Doğu Akdeniz Ticaretinde Rum Korsanlar ve Korsanlığın Sonu (1789-1830)

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 3, 1133 - 1153, 11.07.2018

Haydar Çoruh

https://doi.org/10.21547/jss.340583

Öz

15. ve
16. yüzyıllardan itibaren bir dünya devleti olma idealiyle hareket eden Osmanlı
Devleti, bu ideali Mağrip ülkeleriyle kurma girişimi, Avrupa hafızasında korsan
kelimesinin yeni anlamlar kazanmasına sebep olmuştur. Bu dönemde Akdeniz
havzasına, havza dışından İngiltere ve Rusya gibi yeni devletlerin girmesiyle
gelen istikrarsızlık, 1789 Fransız ihtilali ile perçinlenmiştir. İhtilal
Fransa’sının İngiltere’nin ekonomik çıkar alanlarına yönelmesi, kıta ablukasına
ve ablukanın sağladığı imkânlar Rum, Ermeni ve Yahudi gibi tüccar sınıfların
Akdeniz ticaretini ele geçirmesine sebep olmuştur. Bu yeni paydaşlarla mücadele
etmek yerine onları kendi çıkarları için kullanmak isteyen İngiltere, Rusya ve
Fransa, Akdeniz’e özgü yeni bir korsan tüccar sınıfın oluşmasına zemin
hazırladılar. Bu sınıfın baş aktörü olan Rumlar, ticaretten elde ettikleri
zenginliği devletlerini kurma yolunda Osmanlı ile mücadeleye harcadılar.
Osmanlı Devleti’ni uzun süre uğraştıran korsan faaliyetler, Mora’da bir devlet
kurulmasına rağmen son bulmadı. Bu çalışma Akdeniz’deki çıkar sahibi
devletlerin Rum tüccar sınıflarını korsanlığa meylettirmeleri ve bu sınıfların
ortadan kaldırılması için 1830 yılına kadar süren bir süreci ele alacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ticaret, Korsan, Osmanlı Devleti, Akdeniz, Avrupa

Greek Corsairs in The Levant and the end of The Piracy (1789-1830)

Öz

Since
the 15^th and 16^th centuries, the Ottoman State had
emerged to be the dream of the world’s state, and for this sake the Ottomans
attempted to found small principalities in the Mağrip countries, which caused
gaining new meanings for concept of piracy in the memories of the Europeans. In
this period, instability, which emerged in the Mediterranean basin with the
entrance of the states, such as Britain and Russia, coming out of the basin,
clinched the rise of the French Revolution in 1798. The Revolution, this
manner, directed France to the economic interests of Britain. On the other
hand, the French revolution also led the Armenians and Jews, who were the
merchant class of the period, capture the Mediterranean trade with the
opportunities of the blockage of the Continent. Instead of fighting against
these new stakeholders, Britain, Russia, and France, which appealed to use them
for their own interests, laid the groundwork for a new pirate merchant class.
The leader of this pirate merchant class was the Greeks, who spent their wealth
for struggling and fighting with the Ottomans in order to found their new
state. However, the activities of piracy deprived the Ottomans, which also did
not end with the suppression of the Mora Rebellion. This study reveal that the
mercenary states in the Mediterranean inclined the Greek merchant class to
piracy, and embraces the story of piracy to get rid of this merchant class
until 1830s. 

