Üç Farklı hastanede Çalışan Hemşirelerin İş Güvenliğini Etkileyen Faktörler

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 76 - 90, 01.04.2023

Elif Üner Ozcan Aygun

https://doi.org/10.54061/jphn.1201658

Öz

Amaç: Bu çalışma hastanede çalışan hemşirelerin iş güvenliğini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki çalışma, 2 tıp fakültesi hastanesi ve 1 devlet hastanesinde çalışan 619 hemşire ile yürütülmüştür. Çalışmada kullanılan veri toplama araçları; Sosyodemografik Veri Formu ve Hastanelerde İş Güvenliği Ölçeği (HİGÖ)’dir. Veriler IBM SPSS 22 istatistik paket programında sıklık, yüzdelik, ortalama ve normal dağılım testleri, ikili gruplarda bağımsız değişkenlerde t testi, ikiden fazla gruplarda ise Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. Tek yönlü varyans analizi sonuçlarında farkın kaynağını bulmak için düzeltilmiş Bonferroni testi kullanılmıştır.
Bulgular: Hemşirelerin HİGÖ puan ortalaması 156.22±27.43 olarak hesaplanmıştır. HİGÖ toplam puan ve alt boyutları ile; yaş, medeni durum, eğitim düzeyi, çalışılan ünite, çalışan sağlığı komitesi farkındalığı ve tebliği okuma durumu, iş kazası sıklığı arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık (p<.05) bulunurken diğer değişkenler ile anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>.05).
Sonuç ve Öneriler: Orta yaş üstü, genç ve bekar çalışanların HİGÖ puan ortalamalarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca acil ve ameliyathane çalışanlarının, iş kazası geçirenlerin ve çalışan güvenliği tebliğini okuyanların iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının daha ileri düzeyde olduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin medeni durumu, eğitim düzeyi ve çalıştıkları ünite ile iş güvenliği uygulamalarının ilişkili olduğu saptanmıştır. Orta yaş üstü, evli, çalışan güvenliği prosedürlerini takip etmeyen, iş kazası sıklığının düşük olduğu birimlerde çalışan ve eğitim düzeyi lisans üzeri olan hemşirelere yönelik iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının yeniden gözden geçirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çalışma ortamı, hastane, hemşire, iş sağlığı ve güvenliği, sağlık personeli

Factors Affecting the Occupational Safety of Nurses Working in Three Different Hospitals

Öz

Objective: This study was conducted to determine the factors affecting the occupational safety of nurses working in the hospital.
Material and Method: The descriptive study was conducted with 619 nurses working in 2 medical faculty hospitals and 1 public hospital. Data collection tools used in the study; Sociodemographic Data Form and Occupational Safety Scale in Hospitals (OSSH). Data were used in the IBM SPSS 22 statistical package program using frequency, percentile, mean and normal distribution tests, t-test for independent variables in paired groups, and One-Way Analysis of Variance in groups of more than two. The corrected Bonferroni test was used to find the source of the difference in the results of one-way analysis of variance.
Results: The nurses' mean OSSH score was calculated as 156.22±27.43. With the OSSH total score and sub-dimensions; While there was a statistically significant difference (p<.05) between age, marital status, education level, unit worked, awareness of the employee health committee and reading the notification, occupational accident frequency, no significant difference was found with other variables (p>.05). Conclusion and Recommendations: It was found that the OSSH score averages of middle-aged, young and single workers were higher. In addition, it was determined that the occupational health and safety practices of emergency and operating room workers, those who had a work accident and those who read the employee safety communiqué were more advanced. It was determined that the marital status, education level and unit of work of the nurses were related to the occupational safety practices. It is recommended to reconsider occupational health and safety practices for nurses who are middle-aged, married, do not follow employee safety procedures, work in units with low occupational accident frequency, and have a bachelor's degree in education.

