Sosyal Hizmet Çalışanlarının İş-Aile Yaşam Çatışmalarının Mesleki Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Sivas Örneği

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 159 - 169, 30.09.2022

Ahmet Türk

Öz

Bu çalışma Aile ve Sosyal Hizmetler Sivas İl Müdürlüğüne bağlı kurum ve kuruluşlarda çalışanların iş-aile yaşam çatışmalarının mesleki tükenmişlik düzeylerine etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 22-57 yaş aralığında yer alan 147 kadın ve 107 erkek çalışan katılmıştır. Çalışanların yaş ortalaması 35,96±8,59’dır. Çalışmada kişisel bilgi formu, İş-Aile Yaşam Çatışması Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği çevrimiçi anket tekniği ile katılımcılara ulaştırılmıştır. Araştırma verileri Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi ile incelenmiştir. Bulgular, iş-aile çatışma ve aile-iş çatışması ile mesleki tükenmişlik arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğunu, iş-aile çatışması alt boyutunun mesleki tükenmişliğin anlamlı bir yordayıcısı olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bulguları literatür kapsamında yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

sosyal hizmet, mesleki tükenmişlik, iş-aile çatışması, aile-iş çatışması

The Effect of Work-Family Life Conflicts of Social Workers on Job Burnout: Sivas Example

Öz

This study aims to examine the effect of work-family life conflicts on job burnout levels of employees. The research was carried out in the institutions and organizations affiliated to the Sivas Provincial Directorate of Family and Social Services. Correlational survey model was used in the present study. 147 female and 107 male employees between the ages of 22-57 participated in the study. The average age of the employees is 35.96±8.59 years. In the study, personal information form, Work-Family Life Conflict Scale and Maslach Burnout Scale were used. It was used online survey technique in the research. The research data were examined by Multiple Linear Regression Analysis. According to the findings, there is a significant positive relationship between work-family conflict and family-work conflict and job burnout. The work-family conflict sub-dimension explains job burnout at a significant level. The findings were interpreted within the framework of the literature.

