Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Ampirik Bir Araştırma: Akdeniz Üniversitesi Örneği

Yıl 2024, , 1 - 20, 14.11.2024

Suzan Demir , Servet Akyol

https://doi.org/10.26650/mcd2024-1511609

Öz

Vergiler toplumsal yaşamdaki en önemli iktisadi olaylardan bir tanesini oluşturur. Vergi bir taraftan kamusal hizmetlerin ve kamu kesiminin finansman kaynağını oluşturur, diğer taraftan iktisadi aktörlerin gelir, servet ve harcama düzeyini etkiler. Vergiler vatandaşlar/mükellefler ile devlet arasındaki ilişkiye dayanır. Vergi ve vergi toplama faaliyeti siyasal karar alma süreçleri tarafından belirlenmekle birlikte, bir toplumun sosyo-kültürel yapısı ile de yakından ilişkilidir. Bu nedenle vergi politikalarının uygulanması vatandaşların/mükelleflerin vergiye yönelik algıları ve bilinçleri ile yakından ilgilidir. Bu çalışmanın amacı Akdeniz Üniversitesi öğrencilerinin vergi bilincini ve algısını etkileyen faktörleri araştırmaktır. Akdeniz Üniversitesi öğrencilerinin demografik özellikleri, cinsiyetleri, öğrenim görülen fakülte ve bölümleri ile öğrenim düzeylerinin vergi bilinci ve vergi algısı açısından anlamlı bir farklılık olup olmadığı bu araştırmanın konusudur. Araştırmanın örneklemini 619 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Bu anketler SPSS 27 paket program ile analiz edilmiştir. Akdeniz Üniversitesi öğrencilerinin büyük çoğunluğu vergiyi bir vatandaşlık görevi olarak algılamaktadır. Buna karşın öğrenciler Türk Vergi Sistemi’ne karşı olumsuz bir tutum sergilemektedir. Öğrencilerin önemli bir bölümü vergilerin ödenmemesi durumunda kamu hizmetlerinin aksayacağını düşünmektedir. Analiz sonuçlarına göre vergiler seçmen tercihlerini belirlemede etkili bir unsur değildir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi algısı, Vergi bilinci, Akdeniz Üniversitesi

An Empirical Research on Tax Perception and Tax Awareness: The Case of Akdeniz University

Öz

Taxes are one of the most important economic events in society. On the one hand, taxes constitute the source of financing for public services and the public sector, and on the other hand, they affect income, wealth, and expenditures of economic actors. Taxes are based on the relationship between citizens and taxpayers and the state. Taxes and tax collection activities are determined by political decision-making processes but are also closely related to the sociocultural structure of a society. Therefore, the implementation of tax policies is closely related to citizens’ and taxpayers’ perceptions and awareness of taxes. The aim of this study is to investigate the factors affecting the awareness and perception of tax in Akdeniz University students. Thesubjectofthisstudyiswhetherthereisasignificantdifferencebetween the demographic characteristics, gender, faculties and departments, and education levels of Akdeniz University students in terms of tax awareness and tax perception. The sample of the research comprises 619 university students. The questionnaires wereanalysedwithSPSS27packageprogramme.MostAkdenizUniversitystudents perceive tax as a civic duty. However, students have a negative attitude towards the Turkish TaxSystem.Asignificantproportionofstudentsbelievethatpublic services will be disrupted if taxes are not paid. According to the results of the analysis, taxes are not an effective factor in determining voter preferences.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax perception, Tax awareness, Akdeniz University

