Assessment of Tax Expenditures in Turkey in Terms of Taxation Functions: 2019-2023

Yıl 2021, Sayı: 65, 139 - 150, 05.05.2021

Mutlu Yoruldu

https://doi.org/10.26650/mcd2021-887798

Öz

It can be stated that the state has turned to the non-financial functions of taxation with the tax expenditure practices, with the abandonment of a part of the current period tax collection. Purpose of tax expenditures can be explained by the aim of improving macroeconomic indicators such as economic growth, economic stability, efficiency in resource distribution and ensuring fair income distribution. Tax expenditures are generally incurred as tax exemptions, tax exemptions and tax deductions in tax practices. The tax system within the tax expenditure, size of the system and it is important for distribution as tax types in Turkey. The state forgoes tax receivables in the short term and leaves the collection of tax receivables to the long term, with the tax expenditure practices. It focuses on the economic and social objectives of taxation in the short term. Especially with the improvement of macroeconomic indicators, more tax revenues will be collected in the long term. This study aims to include the financial period 2019 to 2023 of tax expenditures in Turkey is evaluated using a variety of indicators and economic size in terms of the functions of taxation. Analyzes were made using the descriptive model, one of the qualitative research methods, and the documentation analysis technique, one of the research techniques. As a result of the study Turkey’s 2023 targets for moving towards that in this process it was concluded that income tax is a direct tax and corporate entities located in tax expenditure item in the tax to determine a plan of effectively used as a fiscal tool.

Türkiye’de Vergi Harcamalarının Vergilendirmenin Fonksiyonları Açısından Değerlendirilmesi: 2019-2023

Öz

Devletin vergi harcamaları uygulamalarıyla, mevcut dönem vergi tahsilatının bir kısmından vazgeçmesi ile özellikle vergilendirmenin mali olmayan fonksiyonlarına yöneldiği ifade edilebilir. Vergi harcamalarının amacı; ekonomik büyüme, ekonomik istikrar, kaynak dağılımında etkinlik ve adil gelir dağılımının sağlanması gibi makroekonomik göstergelerin iyileştirilmesinin hedeflenmiş olması ile açıklanabilir. Vergi harcamaları, vergi uygulamalarında genellikle vergi muafiyetleri, vergi istisnaları ve vergi indirimleri olarak gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de vergi sistemi içinde yer verilen vergi harcamalarının, sistemdeki büyüklüğünün ne olduğu ve vergi türleri itibariyle dağılımı önem kazanmaktadır. Vergi harcamaları uygulamalarıyla devlet, kısa dönemde vergi alacağından vazgeçmekte ve vergi alacağının tahsilini uzun vadeye bırakmaktadır. Kısa vadede vergilendirmenin ekonomik ve sosyal amaçlarına yönelmektedir. Özellikle makroekonomik göstergelerin iyileşmesiyle uzun vadede daha fazla vergi geliri tahsil edilebilecektir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 2019 ile 2023 mali dönemleri arasında vergi harcamalarının, vergilendirmenin fonksiyonları açısından çeşitli göstergeler ve ekonomik büyüklükler kullanılarak değerlendirilmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden betimsel model kullanılarak ve araştırma tekniklerinden dokümantasyon analizi tekniği ile çözümlemeler yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda Türkiye’nin 2023 hedeflerine doğru yöneldiği bu süreçte, dolaysız vergiler olan gelir vergisi ve kurumlar vergisinde yer alan vergi harcamaları kalemlerinin kamu maliyesi aracı olarak etkin biçimde kullanılmasının planladığı tespitine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Harcamaları, Vergilendirmenin Fonksiyonları, Ekonomik Amaç, Sosyal Amaç, 2019-2023

Kaynakça

• Biber, A. E. (2008). Değişen devlet anlayışı, müdahalecilik ve piyasa ekonomisi, Bolu Abant İzzet Baysal Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16 (1), 56-69. google scholar
• Bratic, V. (2006). Tax expenditures: a theoretical review. Financial Theory and Practice, 30 (2), 113-127. google scholar
• Cenker, G. (2011). Yönlendirici vergilendirme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17 (3-4), 11-30. google scholar
• Çiçek, U. ve Uğur, K. (2018). Türkiye’de vergi harcamalarının analizi: 2012-2017 Dönemi. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies. 4 (8), 353-364. google scholar
• Dziemianowicz, R., Wyszkowski, A. & Budlewska, R. (2014). Tax expenditures: spending through the tax system. Publishing House of Wroclaw University of Economics, 92-107. google scholar
• Erdem, M. (2019). Devlet borçları. Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
• Eriçok, R. E. (2019). Türkiye’de vergi harcamalarının gelişimi: 2015-2021. İstanbul İktisat Dergisi, 69 (2), 321-355. google scholar
• Ferhatoğlu, E. (2005). Bir kamu harcaması türü olarak vergi harcaması ve Türk kurumlar vergisi açısından değerlendirilmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 77-93. google scholar
• Giray, F. (2002). Vergi harcamaları: harcama vergileri açısından analizi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 27-52. google scholar
• Heady, C. ve Mansour, M. (2019). Tax expenditure reporting and its use in fiscal management a guide for developing economies, International Monetary Fund Publication Services, 1-2. google scholar
• Mcdonald, H. (2010). Türk vergi sistemindeki vergi harcamalarının etkinlik ve verimlilik açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Doktora Tezi) Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Özdemir, D., Topçuoğlu, Ö. ve Kişioğlu, Ö. F. (2019). Vergi harcamalarının vergi gelirleri açısından etkinliği: 20062018 döneminin değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 176, 380-405. google scholar
• Perret, S. (2018). Tax design for inclusive growth in OECD countries, https://www.un.org/development/desa/dspd/ wp-content/uploads/sites/22/2018/06/8-1.pdf, (Erişim Tarihi: 10.12.2020). google scholar
• Redonda, A. ve Neubig, T. (2018). Assessing tax expenditure reporting in G20 and OECD economies, council on economic policies, discussion note/3. https://www.cepweb.org/wp-content/uploads/2018/11/Redonda-and-Neubig-2018.-Assessing-Tax-Expenditure-Reporting.pdf, (Erişim Tarihi: 12.12.2020). google scholar
• Saraç, Ö. (2010). Vergi harcamaları ve iktisadi etkileri. Maliye Dergisi, 159, 262-277. google scholar
• Tekin, A. ve Gürçam, Ö. S. (2015). Vergi harcamaları: seçilmiş bazı OECD ülke uygulamaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2), 139-158. google scholar