Anahtar Kelimeler

social work, job burnout, work-family conflict, family-work conflict

Kaynakça

• Altın, G. (2022). Sosyal hizmet uzmanlarının stres ile baş etme becerileri ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin sosyal hizmet kapsamında incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Angerer, J. M. (2003). Job burnout. Journal of Employment Counseling, 40(3), 98–107. doi:10.1002/j.2161-1920.2003.tb00860.x
• Aslan-Açan, B. ve Özbesler, C. (2020). Farklı sosyal hizmet kurumlarında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(1), 106-130.
• Bakker, A.B., Schaufeli, W.B., Demerout, İ.E., Janssen, P.M.P., Van Der, H.İ.R. ve Brouwer, J. (2002). Using Equity Theory To Examine the Difference Betvveen Burnout and Depression. Anxiety, Stress and Coping, 13, 247-268.
• Bell, H., Kulkarni, S. ve Dalton L. (2003). Organizational prevention of vicarious trauma. Families in Society, 84 (4), 463-470. doi: 10.1606/1044-3894.131
• Blanch, A. ve Aluja, A. (2012). Social support (family and supervisor), work–family conflict, and burnout: Sex differences. Human Relations, 65(7), 811–833. doi:10.1177/0018726712440471
• Cherniss, C. (1980). Staff burnout: job stress in the human services. California: SAGE.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W. (1993). A review and an integration of research on job burnout. The Academy of Management Review, 18(4), 621-656.
• Çam, O. (1992, Eylül 25). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlilik ve Güvenirliğinin Araştırılması. R. Bayraktar ve İ. Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (ss. 155-160), Ankara.
• Çoban, H. (2014). İş-aile çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Bankacılık sektöründe bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dalkılıç-Sürgevil, O. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Efeoğlu, İ.E. (2006). İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: ilaç sektöründe bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elloy, D.F. ve Smith, C. (2004). Antecedents of work-family conflict among dual-career couples: An australian study. Cross Cultural Management, 11(4), 17-27. doi:10.1108/13527600410797927
• Ergin, C. (1992, Eylül 25). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. R. Bayraktar ve İ. Dağ (Ed.), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (ss. 143-154), Ankara.
• Force, P. ve Mackie, E. (2008). Are social workers really burned out? An analysis between rural and urban social workers. Journal of Rural Mental Health, 32(2), 3–18. doi:10.1037/h0095947
• George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10th ed.) Boston: Pearson
• Gibson, F., McGrath, A. ve Reid, N. (1989). Occupational stress in social work. British Journal of Social Work, 19(1), 1–6.
• Gleasonwynn, P. ve Mindel C. (1999). A proposed model for predicting job satisfaction among nursing home social workers. Journal of Gerontological Social Work, 32 (3), 1007-1018. doi:10.1300/J083v32n03_05
• Greenhaus, J. H. ve Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Hoffarth, M.J. (2017). The Making of Burnout: From Social Change to Self-Awareness in the Postwar United States, 1970-1982. History of Human Sciences 30(5), 30–45. doi: 10.1177/0952695117724929
• Işıkhan, V. (1999). Sosyal hizmet ve sağlık alanında görev yapan yöneticileri etkileyen iş stres faktörleri. Amme İdaresi Dergisi, 32 (2), 43-57.
• Işıkhan, V. (2011). Sosyal hizmet ve tükenmişlikle başa çıkma. Ankara: Vizyon Ofset ve Matbaa.
• Işıklı, E.İ. (2018). Hastane çalışanlarında tükenmişlik: Düzce ve Sakarya ili örneği. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 53 (1), 259-272.
• İçağasıoğlu-Çoban, M.A. ve Özbesler, C. (2016). Hastanelerde çalışan sosyal hizmet uzmanlarında tükenmişlik ve iş doyumu. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 90-109.
• Jia, C.X. ve Li, J.C. (2022). Work-family conflict, burnout, and turnover intention among chinese social workers: The moderating role of work support. Journal of Social Service Research, 48(1), 12-27. doi:10.1080/01488376.2021.1942393
• Kalliath, P. ve Kalliath, T. (2013). Work – family conflict and its impact on job satisfaction of social workers. British Journal of Social Work (2013), 1–19 doi:10.1093/bjsw/bct125
• Kaşlı, M. (2009). Otel işletmelerinde işgörenlerin kişilk özellikleri, lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kim, H. ve Stoner, M. (2008). Burnout and turnover intention among social workers: Effects of role stress, job autonomy and social support. Administration in Social Work, 32(3), 5–25. doi:10.1080/03643100801922357
• Kim, H.J., Shin, K.H. ve Swanger, N. (2009). Burnout and engagement: A comparative analysis using the big five personality dimensions. International Journal of Hospitality Management, 28(1), 96‐104. doi:10.1016/j.ijhm.2008.06.001
• Koçak, B.K. (2019). Erzurum Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ve bağlı kuruluşlarda çalışan mesleki personellerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Lizano, E.L. ve Barak, M.E.M. (2012). Workplace demands and resources as antecedents of job burnout among public child welfare workers: A longitudinal study. Children and Youth Services Review, 34(9), 1769-1776. doi: 10.1016/j.childyouth.2012.02.006
• Lizano, E.L., Hsiao, H., Barak, M.E.M. ve Casper, L.M. (2014). Support in the workplace: Buffering the deleterious effects of work–family conflict on child welfare workers’ well-being and job burnout. Journal of Social Service Research, 40(2), 178-188, doi:10.1080/01488376.2013.875093
• Maslach, C. (1982). Burn out-the cost of caring. New York: Prentice Hall.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981).The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Maslach, C. ve Zimbardo, P. G. (1982). Burnout – the cost of caring. New Jersey: Prentice-Hall.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S. ve McMurrian, R. (1996). Development and validation of work-family conflict and family-work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400-410.
• Nurmayanti, S., Thoyib, A. ve Irawanto, D. (2014). Work family conflict: A review of female teachers in Indonesia. International Journal of Psychological Studies, 6(4), 134-142.
• Oral, M. ve Karakurt, N. (2021). Engelli ve Yaşlı Bakım Personelinin Tükenmişlik ve Ruhsal Belirti Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 3 (2), 123-131. doi:10.35365/ctjpp.21.2.14
• Öztürk, M. ve Türk, A. (2020). Sosyodemografik değişkenler ve iş-aile yaşam çatışmasının algılanan iş stresi üzerindeki etkisi: Sosyal hizmet kuruluşları örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44 (1), 187-202.
• Philbin, J. ve Turner, V. (2022, Mayıs 11). Surviving social work burnout: prevention strategies & advice. 12 Haziran 2022 tarihinde https://www.publicservicedegrees.org/resources/surviving-burnout-social-work/ adresinden erişildi.
• Pincus, A. ve Minahan, A. (1973). Social work practice: Model and method. Itasca, IL: Peacock.
• Risser, M. ve Abulhosn, R. (2022, Mart 15). Social worker burnout: signs, causes & 15 tips to manage self-care. 26 Mayıs 2022 tarihinde https://www.choosingtherapy.com/social-worker-burnout/ adresinden erişildi.
• Salmela‐Aro, K., Tolvanen, A. ve Nurmi, J.E. (2009). Achievement strategies during university studies predict early career burnout and engagement. Journal of Vocational Behavior, 75(2), 162‐175. doi:10.1016/j.jvb.2009.03.009
• Sheafor, B.W. ve Horejsi, C.J. (2016). Sosyal hizmet uygulaması: Temel teknikler ve ilkeler (3.baskı). Ankara: Nika Yayınları.
• Thompson, N. (2005). Understanding social work. Preparing for practice. New York: Palgrave Macmillan.
• Voydanoff, P. (2005). Work demands and work-to-family and family-to-work conflict: Direct and indirect relationships. Journal of Family Issues, 26(6), 707–726. doi:10.1177/0192513X05277516
• Yamane, T. (1967). Statistics: An introductory analysis (2nd ed.). New York: Harper and Row.
• Yılmaz, A. (2007). İlköğretim müfettişlerinin mesleki görevlerini yerine getirme durumları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Zastrow, C. (2013). Sosyal hizmete giriş. Ankara: Nika Yayınları.