Kaynakça

• Alkan, A. (2009). Vergi Bilinci Uygulamaları karşısında Mükellef Davranışlarının Tespiti: Zonguldak İli Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak. google scholar
• Altun, N., Gürdal, T. ve Beşel, F. (2017). Mükelleflerin Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları: Sakarya İli Alan Araştırması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(1):39-48. google scholar
• Akdoğan, A. (2014). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitapevi. google scholar
• Akkara, Ö. ve Gencel, U. (2016). Yükseköğretim Öğrencilerinin Vergiye Yönelik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1): 28-48. google scholar
• Aktan, C. C. ve Çoban, H. (2006). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler. Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Aydemir, D. (2013). İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ile Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Vergiyi Algılaması: Göller Yöresi Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. google scholar
• Aydoğan, D. S. (2017). Vergi Psikolojisinin Temelleri ve Vergiye Karşı Davranışları Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (3):14-22. google scholar
• Ayrangöl, Z. Tekdere, M. ve Çadırcı, B. D. (2017). Erzincan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinin Vergi Algılaması ve Bilinci Üzerine Bir İnceleme, Sosyal Bilimler Dergisi-SOBİDER, 4(10), 332-351. google scholar
• Bağdigen M. ve Erdoğan A. (2010). Vergi Uygulamaları Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışlarının Tespiti: Zonguldak İli Örneği. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi. 47 (548):95-112. google scholar
• Barlas, E. ve Güney, G. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinç Düzeylerinin ve Fatura Duyarlılıklarının Ölçülmesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2): 177 - 197. google scholar
• Başdağ, G. C. (2017). Vergi Bilinci ve Vergiye Bakış Açısı Bağlamında Gönüllü Vergi Uyumu: Kilis 7 Aralık Üniversitesi İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat. google scholar
• Bolarinwa, O.A. (2015). Principles and Methods of Validity and Reliability Testing of Questionnaires Used in Social and Health Science Researches. Niger Postgrad Med J;22: 195-201. google scholar
• Bulu, J. (2018). Vergi Farkındalığı ve Vergi Bilincinin Vergiye Gönüllü Uyum Üzerindeki Etkisi: Gaziantep Üniversitesi Öğrencileri Özelinde Bir Değerlendirme. (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep. google scholar
• Cansız, H. (2006). Vergi Mükelleflerinin Vergiyi Algılama Hakkındaki Görüşleri: Afyonkarahisar İli Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2):115-138. google scholar
• Çelebi, A. K., Mıynat M., Canbay T., Bulut Z. A., Mastar Ö., P., Akyol B, Ö. ve Tunçay, B. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinci ve Vergi Algılarının Ölçülmesine Yönelik Ampirik Bir Araştırma: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Örneği. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Basımevi. google scholar
• Çelebi, K. (2012). Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Yayın no:418. google scholar
• Çiçek, U. ve Bitlisli, F. (2017). Vergi Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinci ve Farkındalığı Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(2):261-277. google scholar
• Çoban, H. (2004). Vergi Mükelleflerinin Vergi Karşısındaki Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. google scholar
• Dökmen, G. ve Ova, C. (2016). Vergilerin Seçmen Davranışları Üzerine Etkisi: Sakarya İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(15):20-37. google scholar
• Gürçam, Ö.S. ve Moç T. (2019). Vergi Bilincinin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Iğdır Üniversitesi İktisat Ve İlahiyat Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. BMIJ, 7(4): 1405-1426. google scholar
• Karacan, C. İ. (2019). Ön Lisans Öğrencilerinin Vergiye Bakışı ve Vergi Bilinç Düzeyi: Sakarya İli Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya. google scholar
• Karlılar, S ve Kıral, G. (2018). Vergiye Öğrenci Bakış Açısı: Çukurova Üniversitesi Örneği, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(1):45-66. google scholar
• Kıral, E. (2018). Vergi Ahlak ve Vergi Bilincini Etkileyen Faktörler: Çukurova Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Analiz. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(2):150-167. google scholar
• Kitapçı, İ. (2015). Vergi Etiği ve Vergi Psikolojisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Koban, E. ve Bulu, J. (2017). Yükseköğretim Öğrencilerinin Vergi Farkındalığı ve Vergiye Gönüllü Uyuma Yönelik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi, Sosyal Bilimler Dergisi-SOBİDER, 4(12): 118-139. google scholar
• Mert, M. (2016). SPSS Stata Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları. 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık. google scholar
• Ömürbek, N., Çiçek, H. G. ve Çiçek, S. (2007). Vergi Bilinci Üzerine Bir İnceleme: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Yapılan Anketin Bulguları. Maliye Dergisi, 153, 102-107. google scholar
• Özdemir, H. K. (2021). Lisans Öğrencilerinin Vergi Bilincinin Ölçülmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Maliye Bölümü Öğrencileri Örneği. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-15. google scholar
• Sağbaş, İ. ve Saruç, N. T. (2003). Vergi Politikalarının Seçmenlerin Parti Tercihi Üzerindeki Etkisi: Ankete Dayalı Bir Araştırma. Vergi Sorunları Dergisi, s.180, ss.130-146. google scholar
• Sağbaş, İ. ve Başoğlu, A. (2005). İlköğretim Çağındaki Öğrencilerin Vergiyi Algılaması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2):123-144. google scholar
• Sağlam, M. (2013). Vergi Algısı ve Vergi Bilinci Üzerine Bir Araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencilerinde Vergi Algısı ve Bilinci. Sosyoekonomi, 19(19). google scholar
• Sarasa, C.P. & Sarasa-Perez, J. (2016). University Students’ Tax Morale: A Study of Gender Within The University of Alicante, Spain. Proceedings of ICERI2016 Conference 14th-16th November 2016, 4594-4599. (Erişim Tarihi 02.04.2024) https://pdfs.semanticscholar.org/2da5/28fed7e86c94d7fbe685d507faca766097f3.pdf google scholar
• Savaşan F. ve Odabaş, H. (2005). Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakçılığı Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (5)10:1-28. google scholar
• Serinkan, C. ve Erdoğan, M. (2017). Vergi Bilinci Üzerine Ampirik Bir Araştırma: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4) : 515-529. google scholar
• Şenyüz, D. (1995). Vergilendirmede Yükümlü Psikolojisi. Bursa google scholar
• Tabakan, G. ve Avcı, O. (2018). Vergi Bilinci Ve Vergi Tutumunu Etkileyen Faktörler: Aksaray Üniversitesi İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Analiz. Mali Çözüm, Eylül-Ekim 29-59. google scholar
• Terzi, Y. (2019). Anket, Güvenilirlik Geçerlik Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölümü, Samsun. google scholar
• Teyyare, E. ve Kumbaşlı, E. (2016). Vergi bilinci ve Vergi Ahlakının Gelişmesinde Maliye Bölümü Öğrencilerinin Rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16):1-30. google scholar
• User, İ. (1992). Vergi Psikolojisi ve Vergilemenin Psikolojik Sınırı. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi. Sayı 1-2:63-78. google scholar
• Yanık, A. ve Doğan, E. (2022) Vergi Bilinci ve Vergi Algısı: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. KOSBED, 44(1):1-24. google scholar
• Yeşilyurt, Ş. (2015). Vergi Bilincinin Vergi Ahlakı Üzerindeki Etkisi: Maliye ve İlahiyat Bölümü Öğrencileri Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (32):36-56. google scholar