An Invest?gat?on on Pr?mary School Teachers’ Percept?ons of Effect?ve C?t?zensh?p Proficiency by Certa?n Var?ables

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 2, 71 - 85, 28.11.2012

Değişkenler Açısından İncelenmesi Halil İbrahim Sağlam

Öz

Bu ara?t?rma, ilkö?retimde görev yapan Sınıf ve bran? öğretmenlerinin etkili vatandaşlık yeterlik düzeylerini belirlemek amac?yla yap?lm??t?r. Ara?t?rmada “vatandaşlık de?erleri” ve “vatandaşlık bilgi becerileri” alt boyutlar?ndan olu?an 23 maddelik etkili vatandaşlık yeterlikleri ölçe?i kullan?lm??t?r. Ölçe?in iç tutarl?l?k güvenirlik katsay?s? .89’dur. Ara?t?rmaya, 2010-2011 eğitim ö?retim y?l?n?n bahar döneminde 108’i kad?n (%50.5), 106’s? erkek (%49.5) olmak üzere toplam 214 öğretmen kat?lm??t?r. Kolmogorov-Smirnov testi sonucuna göre medeni durum, mesleki k?dem, ev sahibi olma durumu, öğretmenli?i severek tercih etme ve öğretmenlikten memnun olma durumlar? p<.05 düzeyinde anlaml? bir farkl?l?k gösterdi?i için da??l?mlar?n normal olmad??? sonucuna ula??lm??t?r. Bundan dolay? söz konusu de?i?kenlerden mesleki k?dem için parametresiz testlerden Kruskal Wallis H testi; medeni durum, ev sahibi olma durumu, öğretmenli?i severek tercih etme ve öğretmenlikten memnun olma durumlar? için Mann-Whitney U testi yap?lm??t?r. Ayr?ca, mesleki k?demde Kruskal-Wallis H testi sonucunda anlaml? ç?kan farkl?l???n hangi gruplar arasında oldu?unu belirlemek için Mann-Whitney U testi yap?lm??t?r. Cinsiyet ve bran? de?i?kenleri ile ilgili verilerin analizinde istatistiksel teknik olarak parametrik testlerden t testi yap?lm??t?r. Ara?t?rma sonucunda ilkö?retim okullar?nda görev yapan öğretmenlerinin etkili vatandaşlık yeterliklerine ili?kin görü?lerinin “tam kat?l?yorum” düzeyinde oldu?u bulunmu?tur. ilköğretimde görev yapan öğretmenler bran?, medeni durum, ev sahibi olma durumu, öğretmenli?i severek tercih etme ve öğretmenlikten memnun olma durumlar? bak?m?ndan anlaml? bir farkl?l?k göstermemektedir. Ara?t?rma sonucunda; vatandaşlık de?erleri boyutunda cinsiyet bak?m?ndan kad?n öğretmenler lehine; vatandaşlık bilgi becerileri boyutuyla ölçek toplam?nda mesleki k?dem bak?m?ndan k?dem y?l? fazla olanlar lehine anlaml? farkl?l?k bulunmu?tur. Elde edilen bulgular literatür ?????nda tart???lm?? ve yeni ara?t?rmalar için önerilere yer verilmi?tir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, vatandaşlık eğitimi, etkili vatandaşlık yeterlikleri

