Reservation in Turkish Tax Law

Yıl 2023, Sayı: 69, 99 - 128, 29.05.2023

Gamze Gümüşkaya Ebru Aksu Selçok

https://doi.org/10.26650/mcd2022-1260670

Öz

The purpose of this study on reservation regarding tax declaration in Turkish Tax Law is to examine the reflections of the concept of reservation in both administrative and judicial procedures by considering the reasons for its emergence, functions, purposes and legal characteristics in tax law. No comprehensive study was determined to have occurred on this subject in the literature on tax law despite its very wide and important role in practice. The study discusses the status, scope and application methods of the reservation and its relationship with some fundamental rights of the taxpayer regarding the different legal disciplines and tax law. The article examines the significant and sometimes contradictory judicial decisions with regards to fundamental rights and freedoms, especially the individual application decisions of Turkish Constitutional Court, and presents our views and opinions. The rules regarding the definition and scope of the concept have been criticized for being scattered in Turkish tax law legislation, as well as some issues that should have been determined by law having actually been determined in a directive non-binding to tax law. The study concludes the problems and contradictions that have emerged in practice related to the subject to have mainly been caused by the lack of adequate and foreseeable legal regulations regarding reservation pertaining to current situations and makes some suggestions to eliminate these problems and deficiencies.

Anahtar Kelimeler

Reservation, tax law, tax declaration, correction declaration, repentance, right of property, right to a fair trial

Türk Vergi Hukukunda İhtirazi Kayıt

Öz

“Türk Vergi Hukukunda İhtirazi Kayıt” konusuna ilişkin bu çalışmayla, ihtirazi kayıt kurumunun vergi hukukunda ortaya çıkış nedenleri, işlevleri ve hukuki niteliği ele alınarak gerek idari aşamaya gerekse yargı aşamasına yansımalarının incelenmesi amaçlanmıştır. İhtirazi kayıt kurumunun uygulamada oldukça geniş ve önemli bir yeri olmasına karşın, vergi hukuku yazınında bu konuda kapsamlı bir çalışmanın bulunmadığı tespit edilmiştir. Çalışmada, ihtirazi kaydın farklı hukuk disiplinlerindeki ve vergi hukukundaki yeri, kapsamı, uygulanma yöntemleri ve vergi yükümlüsünün bazı temel hakları ile ilişkisi ele alınmıştır. İhtirazi kayıt uygulamasına ilişkin olarak verilmiş önemli ve zaman zaman çelişkili yargı kararları ve konunun temel hak ve özgürlüklere ilişkin boyutunu irdeleyen T.C. Anayasa Mahkemesi kararları incelenerek değerlendirme ve görüşlerimize yer verilmiştir. İhtirazi kaydın tanımına ve kapsamına ilişkin kurallara vergi hukuku mevzuatında dağınık şekilde yer verilmesi ve yasada saptanması gereken bazı hususların vergi hukukunun bağlayıcı bir kaynağı olmayan bir yönergede belirlenmesi eleştirilmiştir. Konuya ilişkin uygulamada ortaya çıkan aksaklık ve çelişkilerin temel olarak, mevcut durumda ihtirazi kayda ilişkin yeterli ve öngörülebilir yasal düzenlemelerin eksikliğinden kaynaklandığı sonucuna varılmış ve bu aksaklık ve eksikliklerin giderilmesine yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İhtirazi Kayıt, Vergi Hukuku, Vergi Beyannamesi, Düzeltme Beyannamesi, Pişmanlık ve Islah, Mülkiyet Hakkı, Adil Yargılanma Hakkı.