Anahtar Kelimeler

Trade, Piracy, the Ottoman State, the Mediterranean

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hatt-ı hümâyûn tasnifi (HH) 3374, 3375, 34596, 37750, 38471, 38500, 39250, 39885, 43447, 43621, 44207, 44208.
• Abulafia, D. (2011). Mediterranean History As Glabol History. History And Theory 50 (2), (May 2011). 220–228.
• Agoston, G. -Bruce M. (2009). Encyclopedia Of The Ottoman Empire, New York.
• Atauz, A. D. (2004). Trade, Piracy, And Naval Warfare İn The Central Mediterranean: The Maritime History And Archaeology Of Malta, (Doctorate Of Philosophy Texas&M. University). Mayıs.
• Bağış, A. İ. (1983). Osmanlı Ticaretinde Gayrimüslimler (1750-1839). Ankara.
• Beaujour, F. (1800). Tableau De Commerce De La Grèce: 1787-1797, Paris.
• Bellamy, C. (2011). Maritime Piracy. The Rusi Journal, 156 (6), Londra, 78-83.
• Bendall, H. B. (2009).Cost Of Piracy: A Comparative Voyage Approach. Iame 2009, Copenhagen 24-26 June, 1-21.
• Bowen, W. H. (2010).The Spanish And Ottoman Empires İn The Mediterranean, 1714–1914. The Journal Of The Middle East And Africa 1 (1), 84-96.
• Bozkurt, N. (2002). Korsan. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi İçerisinde (c. 26, s. 210-212), Ankara, Diyanet Vakfı.
• Bradford, A. S. (2007). Flying The Black Flag (A Brief History Of Piracy). Londra.
• Braudel, F. (1990). Akdeniz Ve Akdeniz Dünyası II, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul.
• Çadırcı, M. (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal Ve Ekonomik Yapıları, Ankara.
• Çoruh, H. (2011). XIX. Yüzyıl Başlarında Stratejik Bir Mevki Olarak Kıbrıs’ın Muhafazası. Osmanlı Dönemi Akdeniz Dünyası, Ed. H. Çoruh-M. Yaşar Ertaş-M. Ziya Köse. İstanbul, 239-302.
• Çoruh, H. (2012). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kıbrıs’ta Bir Kent: Tuzla (Larnaka). Histories Of Ottoman Larnaca, Ed: Evangelia Balta, Theoharis Stavrides, Ioannis Theocharides. İstanbul, 309-347.
• Çoruh, H. (2017). Sultan İkinci Mahlud Döneminde Kıbrıs (1808-1839). Ankara.
• Ekinci, İ. (2013).Ateş Gemileri Ve Osmanlı Denizlerinde Kullanımları. History Studies 5 (1), (Ocak), 129-156.
• Frangakis-Syrett, E. (1987). Greek Mercantile Activities İn The Eastern Mediterranean, 1780-1820. Balkan Studies Xxvııı, 73-86.
• Fusaro, M. (2015). Political Economies Of Empire İn The Early Modern Mediterranean (The Decline Of Venice And The Rise Of England 1450-1700). Cambridge University Press.
• Gale, Caitlin M. (2016).Barbary’s Slow Death: European Attempts To Eradicate North African Piracy In The Early Nineteenth Century. Journal For Maritime Research 18 (2), Usa, 139-154.
• Garritiy, P. (2007).The United States And Barbary Piracy, 1783-1805. Comparative Strategy 26 (5), 395-438.
• Gökbilgin, M. T. (1988).Navarin. Milli Eğitim Bakanlığı İslam Ansiklopedisi İçerisinde (c. IX, s. 127-135) İstanbul, MEB.
• Hunter, Mark C. (2010).Patriots And A Menace: American Values And The Pirate Paradox, 1776–1827. Journal For Maritime Research 12 (1), London, 1-26.
• Janiszewski, L.-Effy A. (2015). Greek Currents İn Australian Waters: Greek-Australians And The Sea, 1810s–2013. Reading, Interpreting, Experiencing: An Inter-Cultural Journey İnto Greek Letters, Ed. M. Tsianikas, G. Couvalis And M. Palaktsoglou. New Zealand, 73-96.
• Lane-Poole, S.-J. D. Jerrold K. (1890). The Story Of The Nations: The Story Of The Barbary Corsairs, London.
• London Joshua E. (2006).Victory İn Tripoli: Lessons For The War On Terrorism. Heritage Lectures 940 (6 Nisan), 2-7.
• Maximo, Q. M. Cariou, Jr.P.-Wolff, François-C. (2010). Piracy In Shipping. Lemna 14, Paris, 1-33.
• Mohiuddin Hasan, S. M. (2014). The Adequacies And Inadequacies Of The Piracy Regime: A Gulf Of Guinea Perspective, (Master Of Laws (Honours) School Of Law University Of Western Sydney). Australia.
• Örenç, A. F. (2011).Yunanistan’ın Bağımsızlığı Sürecinde Yok Edilen Mora Türkleri. Uluslararası Suçlar Ve Tarih 11(12), 5-32.
• Özdemır, Ş. (2004). Osmanlı Sularında Yabancı Devletlerin Korsanlığı Karşısında Osmanlı Devleti'nin Tarafsızlık Konumu. Tarih Araştırmaları Dergisi 23 (36), Ankara, 189-203.
• Pamuk, Ş. (1994). Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık Ve Büyüme (1820-1913). İstanbul.
• Rengel, A. (2013). Privacy In The 21st Century, Leiden&Boston.
• Sahaflar Şeyhi Mehmed Es'adefendi (Vak'a-Nüvis) (2000). Behir Efendi'nin Zeylve İlaveleriyle Es'ad Efendi Tarihi (1237-1241(1821-1826). (Hzr. Ziya Yılmazer). İstanbul.
• Shaw, S. J. – Shaw, E. K.l (1977). Reform, Revolution, And Republic: The Rise Of Modern Turkey, 1808-1975. Iı, New York.
• Snyder, J. R. (2010). Bodies Of Water: The Mediterranean İn Italian Baroque Theater. California Italian Studies 1(1), California/Santa Barbara, 1-23.
• Sonyel, S. (1985). Büyük Devletlerin Osmanlı İmparatorluğunu Parçalama Çabalarında Hıristiyan Azınlıkların Rolü. Belleten Xlıx (42), Ankara, 647-665.
• Swartz, P. M. (2003). U.S.-Greek Naval Relations Begin: Antipiracy Operations İn The Aegean Sea, Center For Strategic Studies (Cna). Haziran.
• Tai, E. S. (2012).The Legal Status Of Piracy In Medieval Europe. History Compass 10 (11), 838-851.
• Tekeli, İ. (2016).Upon A Mediterranean Metanarrative İn Which İzmir’s History Can Be Placed. History, Culture And Politics In The Mediterranean Symposium, Haziran 2016, İzmir, 141-204.
• Toprak, S. (2015). 19. Yüzyıl Milliyetçilik Çıkmazında Rumlar. Yeni Türkiye Dergisi 68, Ankara, 2841-2864.
• Tredrea, J.-Eduard S. (2010). Russian Warship İn The Age Of Sail (1696-1860). S. Yorkshire.
• Turan, Ö. (1999).The Role Of Russia And England İn The Rise Of Greek Nationalism And İn Greek İndependence. Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi (Otam), 10, 243-291.
• Wombwell, J. A. (2010). The Long War Against Piracy: Historical Trends, Kansas.
• Yener, E. (2016). Ottoman Seapower And Naval Technology During Catherine Iı’s Turkish Wars (1768-1792). International Naval Journal 9 (1), 4-15.