Fritz Neumark’ın Türkiye’deki İktisadi ve Akademik Katkıları: Alman Bir Akademisyenin Etkisi

Yıl 2024, Sayı: 71, 1 - 14, 27.05.2024

Burak Aydemir

https://doi.org/10.26650/mcd2023-1462365

Öz

1900 yılında Almanya’da doğan Fritz Neumark, Gerhard Kessler’in teşvikiyle Jena’da iktisat eğitiminin ardından 1927 yılında doçentlik, 1932 yılında profesörlük unvanını almıştır. Hitler’in iktidara gelmesi ile baskıdan ve kendilerine yönelik zulümden kaçmak üzere İsviçre’nin Cenevre kentine iltica etmiştir. Daha sonra Türkiye’deki yükseköğretim reformu kapsamında Türkiye’ye davet edilerek, İktisat Fakültesi’nin kurulması başta olmak üzere iktisat ve maliye ilmine büyük katkıları olmuş, İktisat Fakültesi Maliye Kürsünün kurucu Müdürü olarak görev yapmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi ile birlikte gerek Türk lirasının değer kaybetmesi ile meydana gelen maddi kayıplar ve gerekse de vatan özlemi Fritz Neumark başta olmak üzere Türkiye’ye gelen Alman akademisyenlerin ülkelerine geri dönmelerine sebep olmuştur. Fritz Neumark, Türkiye’de bulunduğu yıllarda gerek kaleme almış olduğu eserleri gerekse de vermiş olduğu dersler ile birçok akademisyenin yetişmesini sağlamış, yöntem ve metotları ile yol gösterici olmuştur. İktisat ve maliye ilmine yönelik yazdığı eserleri uzun yıllar boyu ders kitabı olarak okutulmuştur. Hukuk Fakültesi’ne bağlı olarak faaliyet gösteren İktisat Enstitüsü’nün bağımsız bir fakülte olarak kurumsallaşmasına ilişkin hazırladığı rapor karşılık bulmuş, İktisat Fakültesi’nin kurulmasında büyük rol oynamıştır. Neumark hem yükseköğretimin kurumsallaşmasında hem de Türkiye’de akademik çalışmaların gelişmesinde büyük katkısı olan bir akademisyendir.

Anahtar Kelimeler

Neumark, İktisat Fakültesi, Yükseköğrenim Reformu, Maliye İlmi, Genel Ekonomi

The Economic and Academic Contributions of Fritz Neumark in Türkiye: The Impact of a German Scholar

Öz

Fritz Neumark was born in Germany in 1900 and became an associate professor in 1927, as well as a full professor in 1932 after studying economics in Jena with the encouragement of Gerhard Kessler. Following Hitler’s rise to power, Neumark sought refuge in Geneva, Switzerland, to escape repression and persecution. He was later invited to Türkiye as part of the higher education reform there, where he made significant contributions to the field of economics and finance, particularly through the establishment of the Faculty of Economics at Istanbul University and his role as the founding Director of the Department of Finance within the Faculty of Economics. With the end of World War II, both financial losses due to the depreciation of the Turkish lira and a longing for the homeland led Fritz Neumark and other German academicians who’d come to Türkiye to return to their countries. Fritz Neumark not only authored numerous works during his time in Türkiye but also played a crucial role in educating many academicians through his lectures, methods, and approaches, many of which became influential in the field of economics and finance. His works on economics and finance were used as textbooks for many years. His efforts to institutionalize the Economics Institute, which operated under the Faculty of Law as an independent faculty, were met with success, and he played a significant role in the establishment of the Faculty of Economics. Neumark is remembered as an academician who made substantial contributions to the institutionalization of higher education and the advancement of academic research in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Neumark, faculty of economics, higher education reform, financial science, general economics

Kaynakça

• Falay, N. (2023). İstanbul Üniversitesi’nin Yabancı Akademisyenleri. İstanbul: Türkiye Tureng ve Otomobil Kurumu. google scholar
• Doğan, S. ve Böke Tunalı, Ç. (Ed.). (2011). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi 75. Kuruluş Yıldönümü Albümü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. google scholar
• Neumark, F. (1937). Harp Ekonomisinin Esas Meseleleri ve İstatistiğin Ekonomik Seferberlik Planında Ehemmiyet. Neşriyat No. 108, Tetkikler Serisi: 60. Ankara: Aydınlık Basımevi. google scholar
• Neumark, F. (1938). Maliye Siyasetinin Milli Hususiyetleri. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 4(14), 361-375. google scholar
• Neumark, F. (1939). Bibliyoğrafya - Türkiyede Son Bankacılık Literatürüne Umumi Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası 0 (1939), 127-132. google scholar
• Neumark, F. (1940a). Bibliyografya - Hans Luckas, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 2, 519.-527. google scholar
• Neumark, F. (1940b). Bibliyografya - Nihat Ali Üçüncü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 2, 137-139. google scholar
• Neumark, F. (1940c). Bibliyografya: Othard Schulze, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 2, 331-333. google scholar
• Neumark, F. (1940d). Maliye İlmine Dair Ekonomik ve Sosyolojik Tetkikler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Neşriyatı: No.9, İstanbul: Güven Basımevi. google scholar
• Neumark, F. (1943). İktisadi Düşünce Tarihi (A. A. Özeken, Çev.), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Neumark, F. (1945a). Bibliyografya: Erich Welter. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 5 (1-4), 357-358. google scholar
• Neumark, F. (1945b). Ekonomi Politikası Dersleri, İstanbul: Adnan Kitabevi. google scholar
• Neumark, F. (1946a). Ekonomi Politikasına Ait Müşahhas Problemler Hakkında Hükmü Vermek Meselesi (Kitap İncelemesi). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 8, (1-4), 124-126. google scholar
• Neumark, F. (1946b). Fadıl H. Sur Maliye Dersleri İnceleme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 8 (1-4), 126-130. google scholar
• Neumark, F. (1946c). Türkiye’de ve Yabancı Memleketlerde Gelir Vergisi Teori - Tarihçe-Pratik. İstanbul: Halk Kitabevi. google scholar
• Neumark, F. (1947). Devri (Siklik) Bütçe. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 9(1-2), 16-29. google scholar
• Neumark, F. (1948). Genel Ekonomi Teorisi, İstanbul: Hak Kitabevi. google scholar
• Neumark, F. (1951). Maliyeye Dair Tetkikler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Neşriyatı, 9. google scholar
• Neumark, F. (1969). İktisadî Gelişme, İktisadî İstikrar ve Maliye Politikası Çev: Salih Turan. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0 (19), 83-101. google scholar
• Neumark, F. (1975). Vergi Politikası (İ. Feyzioğlu Cankorel, Çev.), İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar
• Neumark, F. (1982). Boğaziçine Sığınanlar (Ş. A. Bahadır, Çev.) , İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Enstitüsü Yayını. google scholar
• Neumark, F., & Sarç, Ö. (1936). Ekonomi Siyasetinin Yeni İdeolojileri. Journal of Istanbul University Law Faculty, 2, 166-168. google scholar