Legal Regulations on Women and Family in Turkey and the Phenomenon of Divorce

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 97 - 109, 30.03.2022

Şirin Targan Çalış

Öz

The family, which is characterized as the basic building block of society, is affected by socioeconomic and cultural changes in various ways, including the change and transformation of family structures. On the other hand, family policies centered on gender equality in legal standards have begun to be introduced in Turkey, as well as different countries of the world, in response to societal developments in other parts of the world. However, some argue that policies and legal regulations promoting gender equality and women's rights have a negative impact on the Turkish family structure and lead to an increase in divorces. In this context, this study aims to discuss the divorce phenomena in Turkey through legal regulations for women and families, research findings and statistical data. In this scope, national and international legislation, Research on Family Structure in Turkey (2006, 2011, 2016, 2018), TUIK data (2017, 2020), Reasons for Divorce Research (2014), Domestic Violence Research (2014) and the reasons for divorce in the studies in the literature were reviewed. Relationship difficulties as a reason for divorce have been identified as an important factor for both men and women in research and statistics. As a result, it is reasonable to conclude that the reasons that lead to divorce cannot be linked to a single cause, and that legal regulations covering women and families would have had no direct impact on divorces.

Anahtar Kelimeler

Gender, Woman, Family, Divorce, social work

Türkiye’de Kadın ve Aileye Yönelik Yasal Düzenlemeler ve Boşanma Olgusu

Öz

Sosyo-ekonomik ve kültürel değişimler toplumun temel bir yapı taşı olarak tanımlanan aileyi, pek çok açıdan olduğu gibi aile yapılarının değişimi ve dönüşümü ile de etkilemektedir. Buna karşın, dünyanın farklı ülkelerinde olduğu gibi yaşanan toplumsal değişimlere bağlı olarak hukuk normlarında toplumsal cinsiyet eşitliği odaklı aile politikaları Türkiye’de de benimsenmeye başlamıştır. Bununla birlikte, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın haklarına yönelik politika ve hukuki düzenlemelerin Türk aile yapısı üzerinde olumsuz etkilere sahip olduğu ve boşanmaları arttırdığı yönünde söylemler bulunmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma, Türkiye’de boşanma olgusunun kadın ve aileye yönelik hukuki düzenlemeler, bilimsel araştırmalar ve istatistiksel veriler üzerinden tartışılmasını amaçlamaktadır. Bu kapsamda, ulusal ve uluslararası mevzuat, Türkiye Aile Yapısı Araştırmaları (2006, 2011, 2016, 2018), TÜİK verileri (2017, 2020), Boşanma Nedenleri Araştırması (2014), Aile İçi Şiddet Araştırması (2014) ve literatürdeki çalışmalarda vurgulanan boşanma nedenleri ele alınmıştır. Söz konusu araştırmalar ve istatistikler incelendiğinde, boşanma nedeni olarak ilişki problemleri hem erkek hem de kadın açısından önemli bir faktör olarak görülmektedir. Sonuç olarak, evliliklerin boşanma ile sonuçlanmasına neden olan faktörlerin tek bir nedene dayandırılamayacağı, kadına ve aileye yönelik hukuki düzenlemelerin boşanmalara doğrudan bir etkisinin olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Aile, Boşanma, Kadın, Sosyal hizmet

