Öğretmen Adaylarının Mental İyi Oluş ve Kariyer Adanmışlık Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2024, , 254 - 261, 30.09.2024

Mücahit Dursun , Erdoğan Tozoğlu

https://doi.org/10.56639/jsar.1527399

Öz

Çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının mental iyi oluş ve kariyer adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi'nden öğrencilerin (637 öğretmen adayı) katılımıyla, etik onay ve gönüllü katılım prensiplerine dayanarak bir çalışma yürütülmüştür. Veri toplama araçları araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, mental iyi oluş ölçeği ve kariyer adanmışlık ölçeğini içeren bir anket aracılığıyla toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS 25.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. İstatistiksel analizlerin sonucunda, katılımcıların mental iyi oluş ve kariyer adanmışlık ölçeklerinden alınan puanlar ile sportif aktivite yapma durumları arasında farklılık olduğu bulunmuştur. Ancak, katılımcıların mental iyi oluş ve kariyer adanmışlık ölçeklerinden alınan puanlar ile cinsiyet arasında anlamlı farklılık tespit edilmemiştir. Ayrıca, katılımcıların mental iyi oluş ve kariyer adanmışlık ölçeklerinden alınan puanlar ile yaş, sportif aktivite süresi arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Son olarak, katılımcıların mental iyi oluş düzeyleri ile kariyer adanmışlık düzeyleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, Mental iyi oluş, kariyer adanmışlık, Spor

The Relationship Between Mental Well-Being and Career Dedication Levels of Candidate Teachers

Öz

The aim of the study is to investigate the relationship between the mental well-being and career engagement levels of teacher candidates. For this purpose, a study was conducted with the participation of students (637 teacher candidates) from Atatürk University Kazım Karabekir Faculty of Education, based on ethical approval and voluntary participation principles. Data collection tools were collected through a questionnaire including a personal information form, mental well-being scale and career engagement scale prepared by the researchers. The collected data were analyzed using SPSS 25.0 program. As a result of statistical analysis, it was found that there was a difference between the scores obtained from the mental well-being and career commitment scales of the participants and their sports activity status. However, no significant difference was found between the scores obtained from the mental well-being and career engagement scales of the participants and gender. In addition, a significant relationship was found between the scores obtained from the mental well-being and career engagementscales of the participants and age and duration of sports activity. Finally, a positive significant relationship was found between the mental well-being levels of the participants and their career engagement levels.