Anahtar Kelimeler

Working environment, hospital, nurse, occupational health and safety, health personnel

Kaynakça

• Akkaya, G., & Atay, S. (2018). Hastanede çalışan hemşirelerin iş güvenliği. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(1), 59-64.
• Almost, J.M., VanDenKerkhof, E.G., Strahlendorf, P., Caicco Tett, L., Noonan, J., Hayes, T., Van Hulle, H., Adam, R., Holden, J., Kent-Hillis, T., McDonald, M., Paré, G.C., Lachhar, K., & Silva E Silva, V. (2018). A study of leading indicators for occupational health and safety management systems in healthcare. BMC Health Services Research, 18(1), 296.
• Aslan, I. (2022). Ranking and comparing occupational health and safety system performance indicators in hospitals by the analytic hierarchy process. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics: JOSE, 28(3), 1937–1947.
• Badida, P., Janakiraman, S., & Jayaprakash, J. (2022). Occupational health and safety risk assessment using a fuzzy multi-criteria approach in a hospital in Chennai, India. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 25, 1–10.
• Bayer, E., & Günal, D. (2018). Hemşirelerin iş sağlığı ve güvenliği algılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 503-519.
• Bilgin, S., Yalçınöz Baysal, H., Hendekçi, A. (2019). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik görüşleri ile iş doyumlarının belirlenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 29(2), 1-7.
• Bingölbali, A. (2020). Hemşirelerin meslek hastalığı ve iş kazası geçirme durumlarının iş sağlığı ve güvenliği açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Yeniyüzyıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Burunkaya, B., Topal, K., Erdoğdu, G., & Gereklioğlu, Ç. (2017). Sağlık çalışanlarının çalışan güvenliği uygulamalarından memnuniyetleri ve iş sağlığı ve güvenliği kanunu hakkındaki bilgi düzeyleri. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 13(1), 1-17.
• Çakır, M., & Yüksel, S. (2020). Bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerde iş kazası geçirme durumları. Akdeniz Tıp Dergisi, 6(3), 406-411.
• Çelikkalp, Ü., Varol Saraçoğlu, G., Keloğlu, G., Bilgiç, Ş. (2016). Hemşirelerin çalışma ortamlarında iş güvenliği uygulamalarını değerlendirmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(5), 408-413.
• Çil, G. (2016). Hastanede çalışan hemşirelerin iş güvenliği düzeyinin saptanması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Denge, T., & Rakhudu, M. (2022). Perceptions of nurses on occupational health hazards and safety practices in Ditsobotla public hospitals in North West province. Curationis, 45(1), e1–e9.
• Dikmen, A.U., Medeni, V., Uslu, İ., & Aycan, S. (2014). Ankara’da bir üniversite hastanesinde çalışan sağlık personelinin geçirdiğini ifade ettiği iş kazalarının değerlendirilmesi. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 14(53), 22-29.
• Dinç, A., & Aşkın, A. (2018). Sağlık çalışanlarının iş sağlığı önlemlerine yönelik görüşlerinin incelenmesi; Çanakkale’de bir kamu hastanesi örneği. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6(2), 422-432.
• Durgut, M., & Kıvanç, A. (2021). Göğüs hastalıkları hastanesinde çalışan personelin iş sağlığı ve güvenliği durumlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 751- 758.
• Esin, M.N. (2016). Dünyada ve Türkiye’de iş sağlığı hemşireliği. Türkiye Klinikleri, 2(2), 1-7.
• Ghasemi, F., Aghaei, H., Askaripoor, T., & Ghamari, F. (2022). Analysis of occupational accidents among nurses working in hospitals based on safety climate and safety performance: a Bayesian network analysis. International journal of occupational safety and ergonomics, 28(1), 440–446.
• Gül, A., Özalp, Ş., & Işık Andsoy, I. (2020). Sağlık kurumlarında iş güvenliğinin değerlendirilmesi. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 51(1), 35-39.
• Imankulova, B. N., & Dzhusupov, K. O. (2018). Some issues of occupational health of health care workers in central Asia. Annals of Global Health, 84(3), 459.
• İnci, E.İ., Bilişli, Y., & Hizay, D. (2016). İş kazalarına maruz kalan sağlık çalışanlarının bildirimlerinin değerlendirilmesi: Üniversite hastanesi örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(3), 83-88.
