Mütareke Dönemi Süreli Yayınlarından Hizmet-i Umumiye

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 398 - 419, 25.12.2025

Tayfun Haykır , Sena Baykal

Öz

Mütareke Dönemi’nin sosyal ve siyasi şartları içinde yayın hayatına başlayan Hizmet-i Umumiye’nin ilk sayısı 1 Ekim 1920’de çıkmıştır. On beş günde bir çıkarılan derginin mesul müdürü ve sahibi İsmail Faik’tir. Yayın hayatını ancak 7 sayı devam ettirebilen Hizmet-i Umumiye 1 Şubat 1921’de son sayısını neşrederek kapanmıştır. Bu çalışmanın amacı söz konusu süreli yayındaki edebî ve fikrî içeriği tespit edip inceleyerek hem dönemin edebî, kültürel, sosyal, siyasi yaşamına dair çıkarımlarda bulunmak hem de Hizmet-i Umumiye’nin Türk basın ve kültür tarihi içindeki yerini ve önemini göstermektir. Çalışmada öncelikle Mütareke Dönemi şartlarına değinilmiş ardından Hizmet-i Umumiye’nin yayın politikası, şekil ve mizanpaj özellikleri, edebî ve fikrî içeriklerinden bahsedilmiş ardından da araştırmacılara kolaylık sağlaması amacıyla derginin bütün sayılarını kapsayan kronolojik tahlilî fihrist eklenmiş ve yazıların içeriği hakkında tanıtıcı bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hizmet-i Umumiye , Mütareke Dönemi , Türk basını , Türk edebiyatı

Public Service from The Periodicals of The Army Period

Öz

The periodical Hizmet-i Umumiye, which began its publication life in 1920, released its first issue on October 1, 1920. Published biweekly, this periodical was owned and directed by İsmail Faik. Hizmet-i Umumiye continued its publication for seven issues before bidding farewell to its readers on February 1, 1921. The purpose of this study is to examine the literary and intellectual content of the mentioned periodical in order to draw conclusions about the social, political, and literary life of the period, thereby demonstrating the place and significance of Hizmet-i Umumiye in the history of the Turkish press. In addition, the study aims to highlight the figures who took part in press and publishing activities of the era. The study first briefly touches upon the conditions in which Turkey found itself during the Armistice Period, then discusses the publication policy, form and layout features, as well as the literary and intellectual content of Hizmet-i Umumiye. In the conclusion, the importance of Hizmet-i Umumiye is categorized under four main headings: (1) It provides information about the social life of the period. (2) It contains opinions and knowledge regarding the problems of the time. (3) It is significant in terms of theatrical activities. (4) It offers insights into the artistic and commercial life of the era.