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M. & Göz, N. L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 107-123.
• Alkın, S. (2007). İngiltere ve Türkiye’de ilköğretim programlarındaki vatandaşlık eğitiminin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Barth, J. & Demirtaş, A. (1996). İlköğretim sosyal bilgiler öğretimi, Ankara: Milli Eğitim Geliştirme Projesi Yayınları.
• Demircioğlu, İ. H. (2008). Türkiye’de tarih öğretimi aktif vatandaşlık eğitimini desteklemekte midir? Türk tarih öğretmenlerinin görüşleri. M. Safran & D. Dilek (Ed.), 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi (s. 54-60). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Dinç, E. (2009). Öğretmen
• adaylarının Avrupa ve Avrupa vatandaşlığı hakkındaki
• görüşleri. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi,
• Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 201-207). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler eğitiminin genel amaçları ne olmalıdır? I. Sosyal Bilgiler Eğitimi Kongresi Bildirileri (s. 204-215). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Doğanay, A. (2009). Öğretmen adaylarının vatandaşlık algısı ve eylemlerinin siyasal toplumsallaşma bağlamında değerlendirilmesi.A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 28-44). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2009). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 45-62). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Duman, T., Karakaya, Y., & Yavuz, N. (2001). Vatandaşlık bilgisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Engle, S. H., & Ochoa, A. S. (1988). Education for democratic citizenship: Decision making in the social studies. New York: Teacher College Press.
• Erkuş, A. (2009). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. (İkinci Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gündüz, M., & Gündüz, F. (2005). Yurttaşlık bilinci. Ankara: Anı Yayınları.
• Holden, C. (2003). Citizenship in the primary school. In constructivist teaching in primary schools. S. Gatt & Y. Vella (Eds.), Malta: Miller Malta, 195-214.
• İbrahimoğlu, Z. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının etkin vatandaş tanımları ve etkin vatandaş yetiştirmede sosyal bilgiler dersine yükledikleri rol. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 436-442). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Kan, Ç. (2009). Değişen değerler ve küresel vatandaşlık eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17 (3), 895-904.
• Karaduman, H. (2011).6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde dijital vatandaşlığa dayalı etkinliklerin öğrencilerin dijital ortamdaki tutumlarına etkisi ve öğrenme öğretme sürecine yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaman, K., Karabulut, B. & Ekici, M. (2009). Dijital vatandaşlık.A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 315-316). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: 3 A Araştırma Danışmanlık Limited.
• Keser, Ö. F. (2003). Fizik eğitimine yönelik bütünleştirici bir öğrenme ortamı tasarımı ve uygulaması. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• McGowan, T. M., & Godwin, C. M. (1986). Citizenship education in the early grades: A plan for action. Social Studies, 30, 108-207.
• Pamuk, A., & Alabaş, R. (2008). Tarih eğitimi ve vatandaşlık algısı: Trabzon örneği. M. Safran & D. Dilek (Ed.), 21. Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi Kitabı (s. 23-37). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Phillips, R. (2003). History, citizenship and identity. The Teaching of History, 37-41.
• Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay & A. Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Sağlam, H. İ. (2011). Öğretmen adaylarının etkili vatandaşlık yeterlik düzeyleri. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (1), 39-50.
• Sağlam, H. İ. (2000). Sosyal bilgiler dersinin demokratik tutum geliştirmedeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 146, 67-71.
• Tay, B. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü, bugünü ve yarını. R. Turan & K. Ulusoy (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri. Ankara: Maya Akademi.
• Tezci, E. (2002). Oluşturmacı öğretim tasarım uygulamasının ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin yaratıcılıklarına ve başarılarına etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Tuncel, G. & Uğur, C. A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin “küresel vatandaşlık” kavramına yükledikleri anlamlar üzerine bir değerlendirme. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 229-232). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Üstel, F. (1999). Yurttaşlık ve demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Üstel, F. (2011). Makbul vatandaşın peşinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yağcı, E. (1997). Sınıf içi demokratik öğretimin öğrenci erişisi ve akademik benlik kavramına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 171-179.
• Yazıcı, S. ve Yazıcı, F. (2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (10), 649-660.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yılmaz, K. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin temel vatandaşlık kavramlarına ilişkin algıları. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 291-297). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Yılmaz, A., Tunç-Şahin, C. & Bengiç, C. (2009). İlköğretim öğrencilerinin devlet, vatandaş, demokrasi ve insan hakları kavramlarına ilişkin algıları. A. Şişman ve Diğerleri (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 77-84). Uşak: Uşak Üniversitesi.