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011). Türkiye aile yapısı araştırması 2011. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014a). Türkiye aile yapısı araştırması 2006. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014b). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması 2014. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2014c). Türkiye boşanma nedenleri araştırması TBNA 2014. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayınları
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2016). Türkiye aile yapısı araştırması 2016. Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Yayınları.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2018). Türkiye aile yapısı ileri istatistik analizi, 2018. Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Yayınları.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021). 2020 yılı faaliyet raporu, Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• Akgün Kandemir, N. (2019). Aile içi iletişim çatışmalarının temel atıf hatası bağlamında değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı Kişilerarası İletişim Bilim Dalı.
• Aktaş, G. (2015). Türkiye’de aile sosyolojisi çalışmalarına genel bir bakış. Sosyoloji Konferansları. 52(2). 419-441.
• Aktaş, Ö. (2011). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlükler. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Anabilim Dalı Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Yüksek Lisans Programı.
• Avrupa Konseyi (AK). (2011). Kadına Yönelik Şiddet ve Ev İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi.
• Aydın, 0., Baran, G. (2010). Toplumsal değişme sürecinde evlenme ve boşanma. Ankara: Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi. 21(2). 117-126.
• Çakır, B. (2011). Modernleşme sürecinde Türkiye’de evlilik kurumunun işleyişi ve boşanma eğilimlerinin seyri. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Çalışkan, N., Aslanderen, M. (2014). Aile içi iletişim ve siber yaşam: teorik bir çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(2), 263-277.
• Çiçekli, A. (2019). Boşanmalar Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Van Örneği (2001-2016). Yüksek Lisans Tezi. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Dalkır-Kahveci, A. (2019). 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un Türkiye’de kadına yönelik şiddeti önlemedeki rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Harun, A., Çalış, N. (2020). Göç ve kentleşme ilişkisi: Kentsel bütünleşme ve çok kültürlü kentler. (S. Buz, T. E. Gencer, C. Bolgün, Ed.). Kentsel sosyal hizmet: Kuramdan kentsel ve mekânsal sorunlara, dezavantajlı gruplardan ideal kent ve mekan tasarımına (ss 201-239). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• İç İşleri Bakanlığı. (2020). Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Genelgesi. https://www.icisleri.gov.tr/81-ile-kadina-yonelik-siddetle-mucadele-genelgesi
• Kandemir, F.E. (2018). Kadına karşı şiddet ve ailenin korunması sorununun Türk hukuku ve uluslararası sözleşmelerdeki yeri. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kavas, S., Thornton, A. (2013). Adjustment and hybridity in Turkish family change: Perspectives from developmental idealism. Journal of Family History, 38(2), 223-241.
• Kentel, F. (2018). Türkiye’de aile olmak içerisi ve dışarısı arasında aile içi ilişkiler. (Y. Esen, C. Nuhrat, Ed.), Türkiye Aile Yapısı İleri İstatistik Analizi (s. 238-287). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olarak aile. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, s:36.
• Koç, İ. (2014). Türkiye’de aile yapısının değişimi: 1968-2011. Türkiye’de aile yapısı tespitler ve öneriler (s. 24–55). İstanbul: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Koç, İ. (2018). Türkiye’de aile yapısının değişimi sürecinde tek ebeveynli ailelerin oluşumu, belirleyicileri ve refah durumu (2006-2016). (Y. Esen, C. Nuhrat, Ed.), Türkiye Aile Yapısı İleri İstatistik Analizi (s. 33–85). Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
• Lamanna, M. A., Riedmann, A., Stewart, S. (2018). Marriages, families, and relationships: making choices in a diverse society. Boston: Cengage Learning.
• Memur-Sen Kadınlar Komisyonu. (2020). İki değer: Aile ve kadın. İki risk: İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Kanun. Odak Analiz, Ağustos 2020.
• Moroğlu, N. (2012). Kadına yönelik şiddetin önlenmesi 6284 sayılı yasa ve İstanbul Sözleşmesi. TBB Dergisi. s: 99 357-380.
• Nazlı, S. (2020). Aile danışmanlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özuğurlu, K. (1990). Evlilik raporu (3. Baskı). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Öztürk, N. (2017). Ailenin korunması ve kadına karşı şiddetin önlenmesine dair kanunun getirdiği bazı yenilikler ve öneriler. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1).
• Sütçü, S. (2021). Türkiye’de aile mahkemesi uzmanlarının aile kavramı ve aile içi şiddet olgusuna yönelik değerlendirmeleri: Nitel bir araştırma. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. 5(2). 140-155.
• Şen-Alican. A. (2018). Türkiye'de kadına yönelik şiddetle mücadelede kurumlar arası işbirliği süreci ve 6284 sayılı yasanın uygulanabilirliği. Motif Akademi Halk Bilimi Dergisi. 11(22). 141-161
• Taştan, C., Küçüker-Yıldız, A. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de kadın cinayetleri 2016-2017-2018 verileri ve analizler. Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Tatlılıoğlu, K., Demirel, N. (2016). Sosyal bir gerçeklik olarak boşanma olgusu: sosyal psikolojik bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(22). 59-73.
• T.C. Başbakanlık, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. (2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2017). Evlenme ve boşanma istatistikleri 2016. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2020). Evlenme ve boşanma istatistikleri 2019. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara
• Uğur, H. (2012). Kadın ve aile bireylerine karşı 6284 Sayılı Kanun’un getirdikleri. TBB Dergisi, 101. 337-339.
• Ünal, V. (2013). “Geleneksel geniş aileden çekirdek aileye geçiş sürecinde boşanma sorunu ve din”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 6(26).
• Üvez-Çoban, E.A. (2018). Evli çiftlerde sosyal sorun çözme becerileri ile evlilik uyumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı.
• Yaman, F. (2019). Kadına yönelik hukuki düzenlemelerin aile kurumu üzerindeki etkileri: İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Kanun örnekleri. II. Uluslararası İnsan Hakları Sempozyumu Ailenin Korunması Hakkı Bildiriler Kitabı. Ankara.
• Yavuz, S., Güllüpınar, F. (2019). Türkiye’de çocuğun ekonomik değerini etkileyen faktörler: 2016 aile yapısı araştırması analizi üzerinden sosyolojik bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 39(2). 379-409.
• Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma nedenleri araştırması. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. s, 28. 59-81.
• Yıldırım, A. (2005). Bir modernite rüyası: Ailenin sonu mu? - Kütahya Yetiştirme Yurdu örneği. Aile ve Toplum. 2(8). 93-100.
• 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun. R. Gazete: Tarih: 17.1.1998. Sayı:23233.
• 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, R.Gazete: Tarih: 20.03.2012 Sayı: 28239