edilmesi gibi nedenlerle ortaya çıkan mali yanılsama birey ve devlet açısından rasyonel kararlar almaya engel olmaktadır. Rasyonel karar alınamaması da hem birey hem de devletin ekonomik ve mali gücünü olumsuz yönde etkileyerek toplumsal refahın azalmasına yol açmaktadır. Bundan dolaydır ki mali yanılsama düzeyinin tespit edilerek en aza indirilmesi önem arz etmektedir. Çalışmanın amacı mali yanılsama düzeyinin anket yöntemiyle tespit edilerek ortaya çıkan sonuca göre çeşitli politika önerileri sunmaktır.BukapsamdaEgebölgesinde608bireyeanketuygulanarakmali yanılsama düzeyleri ölçülmüştür. Anket sonucu elde edilen veriler SPSS 22 paket programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucuna göre ankete katılan bireylerin mali yanılsama düzeyi ortalamanın üstünde yer almaktadır. Bununla birlikte yaş ve gelir düzeyi arttıkça mali yanılsama düzeyinin arttığı, eğitim düzeyi arttıkça ise azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca erkekler, bekarlar ile Aydın’ın mali yanılsama düzeyinin gruplarına göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Ekonomisi, Piyasa Ekonomisi, Kamu Tercihi Teorisi, Mali Yanılsama, Anket

Fiscal Illussion As Public Economy Failure: A Study on the Aegean Region

Öz

With the fiscal illusion, which is seen as a failure of the public economy, individuals cannot fully and accurately perceive their tax burden. As a result, more public good services are demanded and expenditures increase. The excessive increase in public expenditures returns toindividualsbyincreasingtaxburdens.Fiscalillusions,which arise due to reasons such as the complexity of the tax system, automatic increases in taxes, and the preference for borrowing or printing money instead of taxation, prevent the individual and the state from making rational decisions. Failure to makerational decisions negatively affects the economic and financial power of both the individual and the state, leading to a decrease in social welfare. Therefore, it is important to determine the level of financial illusion and minimise it. The current study determines the level of financial illusion by the survey method and to present various policy recommendations according to the results. In this context, f inancial illusion levels were measured by applying a survey to 608 individuals in the Aegeanregion. Thedata obtained from the survey wereanalysed using the SPSS 22 package programme. According to the results of the study, the financial illusion level of the individuals participating in the survey is above average. However, the level of financial illusion increases as age and income level increases and, decreases as education level increases. In addition, it was determined that the financial illusion level of men, singles and Aydın was higher than their groups.

Anahtar Kelimeler

Public Economics, Market Economics, Public Choice Theory, Fiscal Illusion, Survey