• Karaer, G., & Özmen, D. (2016). Sağlık çalışanlarının iş güvenliği: Devlet hastanesi örneği. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 8(4), 306-316.
• Kayabek, İ., & Çevik, C. (2022). Sağlık çalışanlarında iş yeri risk faktörleri ve korumaya ilişkin bir derleme. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi. 5(2), 258-268.
• Kılıç, T. (2014). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan sağlık çalışanlarının iş güvenliği algısının belirlenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,
• Ankara. Kuru, N., & Emiroğlu, O.N. (2017). İş sağlığı hemşireliği uygulamalarında birey ve aile odaklı bakım. Türkiye Klinikleri, 3(2), 83-87.
• Lei, M., & Lomax, R.G. (2005). The effect of varying degrees of nonnormality in structural equation modeling. Structural Equation Modeling. 12(1), 1-27.
• Londrigan, M.T., & Lewenson, S.B. (2017). Public health nursing Practising Population Based Care. Jones Bartlett Learning.
• Nankongnab, N., Kongtip, P., Tipayamongkholgul, M., Silpasuwan, P., Kaewboonchoo, O., Luksamijarulkul, P., & Woskie, S. (2021). Occupational hazards, health conditions and personal protective equipment used among healthcare workers in hospitals, Thailand. Human and ecological risk assessment, 27(3), 804–824.
• Orak, M.M. (2020). Yoğun bakım hemşirelerinin çalışma ortamında iş sağlığı ve iş güvenliği durumlarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Orhan, Z., Kayış, A., Sönmez, M., Şermin, İ., Kaya, E., & Aral, M. (2021). Hemşirelerin mesleki riskleri ve hastane enfeksiyonları ile ilgili bilgi düzeyleri ve uygulamaları. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(1), 18-30.
• Owie, H.O., & Apanga, P.A. (2016). Occupational hazards prevailing among healthcare workers in developing countries. Journal of AIDS and Clinical Research, 7(8), 596.
• Öztürk, H., & Babacan, E. (2012a). Bir ölçek geliştirme çalışması: hastanede çalışan sağlık personeli için iş güvenliği ölçeği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 9(1), 36-42.
• Öztürk, H., Babacan, E., & Anahar, E. Ö. (2012b). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(4), 252-268.
• Pakowska, A.G., Górajski, M., Szatko, F. (2018). Did legal regulatıons change there portıng frequency of sharp ınjurıes of medıcal personnel? Study from 36 hospitals inprovince, Poland. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 31(1),1-5.
• Pehlivan, M. (2020). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda çalışanın çalışmaktan kaçınma hakkı ve koronavirüs salgını. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 4(2), 125-136.
• Rushton, L. (2017). The global burden of occupational disease. Springer Journal, 4(3), 340-348. Strasser, P.B. (2012). Occupational and environmental health nursing: The foundations of quality practice. Workplace Health & Safety, 60(4), 151–157.
• Şahin, M., & Kıvanç, A. (2021). Göğüs hastalıkları hastanesinde çalışan personelin iş sağlığı ve güvenliği durumlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 751-758.
• Şerebetli, A.E. (2019). Bir devlet hastanesinde görevli hemşirelerde iş sağlığı ve iş güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Terzi, B., Polat, Ş., Azizoğlu, F., Nimet, A., Güngörmüş, E., & İşsever, H. (2019). Hemşirelerde iş güvenliğinin bazı değişkenler yönünden incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 260-267.
• Uğraş, A.G., Akyolcu, N., Kanat, C., Yüksel, S., Ayoğlu, T., Sayın, Y., Nevin, K. (2018). Cerrahi kliniklerde çalışan hemşirelerin iş güvenliği. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(2), 93-101.
• Yavuz, Ş., & Gür, B. (2021). Sağlık kurumlarında çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönünden algı düzeylerinin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(68), 961-974.
• Yöndem, M. T., & Çakmak, A. F. (2022). Doktor ve hemşirelerin iş kazası riskleri ile iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin incelenmesi. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 6(2), 194-202.
• Yüzügüllü, D. A., Aytaç, N., & Akbaba, M. (2018). Bir üniversite hastanesinin yoğun bakım ünitesi hemşirelerinde yaşam kalitesi, iş kazaları ve vardiyalı çalışmanın etkileri. Sakarya Tıp Dergisi, 8(1), 99-107.