Avrupa Birliği İlerleme (Ülke) Raporları Borsa İstanbul Yatırımcısı Tarafından Fiyatlanıyor Mu?

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 2, 536 - 549, 28.04.2023

Mercan Hatipoğlu , Caner Dilber

https://doi.org/10.21547/jss.1267896

Öz

Finansal piyasalar siyasi gelişmelerden etkilenme eğilimindedir. Analistlerin tahminleri, piyasa duyuruları, siyasi içerikli ve kurumsal haberler yatırımcıların beklentilerini şekillendirdiği için hisse senedi piyasalarına etki etmektedir. Uluslararası kuruluşlar tarafından hazırlanan raporlar yatırımcılar tarafından incelenmekte ve yatırım kararlarında dikkate alınmaktadır. Avrupa Birliği, üyelik sürecinde olan ülkelere ilişkin çeşitli ilerleme raporları sunarak toplumsal ve bireysel konularda olumlu ve olumsuz gelişmeleri değerlendirmektedir. Günümüz iletişim çağında raporlarda yer alan olumlu ve olumsuz gelişmelerin finansal piyasaları ve yatırım kararlarını etkilemesi beklenen bir durumdur. Türkiye gelişmekte olan ülkeler kategorisinde yer almakta ve süreci devam ettirecek reformlar yapmaktadır. AB müzakere süreci boyunca Avrupa Komisyonu, aday ülkelerin sonbahar aylarındaki performanslarını Kopenhag kriterleri kapsamında değerlendiren raporlar yayınlamaktadır. Acaba Avrupa Birliği ilerleme (ülke) raporları, finansal raporlar gibi sermaye piyasaları tarafından dikkate alınıyor mu? Çalışmada bahsi geçen sorunun cevabı aranmıştır. Bu çalışmanın amacı Avrupa Birliği ilerleme (ülke) raporlarının Türkiye sermaye piyasalarında fiyatlanıp fiyatlanmadığını araştırmaktır. Çalışmada günlük MSCI-Türkiye borsa endeksi verileri kullanılarak yatırımcıların 2005-2022 döneminde söz konusu raporlara olan tepkisi olay analizi yöntemi ile tespit edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, 8 raporun endeks üzerinde anlamlı etkisine rastlanmaz iken 9 raporda istatistiksel olarak anlamlı anormal getiri gözlemlenmiştir. Dolayısıyla çalışmanın sonucu ilerleme (ülke) raporlarının yatırım kararı verilirken dikkate alındığını ve Türkiye sermaye piyasalarında fiyatlandığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Olay Analizi, Borsa İstanbul.

Are European Union progress (country) reports priced by Borsa Istanbul investors?

Öz

Financial markets tend to be affected by political developments. As analysts' forecasts, market announcements, political and corporate news shape the expectations of investors, affect the stock markets. Reports prepared by international organizations are reviewed by investors and taken into account in investment decisions. The European Union, evaluates positive and negative developments in social and individual issues by presenting various progress reports on countries where the membership process. In today's communication age, it is expected that the positive and negative developments in the reports will affect the financial markets and investment decisions. Türkiye is in the category of developing countries and makes reforms to continue the process. Throughout the EU negotiation process, the European Commission publishes reports evaluating the performance of the candidate countries in the autumn months within the scope of the Copenhagen criteria. Are European Union progress reports taken into account by capital markets like financial reports? In study, the answer to the question mentioned was sought. The purposes of the study are to investigate whether the European Union progress (country) reports are priced in the Turkish capital markets. By using the daily MSCI-Türkiye stock index data, the reaction of the investors to the reports in the 2005-2022 periods was determined by the event analysis method. According to the findings of the paper, while 8 reports did not have a significant effect on the stock market index, statistically significant abnormal returns were observed in 9 reports. Therefore, the result of the study shows that progress (country) reports are taken into account while making investment decisions and priced in Turkish capital markets.

