Çocukluk Olgusunun ve Çocuk Haklarının Tarihsel Gelişimi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 205 - 219, 30.09.2022

Hicran Atatanır

Öz

Yaşamın evreleri arasında çocukluk döneminin insanın gelişiminde özel ve belirleyici bir etkisi vardır. Kişinin kendisini, çevresindeki insanları, eriştiği/erişemediği olanakları ve aralarındaki ilişkiyi anlamaya başladığı bu evrede sahip olduğu/olamadığı olanaklar belki de bütün yaşamı süresince etkili olacak nedenler ve sonuçlar barındırır. İnsan yaşamının bu en savunmasız yılları kişinin kendisini gerçekleştirebilmesi için en hassas dönemlerden biri olarak karşımıza çıkar. Çocuğa yüklenen anlamın ve işlevin esasen insan varlığına verilen önem ve değere koşut olarak gelişen bir tarihi vardır. Çocukluğundan itibaren hangi nedenlerle çevrelendiği için yaşamında hangi sorunlarla mücadele etmek ve hangi sonuçlarla yüzleşmek zorunda kaldığını genellikle yetişkinlik diyebileceğimiz yıllarda idrak eden insanların bu deneyimlerden çıkardıkları dersler çocuklar ve insanlık için büyük değer taşır. Bu çalışma çocukluk olgusunun ve çocuk haklarının tarihsel gelişimine dair Türkiye odağına sahip bütünlüklü bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır. Dünden bugüne çocukların ve sahip oldukları hakların geliştirilmesi adına çıkarılması gereken derse dair bir pencere açılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk, çocuk hakları, insan hakları

A The Historical Development of Childhood and Children's Rights

Öz

Among the stages of life childhood has a special and decisive influence on human development. At this stage, when a person starts to understand himself, the people around him, the opportunities he/she can't reach and the relationship between them, the opportunities he/she has/can't have, maybe contain causes and results that will be effective throughout his whole life. These most vulnerable years of human life appear as one of the most sensitive periods for a person to realize himself. The meaning and function attributed to the child has a history that develops in parallel with the importance and value given to human existence. The lessons learned from these experiences by people who realize what problems they have to struggle with and what consequences they have to face in their lives since childhood, in what we can call adulthood, are of great value for children and humanity. This study aims to present a holistic framework with a Turkey focus on the historical development of the phenomenon of childhood and children's rights. It has been tried to open a window on the lesson that needs to be learned in order to develop children and their rights from past to present