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Hukuk Sözlüğü: https://sozluk.adalet.gov.tr/Harf/I?Sayfa=2 google scholar
• Açımuz, B. (2018). İdarenin Esnek Hukuk İşlemlerinin Yargısal Denetime Konu Edilmesi: Fransız Hukuku Odaklı İnceleme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 24(2), 530-568. google scholar
• Ateşağaoğlu, E. (2010). Vergi Usul Kanunu’nun 371. Maddesinde Yer Alan Pişmanlık ve Islah Kurumu Üzerine Bir Değerlendirme. Vergi Dünyası, 183-199. google scholar
• Ateşağaoğlu, E., & Yılmaz, R. (2020). Beyana Çağrı Mektubu Uygulamasına Yönelik Sorunsallar. Maliye Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-20. google scholar
• Candan, T. (2021, Eylül 21). Vergi Usul Kanununun 371’inci Maddesinde Düzenlenen Pişmanlık ve Islah Müessesesi Hakkında: www.turgutcandan.com adresinden alındı google scholar
• Develioğlu, F. (1982). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Yayınları. google scholar
• Doğrusöz, A. B. (2016). Ihtirazi Kaydı Sınırlama Çabaları. Mart 17, 2022 tarihinde https://www.dunya.com/kose-yazisi/ihtirazi-kaydi-sinirlama-cabalari/341768, adresinden alındı google scholar
• Duran, L. (1982). Idare Hukuku Ders Notları. İstanbul: Fakülteler Matbaası. google scholar
• Erdem, J. G. (2013). Ölçülülük İlkesinin İdarenin Takdir Yetkisinin Kullanımındaki Yeri. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 971-1006. google scholar
• Ergin, H., & Ertan, E. (tarih yok). İşçi Tarafından Yapılan ve Çekince (İhtirazi Kayıt) İçeren Fesih Bildiriminin (İstifa) Geçerliliği Sorunu. Sicil Iş Hukuku Dergisi(42), 184-194. google scholar
• Erkut, C. (1990). Iptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından idari işlemin Kimliği. Ankara: Danıştay Matbaası. google scholar
• Fahran, F. (2012). Türk Vergi Hukukunda İhtirazi Kayıtla Beyan Verilmesi ve Yargı Aşaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Giritli, İ., Bilgen, P., Akgüner, T., & Berk, K. (2012). İdare Hukuku (5. Bası b.). İstanbul. google scholar
• Göker, C., & Yılmazoğlu, Y. E. (2017). Süresinden Sonra İhtirazi Kayıtla Verilen Düzeltme Beyannamesi Nedeniyle Tahakkuk Eden Verginin İdari Davaya Konu Edilebilirliği, Mahkemeye Erişim Hakkı ve Mülkiyet Hakkının Korunmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri Bağlamında Bir Değerlendirme. Ankara Barosu Degisi, 75(3), 83-99. google scholar
• Gözler, K. (2020). Anayasa Hukukunun Genel TeorisiII (2. Bası b.). Bursa: Ekin Yayınevi. google scholar
• Gözübüyük, Ş., & Tan, T. (2016). idare Hukuku:Idari Yargılama Hukuku (8.Bası b., Cilt 2). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
• Gümüşkaya, G. (2010). Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahaleler Bakımından Insan Hakları Avrupa Mahkemesine Kişisel Başvuru. İstanbul: On İki Levha. google scholar
• Gümüşkaya, G. (2020). Vergi Yükümlüsünün Hakları Bakımından Çelişkili Yargı Kararları. Prof. Dr. Süheyl Donay’aArmağan (s. 170). içinde İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar
• Günday, M. (2022). Idari Yargılama Hukuku. Ankara: Turhan Yayınevi. google scholar
• Güneş, G. (2014). Verginin Yasallığı (4. bası b.). İstanbul: On İki levha. google scholar
• İnceoğlu, S. (2013). Insan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı (4. Bası b.). İstanbul: Beta Yayınları. google scholar
• Kağıtçıoğlu, M. (2012). İdari İşlemin İcrailiği. Türkiye Barolar Birliği, 5(103), 267-284. google scholar
• Kalabalık, H. (2019). Idare Hukuku Dersleri (4. Bası b.). Ankara: Seçkin Yayınları. google scholar
• Kaneti, S., Ekmekçi, E., Güneş, G., & Kaşıkcı, M. (2022). Vergi Hukuku. İstanbul: Filiz. google scholar
• Karakoç, Y. (2020). Vergi Ceza Hukukuna İlişkin Tespit ve Öneriler. E. P. v.d içinde, Prof. Dr. Nami ÇAĞAN Anısına Armağan (s. 365). Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Kavak, A. (2007). Türk Vergi Hukukunda Pişmanlık ve Islah (Cilt 72). İstanbul: İSMMMO. google scholar
• Kavak, A. (2007). Türk Vergi Hukukunda Pişmanlık ve Islah (Cilt 72). İstanbul: İSMMMO. google scholar
• Kızılot, Ş., & Kızılot, Z. (2008). Vergi Ihtilafları ve Çözüm Yolları (13. Bası b.). Ankara: Yaklaşım. google scholar
• Köküsarı, İ. (2015). Anayasa Hukukunda GüvenlikIlkesi. Ankara: Adalet Yayınevi. google scholar
• Mutluer, M. K., & Kuzeyli, N. N. (2019). Vergi Ceza Hukuku. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N., & Göker, C. (2021). Vergi Hukuku. Ankara: Turhan Yayınları. google scholar
• Özbalcı, Y. (2008). Vergi Usul Kanunu Yorum ve Açıklamaları. Ankara: Oluş. google scholar
• Özman, M. A. (1970). Milletlerarası Anlaşmalarda Çekinceler. Ankara: Sevinç Matbaası. google scholar
• Sarıcaoğlu, E. (2017). Düzeltme Beyannamelerine İhtirazi Kayıt Konulabilme Sorunu. Mali Çözüm Dergisi(144), 89-107. google scholar
• Şin, S. (2019). Vergi Hukukunda Beyanname Verme Ödevi ve İhtirazi Kayıtla Beyan Usulü. Izmir YMMO, 68-78. google scholar
• Taylar, Y. (2021). Özel Esaslara İlişkin Uygulama ve Yargı Kararları Perspektifinden Vergi Hukukunda Hukuka Aykırı Bir İşlemden Hukuka Uygun Bir Tarhiyat Çıkıp Çıkmayacağı Sorunu. Inönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 774-790. google scholar
• Tekbaş, A. (2010). Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler. Dokuz Eylül Hukuk Fakültesi Dergisi, 12(Özel Sayı), 123-181. google scholar
• Türk Dil Kurumu Internet Sitesi. (2020, Nisan 20). https://www.tdk.gov.tr/ google scholar
• Yaltı, B. (2006). Vergi Yükümlüsünün Hakları. İstanbul: Beta Yayınları. google scholar
• Yerlikaya, G. K. (2005). Ihtirazi Kayıtla Beyan ve Yargı Yolu. İstanbul: Kazancı. google scholar
• Yılmazoğlu, Y. E. (2021). Idari Yargıda Hak Eksenli Dönüşüm- Vergi Uyuşmazlığından Doğan Idari Davalarda Mülkiyet Hakkının Korunması. İstanbul: On İki Levha. google scholar
• Yönerge. (2021, Ağustos 17). Kaysis Resmi İnternet Sitesi: https://kms.kaysis.gov.tr/?mevzuatAd=vergi%20 daireleri%20i%C5%9Flem%20y%C3%B6nergesi&turs=19&AspxAutoDetectCookieSupport=1 google scholar