Anahtar Kelimeler

European Union, Event Analysis, Borsa İstanbul

Kaynakça

• Akçay, B. (2008). Avrupa Birliği’nin ekonomik kriterleri ve Türkiye. Maliye Dergisi, 155(1), 11-38. URL: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/02.Belgin.AKCAY_.pdf (Erişim tarihi 22.05.2022).
• Akman, M. S. ve Çekin, S. E. (2021). The EU as an anchor for Turkey’s macroeconomic and trade policy. Reiners, W. ve Turhan, E. (Ed.). EU-Turkey relations: theories, institutions, and policies (1. Baskı, s. 295-322). Bonn: Springer International Publishing.
• Al-Maadid, A., Caporale, G. M., Spagnolo, F. ve Spagnolo, N. (2020). The impact of business and political news on the GCC stock markets. Research in International Business and Finance, 52, 101102. doi:10.1016/j.ribaf.2019.101102.
• Aydogan, K. ve Muradoglu, G. (1998). Do markets learn from experience? Price reaction to stock dividends in the Turkish market. Applied Financial Economics, 8(1), 41-49. doi:10.1080/096031098333230.
• Balkır, C. (2016). Uluslararası ekonomik bütünleşme. Kuram, politika ve uygulama AB ve dünya örnekleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Bazin M. ve Tapia, S. (2012). Türkiye coğrafyası. (Kocasu, A. N. Çev). Ankara: İletişim yayınları.
• Beaulieu, M. C., Cosset, J. C. ve Essaddam, N. (2005). The impact of political risk on the volatility of stock returns: The case of Canada. Journal of International Business Studies, 36, 701-718. doi: 10.1057/palgrave.jibs.8400160.
• Benninga, S. (2014). Financial modeling (3. Baskı). Cambridge: MIT press.
• Cakan, E., Doytch, N. ve Upadhyaya, K. P. (2015). Does U.S. macroeconomic news make emerging financial narkets riskier?. Borsa Istanbul Review, 15(1), 37-43. doi:10.1016/j.bir.2014.10.002.
• Caporale, G. M., Spagnolo, F. ve Spagnolo, N. (2016). Macro news and stock returns in the Euro area: A VAR-GARCH-in-mean analysis. International Review of Financial Analysis, 45, 180-188. doi:10.1016/j.irfa.2016.03.016.
• Chatjuthamard, P., Jiraporn, P., Jiraporn, N. ve Tong, S. (2017). Estimating the market value of Steve Jobs using an event study. Applied Economics Letters, 24(1), 30-34. doi:10.1080/13504851.2016.1158911.
• Çelik, M. S. ve Koç, R. (2019). Türkiye ve Rusya arasındaki uçak krizinin Borsa İstanbul (BIST) turizm ve enerji şirket hisselerine etkisi üzerine bir event study analizi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-15. URL: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/741781 (Erişim tarihi 03.04.2023).
• Çıtak, L. ve Ersoy, E. (2016). Firmaların BIST sürdürülebilirlik endeksine alınmasına yatırımcı tepkisi: Olay çalışması ve ortalama testleri ile bir analiz. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 43-57. URL: https://ssrn.com/abstract=2775005. (Erişim tarihi 12.06.2022).
• Dimpfl, T. (2011). The impact of US news on the German stock market-An event study analysis. The Quarterly Review of Economics and Finance, 51(4), 389-398. doi:10.1016/j.qref.2011.07.005.
• Ellialtioğlu, N., Gürgül, M. ve Çakmak, A. (2020). MSCI Türkiye endeksi çerçevesinde hisse senetlerinin BIST getiri değişimine etkisi. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 42-54. URL: https://dergipark.org.tr/en/pub/jefr/issue/65938/1029350. (Erişim tarihi 03.06.2022).
• Erdoğan, O. (2020). Avrupa Birliği finansal sistemi ve entegrasyonu. Tüzün, C. (Ed.). Avrupa Birliği’ne giriş tarih, kurumlar ve politikalar (4. Baskı 89-104). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Eryiğit, M. (2007). Stock market reaction to developments in Turkish-European Union relations. Ekonomik Yaklasim, 18(63), 55-68. doi:10.5455/ey.10631.