Anahtar Kelimeler

Hizmet-i Umumiye , Armistice period , Turkish press , Turkish literatüre

Kaynakça

• Abdülbaki Aziz. (1920). En büyük felaket duygusuzluktur. Hizmet-i Umumiye, 3, 54.
• Ahmet Hamdi (1920). İşsizlik ve maişet buhranı. Hizmet-i Umumiye, 5, 92-93.
• Ahmet Hamdi (1920). Mütarekeden sonra ticarî inhilâl. Hizmet-i Umumiye, 1, 15-16.
• Alevok, M. (1971). Geçmişte yolculuk. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Ali Haydar (1920). Tenkisat ve Memurlar. Hizmet-i Umumiye, 2, 34-35.
• Ali Rıdvan. (1921). Sarı yapraklar [I]. Hizmet-i Umumiye, 6, 105-106.
• Ali Rıdvan. (1921). Sarı yapraklar [II]. Hizmet-i Umumiye, 7, 121-122.
• Çapanzade, M. N. (1920). Şehitlerimiz için. Hizmet-i Umumiye, 4, 64.
• Dumos, A. (1920). İki metres [I]. Hizmet-i Umumiye 5, 86-87.
• Dumos, A. (1920). İki metres [II]. Hizmet-i Umumiye, 1, 7-8.
• Dumos, A. (1920). İki metres [III]. Hizmet-i Umumiye, 2, 26-27.
• Dumos, A. (1920). İki metres [IV]. Hizmet-i Umumiye, 3, 47-48.
• E[lif] F. (1920). Sanayi-i ziraaiyeden: Tavukçuluk. Hizmet-i Umumiye, 1, 16-17.
• E[lif] Pertev (1920). Sanayi meselesi. Hizmet-i Umumiye, 1, 17.
• E[lif] R. (1920). Fransa şimendiferlerinin elektrikle tahriki. Hizmet-i Umumiye, 2, 29-30.
• Emrullah Nutkî. (1920). Mesut insan. Hizmet-i Umumiye, 1, 5-7.
• Fazıl. (1921). Islah-ı hurûf meselesi münasebetiyle. Hizmet-i Umumiye, 6, 112-113.
• Haykır, T. (2010). Mütareke dönemi yayın organlarından zaman gazetesi (Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Hizmet-i Umumiye (1920). Bir nişan. Hizmet-i Umumiye, 3, 42.
• Hizmet-i Umumiye Müssesâtı Müdüriyet-i Umumiyesi. (1920). Efkâr-ı umumiyeye. Hizmet-i Umumiye,1, 18.
• Hizmet-i Umumiye (1920). İçtimai dertlerimizden memuriyetçilik. Hizmet-i Umumiye, 5, 82.
• Hizmet-i Umumiye (1920a). İlk söz. Hizmet-i Umumiye, 1, 1-2.
• Hizmet-i Umumiye (1920b). Karilerimizle hasbihâl. Hizmet-i Umumiye, 2, 22.
• Hizmet-i Umumiye (1920c). Islah-ı huruf meselesi. Hizmet-i Umumiye, 3, 55-56.
• Hizmet-i Umumiye (1920d). İnci. Hizmet-i Umumiye, 3, arka kapak.
• Hocazade Ömer Agah (1921). Türkçe kelime teşkili hakkında bir çığır başlangıcı. Hizmet—i Umumiye, 7, 131.
• İhsan Rauf (1920). Tarihimizde teceddüt hataları. Hizmet-i Umumiye, 1, 11-12.
• İsmail Rauf (1920). Anadolu ve hayatımız I. Hizmet-i Umumiye 1, 12-13.
• İsmail Rauf (1920). Anadolu ve hayatımız II. Hizmet-i Umumiye,2, 28-29.
• Kemalettin Turgut (1920). Nefs ve gurur. Hizmet-i Umumiye, 1, 4-5.
• M. S[ad]. (1920). Kadın şerri. Hizmet-i Umumiye, 5, 85-86.
• Mehmet Sırrı (1920). Zikzak içinde bayram. Hizmet-i Umumiye, 2, 23.
• Muzaffer Şahabettin (1920). İzler ve gölgeler. Hizmet-i Umumiye, 2, 24-26.
• Muzaffer Şahabettin (1920). İzler ve gölgeler. Hizmet-i Umumiye, 3, 46-47.
• Muzaffer Şahabettin (1920). İzler ve gölgeler. Hizmet-i Umumiye, 4, 65-66.
• Nejat Sevinç (1920). Bizde temaşa (Bir Fransız’ın Türk sahnesi hakkındaki mütaalası. Hizmet-i Umumiye, 3, 57.
• Nurettin Süleyman (1920). Peder ve validelere I. Hizmet-i Umumiye, 2, 32.
• Nurettin Süleyman (1920). Peder ve validelere II. Hizmet-i Umumiye, 3, 53.
• Örümcek (1920). Halıcılık. Hizmet-i Umumiye, 4, 75.
• Özgüray, F. N. (1920). Nesim. Hizmet-i Umumiye, 1, 3.
• Polat, N. H. (2004). Rübâb Mecmuası ve II. Meşrutiyet Dönemi Türk kültür, edebiyat hayatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Süleyman Nazif (1920). Son nefesimle hasbihâl. Hizmet-i Umumiye, 4, 61.
• Tunaya, T. Z. (1986). Türkiye'de siyasal partiler II. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Ziya Gökalp (1921). Türk’ün Cenâb-ı Hakk’a Mevlûd-ı Duası. Hizmet-i Umumiye, 6, 103.