COVID-19 Pandemi Kliniğinde Çalışan ve Çalışmayan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 228 - 244, 23.12.2023

Hatice Hande Eldemir , Özcan Aygün

https://doi.org/10.54061/jphn.1318128

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı, COVID-19 pandemisinde pandemi kliniğinde en az bir ay süreyle çalışan ve çalışmayan hemşirelerin tükenmişlik düzeylerini belirlemek ve karşılaştırmaktır.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma, karşılaştırmalı tanımlayıcı ve kesitsel tipte bir çalışmadır. Veriler, sosyal medya üzerinden amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak 271 hemşireden toplanmıştır. Araştırmada sosyo-demografik veri formu ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde sayılar, yüzdelik dilimler, ki-kare testi, Mann Whitney U testi, Kruskall Wallis H testi ve Pearson korelasyon analizi gibi istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi olarak p<.05 kabul edilmiştir.
Bulgular: COVID-19 pandemi kliniğinde çalışan kadınların erkeklerden, çocuğu olan hemşirelerin olmayanlardan, haftalık çalışma saati 40 saat üzeri olanların daha az çalışandan, ailesinde COVID-19 tanısı almış olanların olmayanlardan Maslach Tükenmişlik Ölçeği duygusal tükenme puan ortalamalarının daha yüksek, COVID-19 pandemi kliniğinde çalışan erkeklerin kadınlardan kişisel başarı alt boyut puan ortalamalarının daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptandı (p<.05).
Sonuç ve öneriler: COVID-19 kliniğinde çalışıp çalışmama durumunun hemşirelerin tükenmişlik yaşamalarını etkileyen bir faktör olmadığı belirlendi. Hemşirelerin motivasyon eksikliği ve yetersizlik duygusunu azaltmak için profesyonel ruhsal destek sağlayacak birimlerin kolay ulaşılabilir şekilde faaliyet göstermeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Hemşire, Tükenmişlik

Comparison of Burnout Levels of Nurses Working and Not Working in the COVID-19 Pandemic Clinic

Öz

Objective: The aim of study is to determine and compare the burnout levels of nurses who worked and did not work in the pandemic clinic for at least one month during the COVID-19 pandemic.
Methods: This research is a comparative descriptive and cross-sectional study. Data were collected from 271 nurses using the purposeful sampling method on social media. The research utilized a socio-demographic data form and the Maslach Burnout Inventory. Statistical analysis was conducted using measures of frequency, percentages, chi-square test, Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis H test, and Pearson correlation analysis. A significance level of p<.05 was accepted.
Results: Maslach Burnout Scale emotional exhaustion score averages are higher among women working in the COVID-19 pandemic clinic than men, nurses with children are not, those who work more than 40 hours a week are less employed, those who have a family history of COVID-19 diagnosis are higher than men, and men working in the COVID-19 pandemic clinic have higher mean scores of emotional burnout. Personal achievement sub-dimension mean scores of women were found to be higher and statistically significant (p<.05).
Conclusion: It was determined that the status of working in the COVID-19 clinic was not a factor affecting the burnout of the nurses. It is recommended that units that will provide professional spiritual support should operate in an easily accessible manner in order to reduce the feeling of lack of motivation and inadequacy of nurses.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Nurse, Burnout