• Esfahani, H. S. ve Çeviker-Gürakar, E. (2013). Fading attraction: Turkey's shifting relationship with the European Union. The Quarterly Review of Economics and Finance, 53(4), 364-379. doi: 10.1016/j.qref.2013.10.001.
• Fama, E. F. (1976). Efficient capital markets: Reply. The Journal of Finance, 31(1), 143-145. doi:10.2307/2326404.
• Günay, F. (2020). Terör, politik ve askeri olaylara Borsa İstanbul turizm sektörü yatırımcı tepkisi. İzmir İktisat Dergisi, 35(4), 839-856. doi:10.24988/ije.202035412.
• Gürsoy, Y. (2020). Avrupa Birliği ve demokratikleşme. Tüzün, C. (Ed.). Avrupa Birliği’ne giriş tarih, kurumlar ve politikalar (4. Baskı 56-72). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Halman, T. (2016). Edebiyat. Heper, M. ve Sayarı, S. (Ed.). Dünden bugüne Türkiye. Tarih, politika, toplum ve kültür. (1. Baskı 104-117). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Hayo, B. ve Kutan, A. M. (2005). The impact of news, oil prices, and global market developments on Russian financial markets. Economics of Transition, 13(2), 373-393. doi:10.1111/j.1468-0351.2005.00214.x.
• Im, K. S., Dow, K. E. ve Grover, V. (2001). Research report: A reexamination of IT investment and the market value of the firm. Information Systems Research, 12(1), 103-117. URL:https://eds.s.ebscohost.com/eds/pdfviewer. (Erişim tarihi 10.06.2022).
• Kaloudis, S. (2007). Why europe cannot ignore Turkey. International Journal on World Peace, 37-62. URL:https://www.jstor.org/stable/20752776. (Erişim tarihi 23.07.2022).
• Karaosmanoğlu, A. (2016). Sivil-Ordu ilişkileri. Heper, M. ve Sayarı, S. (Ed.). Dünden bugüne Türkiye. Tarih, politika, toplum ve kültür. (1. Baskı 197-209). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Keleş, E. (2020). COVID-19 ve BİST-30 endeksi üzerine kısa dönemli etkileri. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(1), 91-105. doi:10.14780/muiibd.763962.
• Korkmaz, T., Yaman, S. ve Metin, S. (2017). Ülke kredi notlarının pay getirileri üzerindeki etkileri: BİST 30 endeksi üzerine bir event study analizi. Sosyal Bilimler Metinleri, Temmuz Özel Sayısı.171-187.
• Maneenop, S. ve Kotcharin, S. (2020). The impacts of COVID-19 on the global airline industry: An event study approach. Journal of Air Transport Management, 89, 101920. doi:10.1016/j.jairtraman.2020.101920.
• MacKinlay, A. C. (1997). Event studies in economics and finance. Journal of Economic Literature, 35(1), 13-39. URL: https://www.jstor.org/stable/2729691 (Erişim tarihi 03.04.2023)
• Morgil, O. (2006). Kopenhag ekonomik kriterleri ve Türkiye’nin uyum süreci. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 5(2), 91-102. URL: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/847848. (Erişim tarihi 23.07.2022).
• Neyaptı, B., Taşkın, F. ve Üngör, M. (2007). Has European customs Union agreement really affected Turkey's trade?. Applied Economics, 39(16), 2121-2132. doi:10.1080/00036840600735390.
• Ortaylı, İ. (2007). Avrupa ve biz. İstanbul: İş Bankası kültür yayınları.
• Öniş, Z. ve Bakır, C. (2007). Turkey's political economy in the age of financial globalization: the significance of the EU anchor. South European Society & Politics, 12(2), 147-164. doi:10.1080/13608740701306086.
• Öniş, Ziya. ve Kutlay, M. (2012). Ekonomik bütünleşme/siyasal parçalanmışlık paradoksu: Avro krizi ve Avrupa Birliği'nin geleceği. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(33), 3-22. URL: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/540186. (Erişim tarihi 01.08.2022).