Anahtar Kelimeler

Teacher Candidate, Mental Well-Being, Career engagement, Sport

Kaynakça

• Akgül, A., Solmaz, S., Uzun, A., & Yarayan, Y. E. (2024). Zihinsel Dayanıklılık: İmgeleme ve Duygusal Zekânın Rolü. The Online Journal of Recreation and Sports, 13(3), 334-340. https://doi.org/10.22282/tojras.1465496
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı çok değişkenli istatistik yöntemler (4. Baskı). Ankara: Detay.
• Aslan, S., Ertürk, A., Arutay, Ö., Ardıç, M., & Sonkur, A. (2021). Öğretmenlerin tükenmişlik ve mental iyi oluş düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Kahta ilçesi örneği. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 99-126.
• Baruch, Y. (2006). Career development in organizations and beyond: Balancing traditional and contemporary viewpoints. Human Resource Management Review, 16(2), 125-138. https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2006.03.002
• Bilir, A. (2017). Yetişkinlerde psikolojik ihtiyaç doyumunun yaşam kalitesi ve mental iyi oluşla ilişkisinin incelenmesi (Beykoz İlçesi Örneği) (Tez No. 485520) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bray, I., & Gunnell, D. (2006). Suicide rates, life satisfaction and happiness as markers for population mental health. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 41, 333-337. DOI 10.1007/s00127-006-0049-z.
• Büyükbeşe, T., & Gökaslan, M.O. (2018). İşe gömülmüşlük, işe adanmışlık ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: bir alan çalışması. Mukaddime, 2018, 9(2), 135-153. https://doi.org/10.19059/mukaddime.376745
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. (20. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Davidson, R. J., Friedman, E. M., Love, G. D., Muller, D., Rosenkranz, M. A., Ryff, C. D., & Urry, H. L. (2006). Psychological well-being and ill-being: Do they have distinct or mirrored biological correlates? Psychotherapy and Psychosomatics, 75(2), 85–95. https://doi.org/10.1159/000090892
• Demir, G. T., Namlı, S., Hazar, Z., Türkeli, A., & Cicioğlu, H. İ. (2018). Bireysel ve takım sporcularının karar verme stilleri ve mental iyi oluş düzeyleri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 176-191.
• Demirel, Y., & Özhan Elbaş, N. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin kendini ayarlama düzeyleri ile mental iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Traditional Medical Complementary Therapies, 2(3). DOI: 10.5336/jtracom.2019-72277
• Dursun, M., Yarayan, Y. E., ARI, Ç., Ulun, C., & Adaş, S. K. (2021). COVID-19 in Turkey: Leisure boredom, psychological resilience, physical activity and emotional state. IJERI: International Journal of Educational Research and Innovation, (15), 460-486. https://doi.org/10.46661/ijeri.5588
• Ertekin, A. B. (2021). Kariyer adanmışlığı ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 23(3), 128-141.
• George, D., & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Gönener, A., Öztürk, A., &Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, (1), 44-45.
• Greenhaus, J. H., Callanan, G. A., & Godshalk, V. M. (2010). Career management. Sage.
• Hall, D. T. (2004). The protean career: A quarter-century journey. Journal of Vocational Behavior, 65(1), 1-13. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2003.10.006
• Hall, D.T. (1994). Career Development. The International Library of Management. Dartmouth Publication.
• Hirschi, A., Freund, P.A., & Herrmann, A. (2014). The career engagement scale: Development and validation of a measure of proactive career behaviors. Journal of Career Assessment, 22(4), 575- 594. https://doi.org/10.1177/1069072713514813
• Judge, T. A., Heller, D., & Mount, M. K. (2001). Five-factor model of personality and job satisfaction: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(3), 530-541. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.3.530
• Karakaş, F., & Acar, K. (2023). Takım sporcularının mental iyi oluş düzeyleri ile şiddet eğilimleri arasındaki ilişki. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 6(1-Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı), 617-629. https://doi.org/10.38021/asbid.1362641
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel.
• Keyes, C. L., Dhingra, S. S., & Simoes, E. J. (2010). Change in level of positive mental health as a predictor of future risk of mental illness. American Journal of Public Health, 100(12), 2366-2371. https://doi.org/10.2105/AJPH.2010.192245
• Kozak, M., Zorba, E., & Bayrakdar, A. (2021). Sporcularda zihinsel antrenman becerileri ile bilinçli farkındalık. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3(2), 89-97.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2006). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Le, H., Jiang, Z., & Nielsen, I. (2018). Cognitive cultural intelligence and life satisfaction of migrant workers: The roles of career engagement and social injustice. Social Indicators Research, 139, 237–257. https://doi.org/10.1007/s11205-016-1393-3
• Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The benefits of frequent positive affect: Does happiness lead to success?. Psychological Bulletin, 131(6), 803-855.
• McCrea, K. (2009). Mental well-being. neurodiversity in higher education: positive responses to specific learning differences. John Wiley & Sons.
• Nilforooshan, P., & Salimi, S. (2016). Career adaptability as a mediator between personality and career engagement. Journal of Vocational Behavior, 94, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2016.02.010
• Öner, Ç. (2019). Egzersiz katılımcılarının temel psikolojik ihtiyaçları ve mental iyi oluşlarının incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 159-174.