Kaynakça

• Arpacıoğlu, S., Baltalı, Z., Ünübol, B. (2021). COVID-19 pandemisinde sağlık çalışanlarında tükenmişlik, Covid korkusu, depresyon, mesleki doyum düzeyleri ve ilişkili faktörler. Cukurova Medical Journal, 46(1), 88-100. https://doi.org/10.17826/cumj.785609
• Alper Ay, F., İçen, B.T. (2021). Türkiye’de COVID-19 pandemisinin 3. pik döneminde sağlık çalışanlarının COVID-19 kaygısı ve tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Journal of International Social Research, 14(80), 413 - 434. https://doi.org/10.21733/ibad.951414
• Barello, S., Palamenghi, L., Graffigna, G. (2020). Burnout and somatic symptoms among frontline healthcare professionals at the peak of the Italian COVID-19 pandemic. Psychiatry Research, 290, 113129. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113129
• Baykara, Z. G., Eyuboglu G (2020). COVID-19 Pandemisinde hemşirelik bakımı. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, Özel sayı, 9-17.
• Bayülgen, M. Y., Bayülgen, A., Yeşil, F. H., Türksever, H. A. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde çalışan hemşirelerin anksiyete ve umutsuzluk düzeylerinin belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 3(1), 1-6. https://doi.org/10.48071/sbuhemsirelik.839229
• Benfante, A., Di Tella, M., Romeo, A., Castelli, L. (2020). Traumatic stress in healthcare workers during COVID-19 pandemic: A review of the immediate impact. Frontiers in psychology, 11, 569935. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.569935
• Bilgiç, F.Ş. Karaahmet Yıldız A. (2022). COVID-19 Pandemisinde ebe hemşirelerin uygulama ve tükenmişliklerinin incelenmesi: Kesitsel bir çalışma. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 332-344.
• Camcı, G., Kavuran E. (2021). Hemşirelerin iş stresi ve tükenmişlik düzeyleri ile meslek ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(2), 274-283. https://doi.org/10.17049/ataunihem.930846
• Cebeci, S. P., ,Kara, H. (2021). Corona virüslü hastalara bakım veren hemşirelerde depresyon, anksiyete ve stres düzeyinin belirlenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 46-56. https://doi.org/10.46971/ausbid.876837
• Catton, H. (2020). Global challenges in health and health care for nurses and midwives everywhere. International Nursing Review, 67(1), 4-6. https://doi.org/10.1111/inr.12578.
• Demirağ, H., Hintistan, S. (2020). COVID-19’un klinik yönetimi ve hemşirelik. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 222-231. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.727393
• Durmuş, M., Gerçek, A., Çiftci, N. (2018). Hemşirelerin yaşam kaliteleri ile tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 279-286. https://doi.org/10.18506/anemon.325977
• Çam, M. O., Dokumacı, H. (2022). COVID-19’lu hastalara bakım veren sağlık çalışanlarının psikososyal problemleri: Hemşirelik bakış açısı. Akdeniz Hemşirelik Dergisi, 1(1), 36-47.
• Çolak, D. (2021). COVİD-19 pandemisi döneminde sağlık çalışanlarının tükenmişlik ve depresyon düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemsirelerde tukenmislik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanmasi. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22th September 1992 Ankara (Turkey).
• Erer, B. (2021). COVID-19 sürecinde hastane çalışanlarının yaşadığı duygusal tükenme algıladıkları aşırı iş yükü ile açıklanabilir mi? Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 680-693.
• Galanis, P., Vraka, I., Fragkou, D., Bilali, A., Kaitelidou, D. (2021). Nurses' burnout and associated risk factors during the COVID-19 pandemic: A systematic review and meta-analysis. Journal of Advanced Nursing, 77(8), 3286–3302. https://doi.org/10.1111/jan.14839
• Guixia, L., Hui, Z. (2020). A study on burnout of nurses in the period of COVID-19. Psychology and Behavioral Sciences, 9(3), 31-6. https://doi.org/10.11648/j.pbs.20200903.12
• Hiçdurmaz, D., Üzar-Özçetin, Y. S. (2020). COVID-19 pandemisinde ön safta çalışan hemşirelerin ruhsal sağlığının korunması ve ruhsal travmanın önlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(Özel Sayı), 1-7. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.775531