• Özer, M. A. (2009). Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin eşiğinde Türkiye. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(1), 89-105. URL: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/540186. (Erişim tarihi 06.01.2022).
• Pierini, M.(2013). Türkiye nereye gidiyor? Avrupalı bir gözlemcinin notları. (Atuk, E. Çev.). İstanbul: Doğan kitap.
• Poyraz, E., Kaya, B. T. ve Kahraman, E. (2020). Politika faizindeki değişimlerin Borsa İstanbul 100 endeksi üzerindeki etkisinin olay analizi ile incelenmesi. International Review of Economics and Management, 8(2), 201-220. URL:https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/146008. (Erişim tarihi 15.05.2022).
• Rai, V. K. ve Pandey, D. K. (2022). Does privatization of public sector banks affect stock prices? An event study approach on the Indian banking sector stocks. Asian Journal of Accounting Research, 7(1), 71-83. doi:10.1108/AJAR-06-2021-0078.
• Sağim, K. ve Reis, Ş. G. (2020). Bağımsız denetim görüşünün hisse senedi getirileri üzerine etkisi: Borsa İstanbul uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(2), 649-662. doi:10.17153/oguiibf.514686.
• Sakarya, Ş., Çalış, N. ve Kayacan, M. A. (2018). Temettü ödeme duyurularının hisse senedi fiyatlarına etkisinin ölçülmesi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Sakarya İktisat Dergisi, 7(2), 92-106. URL:https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/501703. (Erişim tarihi 03.06.2022).
• Sakınç, İ. ve Açıkalın, S. (2022). COVID-19’un Avrupa futbol kulüplerinin hisse senedi getirileri üzerindeki etkileri: Olay çalışması analizi. Fiscaoeconomia, 6(2), 783-807. doi:10.25295/fsecon.1099459.
• Santos, M. R. ve Victorio, A. (2013). A Pedagogical excel application of cumulative abnormal returns to Hewlett-Packard company's takeover of 3 com corporation. Journal of Finance and Accountancy, 13(1), 1-10. URL:https://www.researchgate.net/publication/299658478. (Erişim tarihi 11.06.2022).
• Stiglitz, J. (2018). Avro ortak para birimi Avrupa’nın geleceğini nasıl tehdit ediyor. (Özgür, Ö. ve Yaman, M. Çev.). İstanbul: Scala yayıncılık.
• Temiz, D. (2009). Gümrük Birliği ile birlikte Türkiye’nin dış ticaretinde yapısal değişimler oldu mu?. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 8(1), 115-138. doi:10.1501/Avraras_0000000064.
• Tocci, N. (2013). Türkiye’nin Avrupa’daki geleceği. (Tayanç, D. Çev.). İstanbul: İnkılap kitapevi
• Togan, S. (2011). On the European Union–Turkey Customs Union. CASE Network Studies And Analyses, (426). doi:10.2139/ssrn.1873183.
• Tuncay, M. ve Eşgünoğlu, M. (2017). Menkul kıymetlerle ilgili vergi düzenlemelerinin sermaye piyasaları üzerindeki etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (19), 149-170. doi:10.18092/ulikidince.267018.
• Tursun, M. ve Şahin, A. (2020). Uçak kazalarının havayolu şirketlerinin piyasa değeri üzerine etkisi: Olay çalışması yöntemiyle analiz. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 804-811. doi:10.29106/fesa.745407.
• Wisniewski, T. P. (2016). Is there a link between politics and stock returns? A literature survey. International Review of Financial Analysis, 47, 15-23. doi:10.1016/j.irfa.2016.06.015.
• Yue, W., Zhang, S. ve Zhang, Q. (2021). Asymmetric news effects on cryptocurrency liquidity: An event study perspective. Finance Research Letters, 41, 101799. doi:10.1016/j.frl.2020.101799.
• Yüksel, S. A., Akmut, Ö. ve Yüksel, A. (2006). Avrupa Birliği kararlarının İMKB’deki hisse senetlerinin getiri oranları üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(2), 1-16. doi:10.1501/SBFder_0000001337.