• Özman, C., Özsoy, D., Güneş, Ş., & Özer, İ. (2022). Spor gönüllülerinde kariyer adanmışlığı ve girişimci davranış ilişkisinin incelenmesi. Beden Eğitimi Spor Sağlık ve Efor Dergisi, 1(1), 39-52.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potential: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141
• Saks, A.M. (2019). Antecedents and Consequences of Employee Engagement Revisited. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 6(1), 19-38. DOI 10.1108/JOEPP-06-2018-0034
• Sawyer, M. G., Arney, F. M., Baghurst, P. A., Clark, J. J., Graetz, B. W., Kosky, R. J., ... et al. (2001). The mental health of young people ın Australia: key findings from the child and adolescent component of the national survey of mental health and wellbeing. Australian and New Zelanda Journal of Psychiatry, 35(6), 806–81. https://doi.org/10.1046/j.1440-1614.2001.00964.x
• Schaufeli, W. B., Taris, T. W., Van Rhenen, W. (2008). Workaholism, Burnout and Work Engagement: Three of A Kind or Three Different Kinds of Employee Well‐Being? Applied Psychology, 57(2): 173- 203. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2007.00285.x
• Siyahtaş, A., Çavuşoğlu, S. B., & Kantar, A. N. (2023). Spor gönüllülerinin motivasyonları ile kariyer gelecekleri ve adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi, 15(1), 49-63. https://doi.org/10.55929/besad.1243177
• Söner, O., & Eldeleklioğlu, J. (2022). Öğretmenlerde mental iyi oluşun yordayıcısı olarak ahlaki çözülme ve öz-yeterlilik. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(2),1-28. https://doi.org/10.58433/opdd.1076100
• Stewart-Brown S., & Janmohamed, K. (2008). Warwick and Edinburgh Mental Well-being Scale (WEMWBS): User Guide, Version 1. NHS Health Scotland: Glasgow.
• Şeker, M., & Aslan, M. (2024). Psikolojik iyi oluş ile işe adanmışlık arasındaki ilişkide duygusal zekanın rolü: mobilya sektöründe bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 521-549. https://doi.org/10.35408/comuybd.1413988
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev: Baloğlu, M.), Ankara: Nobel Tapşın, F. O., Karagün, E., & Selvi, S. (2023). Serbest zamanlarında spor merkezlerine devam eden bireylerin hedefe bağlılık, mental iyi oluş ve bedeni beğenme durumlarının incelenmesi. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 5(2), 55-71. https://doi.org/10.52272/srad.1355466
• Tennant, R., Hiller, L., Fishwick, R., Platt, S., Joseph, S., Weich, S., ... et al. (2007). The Warwick-Edinburgh mental well-being scale (wemwbs). Development and UK validation. Health and Quality of Life Outcomes, 5(1), 50-63. doi:10.1186/1477-7525-5-63
• Timms, C., & Brough, P. (2013). “I Like Being a Teacher”: Career Satisfaction, The Work Environment and Work Engagement. Journal of Educational Administration, 51(6), 768-789. DOI: 10.1108/JEA-06-2012-0072
• Topaloğlu, M. (2020). Eğitimde dijital dönüşüm: mobil öğrenmenin mental iyi oluş düzeyi açısından incelenmesi. Trakya üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi, 22(1), 65-78. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.492918
• Toprak, Y., Kalkan, A., & Güven, A. (2022). Facebook kullanımı ve mental iyi oluş arasındaki ilişki. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 25-32. https://doi.org/10.47770/ukmead.956733
• Tozoğlu, E., & Dursun, M. (2020). Spor bilimlerinde bilimsel araştırma süreci, Editör; Gökmen, Ö. Spor & Bilim, İstanbul: Efe Akademi Yayınevi. S.7-23.
• Tunç, E., & Tunç, M. F. (2022). Rehber Öğretmenler ile psikolojik danışman adaylarının kariyer adanmışlıkları ve kariyer kararı pişmanlıkları. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 5(2), 34-50. https://doi.org/10.58501/kpdd.1108991
• Vatansever, S. (2017). Lisanslı spor yapan ve yapmayan ergenlerin mental iyi oluş, benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve algılanan sosyal destek açısından karşılaştırılması (Tez No. 466257) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• World Health Organisation. (2004). Promoting mental health; concepts emerging evidence and practice (Summary report). Retrieved from http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/42940/1/9241591595.pdf.
• Yalçın, E. (2019). Duygusal zeka ile işe adanmışlık arasındaki ilişki: kuşaklar bağlamında bankacılık sektöründe bir çalışma (Tez No. 564483) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yanar, S., Soyer, A., & Gungor, N. B. (2023). Mental iyi oluşun akademik özyeterliğe etkisi. Journal of Rol Sport Sciences, 487-500. https://doi.org/10.5281/zenodo.10030214
• Yılmaz, A., & Ağgön, E. (2023). Aktif spor yapan üniversite öğrencilerinin beden memnuniyeti, mental iyi oluş ve özgüven düzeylerinin incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 14(1), 31-42. https://doi.org/10.17155/omuspd.1185626
• Yarayan, Y. E., İlhan, E. L., Esentürk, O. K., Arı, Ç., & Gülşen, D. B. A. (2023). Does emotional ıntelligence affect mental toughness in physically disabled athletes?. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 231-242. https://doi.org/10.25307/jssr.1228541
• Yarayan, Y. E., & Gulsen, D. B. A. (2023). Sporcularda imgeleme ve duygu düzenlemenin cesaret düzeyi üzerindeki etkilerine yönelik aşamalı regresyon analizi. Journal of ROL Sport Sciences, 896-910. https://doi.org/10.5281/zenodo.10036854
• Yarayan, Y. E., Solmaz, S., Aslan, M., Batrakoulis, A., Al-Mhanna, S. B., & Keskin, K. (2024). Sex differences in athletic performance response to the ımagery and mental toughness of elite middle-and long-distance runners. Sports, 12(6), 141. https://doi.org/10.3390/sports12060141