• Holton, S., Wynter, K., Trueman, M., Bruce, S., Sweeney, S., Crowe, S., ... Rasmussen, B. (2020). Psychological well-being of Australian hospital clinical staff during the COVID-19 pandemic. Australian Health Review, 45(3), 297-305. https://doi.org/10.1071/AH20203
• Hoşgör, D. G., Tanyel, T. Ç., Saadet, C. İ. N. ve Demirsoy, S. B. (2021). Covid-19 pandemisi döneminde sağlık çalışanlarında tükenmişlik: İstanbul ili örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(2), 372-386.
• Kandemir, A. Ş., Bayram, H. B. (2017). Duygusal tükenmişlik düzeyinin kişisel başarı üzerine etkisi. Mesleki Bilimler Dergisi, 6(2), 195-201.
• Kekeç, D., Mehtap, T. (2021). Yoğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 64-72. https://doi.org/10.26453/otjhs.765237
• Kıraner, E., Terzi, B., Türkmen, E., Kebapçı, A., Bozkurt, G. (2020). Türk yoğun bakım hemşirelerinin COVID-19 salgınındaki deneyimleri. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştirma Dergisi, 17(3), 284-286. https://doi.org/10.5222/HEAD.2020.35556
• Kıyat, İ., Karaman, S., Ataşen, G. İ., Kıyat, Z. E. (2020). Yeni koronavirüs (COVID-19) ile mücadelede Hemşirelik. Türk Hemşireler Derneği Dergisi, 1(1), 81-90.
• Lai, J., Ma, S., Wang, Y., Cai, Z., Hu, J., Wei, N., ... Hu, S. (2020). Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA network open, 3(3), e203976-e203976. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2020.3976
• Lv, Y., Zhang, Z., Zeng, W., Li, J., Wang, X., Luo, G. Q. (2020). Anxiety and depression survey of Chines medical staff before and during COVID-19 defence. http://dx.doi.org/102139ssm.3551350
• Maslach, C., Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Mo, Y., Deng, L., Zhang, L., Lang, Q., Liao, C., Wang, N., ... Huang, H. (2020). Work stress among Chinese nurses to support Wuhan in fighting against COVID‐19 epidemic. Journal of Nursing Management, 28(5), 1002-1009. https://doi.org/10.1111/jonm.13014
• Murat, M., Köse, S., Savaşer, S. (2021). Determination of stress, depression and burnout levels of front‐line nurses during the COVID‐19 pandemic. International Journal of Mental Health Nursing, 30(2), 533-543. http://dx.doi.org/10.1111/inm.12818
• Ocak M. , Şimşek Yurt N. , Yurt Y. C. , Çalışkan H. M. (2021). The burnout levels of emergency employees in COVID-19 pandemic and the related factors. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(2), 250-255. https://doi.org/10.35440/hutfd.917806
• Özaydın, Ö., Güdük, Ö. (2021). COVID-19 pandemi sürecinde sağlık çalışanlarının yaşadıkları mental sorunlar. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 83-90. https://doi.org/10.51261/yiu.2021.00035
• Özaslan, Y. (2021). Acil servis hemşirelerin iş güvenliği mesleki riskleri ve bildirim durumları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi
• Özkahraman, E., Ensari, M., Yağımlı, M. (2022). Covid-19 pandemisi döneminde sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 12(3), 590-599. https://doi.org/10.31020/mutftd.1094464
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: Pearson.
• Taşdemir Mecit, B. B., Opak, S. Ş., Yıldırım, Ö. D., Sıvacı, R. G. (2022). COVID-19 yoğun bakım ünitelerinde çalışan ve çalışmayan sağlık personelinde tükenmişlik düzeyi. Anestezi Dergisi, 30(2), 84-88. https://doi.org/10.54875/jarss.2022.27928
• Temel, B. (2022). COVID-19 pandemisi döneminde hemşirelerde tükenmişlik ve yaşam kalitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Yıldırım, M., Çetin, M. (2020). Bir salgın örneği olarak COVID-19 salgını ve bunun riskli popülasyonda yer alan sağlık çalışanları üzerine etkileri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 121-126. Available online at: https://dergipark.org.tr/tr/pub/balikesirsbd
• Zareei, M., Tabanejad, Z., Oskouie, F., Ebadi, A., Mesri, M. (2022). Job burnout among nurses during COVID-19 pandemic: A systematic review. Journal of Education and Health Promotion, 11, 107-111. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_797_21
• Zeynallı, A. (2022). COVID-19 pandemisinde hekim ve hemşirelerde mobbing ve tükenmişlik: Tekirdağ'da bir üniversite hastanesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi.