Lise Ö?rencilerinin ‘?yi Vatanda?’ Kavram? Hakk?ndaki Görü?leri High School Students’ Perception of the Concept of ‘Good Citizen’

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 2, 103 - 124, 30.11.2013

Emin Kılınç İlker Dere

Öz

Özet
Vatandaşlık eğitimi alan?nda son y?llarda ülkemizde birçok çalışma yap?lm??t?r. Bu çalışmalarda daha çok sosyal bilgiler öğretmen adaylar? ile ilkokul ve ortaokul ö?rencilerinin vatandaşlık alg? ve yeterlikleri gibi konular ele al?nm??t?r. Ancak lise ö?rencilerinin bu konular hakk?ndaki dü?ünceleri üzerinde çok fazla çalışma yap?lmam??t?r. Bu çalışman?n amac?, lise ö?rencilerinin ‘iyi vatandaşlık’ kavram?ndan ne anlad?klar?n? ve iyi vatandaşlık kavram? ile ili?kili davran??lar?n? ?ekillendiren unsurlar? tespit etmektir.
Bu çalışmada nicel ara?t?rma yöntemlerinden tarama modeli kullan?lm?? olup veriler anket yoluyla toplanm??t?r. Ö?renciler U?ak il s?n?rlar? içerisinden rastlant?sal kümeleme yöntemi ile seçilmi?tir. Elde edilen veriler SPSS 20 program?nda betimsel analiz, ba??ms?z örneklemler için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yard?m?yla çözümlenmi?tir. Ara?t?rma sonucunda lise ö?rencilerinin en çok sosyal kayg? içerikli maddeleri iyi vatanda??n temel özellikleri arasında gördü?ünü, lise ö?rencilerinin iyi vatandaşlıkla ilgili bilgi edinme, de?er kazanma ve davran??lar?n? ?ekillendirme sürecinde en çok ailelerinden ve öğretmenlerinden etkilendikleri ortaya ç?km??t?r.

Abstract
One of the main roles of education is to develop the concept of citizenship among young people in the society. Especially in the democratic societies, civic education is considered as a tool to enable young generations to know their rights and responsibilities, be active and take action within their communities. Because there can be no democracy without democratic citizens. Thus, educating students on what it means to be good citizens for the republic is one of the major goals of Turkish education. Each Turkish curriculum has at least one civic course that teaches the knowledge, skills, and values believed necessary for democratic citizenship since 1924. Therefore, students in Turkey are required to take particular civics courses. Elementary school students take Life Learning courses that contain chapters about citizenship education, 6th and 7th grade students take Social Studies and 8th grade students take a course titled Citizenship and Democracy Education.
Civic education in Turkey has been extensively studied in Turkey in the past decades. While previous studies of citizenship have focused on pre-service teachers’ perception of citizenship, elementary and middle school students’ perception of good citizenship, little in-depth research has taken place with high school students. Thus, the aim of this paper is to explain what are the qualities of good citizenship perceived by high school students in U?ak/Turkey. In this context, three research questions are tried to be answered:
1.What are the qualities of good citizenship perceived by high school students?
2.Is there a significant difference between high school students’ perception of the concept of good citizen by
a.Gender
b.School type
3.What are the main elements that have effects on the development of good citizenship concept?
The researchers used quantitative survey method in this research. The data were collected by survey from high school students. The survey questionnaire consisting of two sections was constructed based on Davies, Gregory and Riley’s (1999) work. The first section requested standard demographic information from high school students. The second section of the survey instrument included two tasks: 1) main characteristics of good citizen 2) elements that have effects on development on good citizenship knowledge, skills and behaviors. The participants were selected through cluster random sampling during the 2012- 2013 school year in the city of U?ak. A total of 552 high school students participated in this research. The data were analyzed through descriptive analysis, independent sample t test and one-way analysis of varience (ANOVA) in SPSS 20 statistical package program.
The result of the study showed that three distinct characteristics of good citizenship emerged from the quantitative analysis of high school students responses: 1) social concern characteristics, 2) Knowledge characteristics, 3) conservative characteristics. According to the result, high school students expressed that social concern characteristics are the most important characteristics of good citizen than other characteristics. The findings also indicated that there is a significant difference between male and female high school students on social concern characteristics. Female students more considered social concern than male students. Another findings showed that there are significant differences between school types on social concern characteristics. The results also demonstrate that there is a significant difference between male and female high school students on knowledge characteristics of good citizen. Also, there are significant differences between school types on knowledge characteristics.

Anahtar Kelimeler

iyi vatanda?; vatandaşlık eğitimi; lise

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M., & Göz, N. L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 107-123.
• Barr, R. D., Barth, J. L., & Shermis, S. S. (1977). Defining the social studies. Arlington, VA: National Council for the Social Studies.
• Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112, 155-159.
• Davies, I., Gregory, I. ve Riley, S. C. (1999). Good citizenship and educational provision. London: Falmer Press.
• Dinç, E. (2009). Öğretmen adaylarının Avrupa ve Avrupa vatandaşlığı hakkındaki görüşleri. A. Şişman ve diğerleri (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 201-207). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A. (2009). Öğretmen adaylarının vatandaşlık algısı ve eylemlerinin siyasal toplumsallaşma bağlamında değerlendirilmesi. A. Şişman ve diğerleri (Eds.), I Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 2844). Uşak: Uşak Üniversitesi
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2009). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. A. Şişman ve diğerleri (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 45-62). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Duman, T., Karakaya, Y., &Yavuz, N. (2001). Vatandaşlık bilgisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Galston, W. (2001). Political knowledge, political engagement, and civic education. Annual Review of Political Science, 4, 217-234.
• Gay, L. R., Mills, G. E. and Airasian, P. (2006). Educational research: Competencies for analysis and application (8th. ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Goodman, J. & Adler, S. (1985). Becoming an elementary social studies teacher: A study of perspectives. Theory and Research in Social Education,13(2), 1-20.
• İbrahimoğlu, Z. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının etkin vatandaş tanımları ve etkin vata ndaş yetiştirmede sosyal bilgiler dersine yükledikleri rol. A. Şişman ve diğerleri (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve VatandaşlıkEğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 436-442). Uşak: UşakÜniversitesi.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yay.
• Kavak, Y. (2011). Türkiye'de yükseköğretimin görünümü ve geleceğe bakış. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 55-58.
• Lawson, H., & Scott, D. (2002). Introduction. In H. Lawson & D. Scott (Eds.), Citizenship education and the curriculum (pp. 1-6). Westport: Ablex.
• Martin, L. A., & Chiodo, J. J. (2007). Good citizenship: What students in rural schools have to say about it. Theory and Research in Social Education, 35(1), 112-134.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Millî Eğitim Temel Kanunu. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/88.html
• O’Brien, J. L., & Smith, J. M. (2011). Elementary education students’ perceptions of good citizenship. Journal of Social Studies Education Research, 2(1), 21-36.
• Rapoport, A. (2009). A forgotten concept: Global citizenship education and state social studies standards. Journal of Social Studies Research 33(1), 75-93.
• Safran, M. (2008). Sosyal bilgiler öğretimine bakış. B. Tay ve A. Öcal (Eds.), Özel ÖğretimYöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: PegemYayınları.
• Sağlam, H. İ. (2011). Öğretmen adaylarının etkili vatandaşlık yeterlik düzeyleri. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (1), 39-50.
• Sunal, C. S., & Haas, M. E. (2005). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Pearson.
• Yılmaz, K. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin temel vatandaşlık kavramlarına ilişkin algıları. A. Şişman ve diğerleri (Eds.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (s. 291-297). Uşak: Uşak Üniversitesi.