Kaynakça

• Akdoğan Gedik, M. (2018). Mali yanılsama: Türkiye ekonomisi için bir değerlendirme. Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt 10, No 1, 2018 ISSN: 1309-8020 (Online). google scholar
• Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2019). Kamu Ekonomisi II, (Ed.). Aktan, C. C. ve Dileyici Başaran, D. , Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2992, Açıköğretim Fakültesi Yayını NO: 1945 google scholar
• Aktan, C. C. (2011). Devletin büyümesi ve devletin başarısızlığının anatomisi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2011 ISSN: 2146 -0817 (Online). google scholar
• Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2009). Politik süreçte eksik enformasyon sorunu ve mali kararlar üzerindeki etkisi: kamu tercihi perspektifi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2009 ISSN: 2146-0817 (Online). google scholar
• Bademci, V. (2011). Kuder-Rıchardson 20, Cronbach’ın Alfası, Hoyt’un varyans analizi, genellenirlik kuramı ve ölçüm güvenirliği üzerine bir çalışma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 173-193. google scholar
• Biçer, M. ve Tuncer, G. (2022). Türkiye’de mali illüzyon, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, Volume 7- Issue 14- June 2022 / Cilt 7 - Sayı 14 - Haziran 2022. google scholar
• Blumm, M. (1994). Public choice theory and the public lands: why multiple use failed, 18 Harv. Env’t L. Rev. 405. google scholar
• Boyne, G. A., (1998), Public choice theory and local government a comparative analysis of the UK and the USA, London: Macmıllan Press. google scholar
• Buchanan, J. M. (1960). Fiscal theory and political economy. Chapel Hill: Carolina: The University of North Carolina Press. google scholar
• Buchanan, J. & Wagner, R. (1977). Democracy in deficit: The political legacy of Lord Keynes. New York, NY: Academic Press. google scholar
• Buchanan, J. M. (1967). Public finance in democratic process: fiscal ınstitutions and ındividual choice, Carolina: The University of North Carolina Press. google scholar
• Buchanan, J. M. (1984). Politics without romance: a sketch of positive public choice theory and its normative implications”, J. M. Buchanan & R. D. Tollison (Eds.), The Theory of Public Choice II, In. 11-22, Michigan: The University of Michigan Press. google scholar
• Buchanan, J. M. (1987). The constitution of economic policy. The American Economic Review, 77(3): 243-250. google scholar
• Dileyici, D. ve Özkıvrak, Ö. (2010). Bütçe anlayışındaki değişim süreci: denk bütçe ilkesinin erozyonu ve açık bütçe politikası. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, No 1, 2010 ISSN: 2146-0817 (Online). google scholar
• Dileyici, D. (2019). Kamu Ekonomisi II, (Ed.). Aktan, C. C. ve Dileyici Başaran, D., Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2992, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1945 google scholar
• Didinmez, İ. ve Günel, T. (2022). Mali yanılsama hipotezi çerçevesinde vergi gelirleri ve kamu harcamaları ilişkisi: Türkiye örneği. International Journal of Public Finance, 7(2), 385-406. https://doi.org/10.30927/ijpf.1115084 google scholar
• Dell’Anno, R. & Dollery, B.E.(2014). Comparative fiscal illusion: a fiscal illusion index for the European Union. Empir Econ 46, 937-960 (2014). https://doi.org/10.1007/s00181-013-0701-x google scholar
• Dollery, B. & Worthington, A. (1996). The empırıcal analysıs of fiscal illusion. Journal of Economic Surveys 10(3):pp. 261-297. google scholar
• Dougan, W.R. & Kenyon, D.A. (1988). Pressure groups and public expenditures: The flypaper effect reconsidered. Economic Inquiry 26, 159-170. google scholar
• George, D. & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 14.0 update. 7th ed., USA-Boston: Allyn & Bacon. google scholar
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson, 1-158. google scholar
• Gergerlioğlu, U. (2016). Mali yanılsama olgusunun kavramsal boyutu. Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 338 Kasım 2016. google scholar
• Göde, B. (2022). Mali anestezi ve mali aldanma bağlamında kamu harcamalarının finansmanının vergi bileşenleri açısından analizi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, Yıl: 2022, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 12-27 google scholar
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis: Pearson Education Limited, 1-287. google scholar
• Heyndels, B. & Smolders, C. (1994). Fiscal illusion at the local level: Empirical evidence for the Flemish municipalities, Public Choice 80: 325-338, 1994 Kluwer Academic Publishers. Printed in the Netherlands. google scholar
• Karakaş, M. ve Çiçek, H. (2009). Vergi yükümlülerinin yolsuzluğa ilişkin tutum ve tepkileri: Gaziantep örneği. Sosyo Ekonomi, Ocak - Haziran 2009-1. google scholar
• Kul, G. E., ve Cihan Y. (2018). İktisat ile siyaset bilimini birleştiren iki farklı sistematik yaklaşım: Kamu tercihi teorisi ve bağımlı gelişme teorisi. google scholar
• Journal of Management and Economics Research 16, sy. 3 (Eylül 2018): 89-104. https://doi.org/10.11611/yead.394991. google scholar
• Keech, W. R. & Michael C. M. (2015). The anatomy of government failure. Public Choice (2015) 164:1-42, DOI 10.1007/s11127-015-0262-y google scholar
• Karaca, C. (2021). Kamu maliyesi, Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme Yöntemleri. Journal of Mood Disorders, Volume: 3, Number: 1, 2013. google scholar
• Kızılboğa, R. (2012). Kamu tercihi ve anayasal iktisat teorilerinin değerlendirilmesi. NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (2012) 91-109. google scholar
• Kirmanoğlu, H.,(2007), Kamu Ekonomisi Analizi, Beta Yayın, İstanbul google scholar
• Le Grand, J. (1991). The theory of government failure. British Journal of Political Science. 1991;21(4):423-442. doi:10.1017/S0007123400006244 google scholar
• Mc Culloch, J.R. (1975). A treatise on the practica lınfluence of taxation and the funding system. Original Edition 1845, Reprint D.P.O’Brien(ed), , 1975, Edinburgh: Scottish Academic Press. google scholar
• Baekgaard, M., Serritzlew, S. Blom-Hansen, J. (2016). Causes of fiscal illusion: Lack of ınformation or lack of attention?, Public Budgeting & Finanace, Volume36, Issue2, Summer 2016, Pages 26-44. google scholar
• Nacar, B. (2015). Yerel yönetimlerin mali krizi üzerine kuramsal açıklamalar: Nedenler, öneriler ve bir değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (9) 2005, 202-247. google scholar
• Oates, W. E. (1988). On the nature and measurement of fiscal illusion: A survey. In G. Brennan, S. Grewel, & P. Groenwegen (Eds.), Taxation and Fiscal Federalism: Essays in Honour of Russel Mathews. Sydney: ANU Press google scholar
• Oates, W.E. (1979). Lump-sum intergovernmental aids have price effects. In P. Mieszkowski and W.H. Oakland (Eds.), Fiscal federalism and grants-in-aid. Washington, D.C.: Urban Institute. google scholar
• Özmen, A. (1999). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İçinde A. Bir (ed.) Örnekleme (ss. 25-50). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:1081. google scholar
• Öztürk, N. (2016). Kamu ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
• Pommerehne, W. W. & Schneider, F. (1978). Mali yanılsama, sıyası kurumlar ve yerel kamu harcamaları. Kyklos, Cilt31, Sayı3 Ağustos 1978, Sayfa: 381-408, https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1978.tb00648.x google scholar
• Sanandaji, T. & Wallace, B. (2010). Fiscal illusion and fiscal obfuscation:An empirical study of tax perception in sweden, IFN Working Paper, No. 837, Stockholm: Research Institute of Industrial Economics (IFN). google scholar
• Saunders, M., Lewis, P. & Thornhill, A. (2000). Research methods for business students. Second Edition. Prentice Hall, 1-245. google scholar
• Sausgruber, R. & Tyran, J. (2005). Testing the Mill hypothesis of fiscal illusion, Public Choice (2005) 122: 39-68 google scholar
• Tabachnıck, B.G. & Fıdell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.) Boston: Pearson. google scholar
• Tandırcıoğlu, H. ve Yapıcı, F. (2018). Dokuz eylül üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin kamu harcama algısı: Ampirik bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt:33, Sayı:1, Yıl:2018, ss.261-292. google scholar
• Tekin, A. ve Sökmen Gürçam, Ö. (2019). Davranışsal iktisat ve vergi uyumu arasındaki ilişki üzerine genel bir değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), Cilt 6, Sayı 5, S 65-76. google scholar
• Uysal Şahin, Ö. ve Akar, S. (2015). Türkiye’de mali illüzyon varlığının analiz edilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 52 Sayı: 600. google scholar
• Y avuz, İ. S. (2021). Türkiye’de kamu harcamaları ve vergi yükü hakkındaki kamuoyu algısı üzerine bir inceleme, Vergi Sorunları Dergisi, Sayı: 394 Temmuz 2021. google scholar
• Y ılancı, V., Şaşmaz, M. Ü. ve Öztürk, Ö. F. (2020). Türkiye’de kamu harcamaları ile vergi gelirleri arasındaki ilişki: Frekans alanda asimetrik testinden kanıtlar. Sayıştay Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 116, s.121-139 google scholar
• Y ılmaz, M., Akcan, A. T. ve Köktaş, A. M. (2022). Türkiye’de mali illüzyon üzerine bir inceleme. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1): 154-168. google scholar
• Y ücenur, G. N., Demirel, N. Ç., Ceylan, C. ve Demirel, T. (2011). Hizmet değerinin müşterilerin davranışsal niyetleri üzerindeki etkisinin yapısal eşitlik modeli ile ölçülmesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1), 156-168. google scholar
• Wagner, R. (1976) Revenue structure, fiscal illusion and budgetary choice. Public Choice, 25:45-61 google scholar
• Wolf, C. (1988). Markets or Governments: Choosing Between Imperfect Alternatives. Cambridge, Mass.: MIT Press google scholar