Anahtar Kelimeler

childhood, childrens rights, human rights

Kaynakça

• Abdalla Ibrahim, Salma M Abdalla, Mohammed Jafer vd. (2018). Child Labor and Health: A Systematic Literature Review of the Impacts of Child Labor on Child’s Health in Low- and Middle-Income Countries. Journal of Public Health. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdy018.
• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması, İnsan Hakları Eğitimi Dizisi: 2, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Araz Y. (2013). 16. Yüzyıldan 19. Yüzyıl Başlarına: Osmanlı Toplumunda Çocuk Olmak, Kitap Yayınevi. İstanbul.
• Ariés, P. (1962). Centuries of Childhood. Translated by: Robert London: Baldick, Jonathan Cape Ltd., 3 Aralık 2020 tarihinde https://monoskop.org/images/d/d0/Ari%C3%A8s_Philippe_Centuries_of_Childhood_A_Social_History_of_Family_Life_1962.pdf adresinden erişildi.
• Avrupa Konseyi. (1996). Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi, Avrupa Konseyi Kararı, 25 Ocak 1996.
• Avrupa Konseyi. (2007). Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, Avrupa Konseyi Kararı, 25 Ekim 2007.
• Birleşmiş Milletler. (1959). Declaration of the Rights of the Child. 17.05.2021 tarihinde https://www.humanium.org/en/declaration-rights-child-2/ adresinden erişildi.
• Birleşmiş Milletler. (1999). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Birlemiş Milletler Genel Kurulu (BMGK) Kararı, 20 Kasım 1989. Bumin, K. (1983). Batı’da Devlet ve Çocuk. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• CRIN (2018). Child Rights International Networks. 7 Ocak 2021 tarihinde https://archive.crin.org/en/home/about/history-crin.html adresinden erişildi.
• Çelen, N. (1995). Çocuk Haklarına Genel Bir Bakış. İstanbul Çocuk Barosu Çocuk Hakları Günleri. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Deveci, A. (2017). Türkmen Kültüründe Çadır. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 54, Yıl: 2017, s. 433- 452.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı Küçük-Çocuk Kültürü ve Çocuk Hakları Üzerine Sosyo Kültürel Bir İnceleme. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Frijhoff, W. (2012). Historian’s Discovery Of Childhood. Paedagogica Historica, 48(1), 11-29.
• Göze, A. (2000). Siyasal Düşünce ve Yönetimler. İstanbul: Beta Yayınları (9. Baskı).
• Gündoğan, G. ve Günay. M. (2004). İnsan Hakları ve Eğitimi. İzmir: İlya Yayınları.
• Hamon, H. (2006). Avrupa Hukuku’nda Çocuk ve Genç Adalet Sistemi. Çocuk ve Genç Adalet Sistemi Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları, s., 51-78.
• Heywood, C. (2003). Baba Bana Top At! -Batı’da Çocukluğun Tarihi. Çeviri: E. Hoşsucu. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Hibbert, A. (2004). Children ’s Rights: In the News. Black Rabbit Books.
• İmamoğlu, H. Vehbi, (2016). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Şeriyye Sicil Defterlerine Göre Çocuk. Geçmişten Günümüze Şehir ve Çocuk Sempozyumu, Canikli Belediyesi, Kültür Yayınları No: 12, Samsun.
• İnal, K. (2001). Çocukluğun Uzun Yüzyılları. Virgül Dergisi, (42), Haziran, Temmuz, Ağustos.
• İnan, A. (2018). Eski Mısır Tarih ve Medeniyeti. XIII. Dizi, Sayı: 6/4. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnan, R. (1979). Devletimizin Çocuklara Bakış Açısı. İstanbul: Erdini Basımevi.
• Jones, P. (1994). Rights. New York: St. Martin’s Pres.
• Jütte, R. (2011). Erken Modern Avrupa’da Yoksulluk ve Sapkınlık, Çeviri: B. Kurtege-Sefer. Avrupa Dizisi: 3, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kabaoğlu, İ. (1992). Çevre Hakkı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kapani, M. (1993). Kamu Hürriyetleri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kara, B., Biçer, Ü. ve Gökalp, A. S. (2004). Çocuk İstismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, S. 47, s.140-151. 15 Şubat 2021 tarihinde http://www.cshd.org.tr/abstract.php?id=87 adresinden erişildi.
• Karataş, K. (2010). Türkiye’de Çocuk Hakları. Ankara: Maya Akademi Yayınları.
• Koray, M. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Kramer, S. Noah (1999). Sümer Mitolojisi. Çeviri: Hamide Koyukan. İstanbul: Kabala Yayınevi.
• Locke, J. (2004). Eğitim Üzerine Düşünceler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Özarslan Dikmen, A. (2016). Çocuk ve Çocukluk Sosyolojisi. İstanbul: Resse Yayınları.
• Özdek, Y. (1993). İnsan Hakkı Olarak Çevre Hakkı. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Poster, M. (1989). Eleştirel Aile Kuramı. Çeviri: H. Tapınç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yok Oluşu. Çeviri: K. İnal. Ankara: İmge Yayıncılık.
• Resmî Gazete, 08.12.2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu.
• Resmî Gazete, 12.10.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu.
• Resmî Gazete, 15.07.2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu.
• Rousseau J.J. (2009). Emile – Bir Çocuk Büyüyor. Yayına Hazırlayan: Ülkü Akagündüz, İstanbul: Selis Kitaplar.
• Savaşçı, B. (2013). Çocukların Cinsel İstismarı Suçu. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Sennet, R. (2002). Kamusal İnsanın Çöküşü. Çeviri: S. Durak ve A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Spring, J. (1997). Özgür Eğitim. Çeviri: A. Ekmekçi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şirin, M. Ruhi (2016). Çocuk Modernleşmesi ve Çocuk Edebiyatı. Türk Dili Dergisi, Haziran 2016, Sayı 774, s. 31-40.
• Talas, C. (1979). Devletimizin Çocuklara Bakış Açısı. Balıkesir Merkez Yetiştirme Yurdunu Kalkındırma Derneği Seminer Yayınları. İstanbul: Erdini Basım ve Yayınevi.
• Tan, M. (1993). Çocukluk: Dün ve Bugün. Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyumu Bildiri Kitabı, Yayına Hazırlayan: Bekir Onur. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Topuzoğlu, Y. A. (2004). Mağdur Çocukların Hukuksal Konumu. Çocuk Hakları Merkezi Meslek içi Eğitim Semineri Notları. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2020). Çocuk Kavramı. Güncel Türkçe Sözlük. Ankara: TDK.
• Uluğtekin S. (2001). Yirminci Yüzyılda Türkiye’nin Çocukları: Sorunlar ve Beklentiler, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları. Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• UNESCO (1969). İnsan Hakları. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yayını.
• UNICEF (2001). Dünya Çocuklarının Durumu. Ankara.
• Uygun, O. (2000). İnsan Hakları Kuramı. İstanbul: YKD.