Macar Seyyah György Almásy’nin Eserinde Kırgızlar

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 9, 30.06.2023

Alpaslan Aşık Şeyda Nur Bartık

Öz

Macar araştırmacılar için Türkistan toprakları XIX. yüzyıl boyunca önemli bir araştırma sahası olmuştur. Ünlü seyyah Arminius Vambery’nin Türkistan seyahati (1861-1863) ise bölgeye olan ilgiyi arttırmıştır. Vambery’den etkilenerek bölgeye seyahat edenlerden birisi de Macar etnograf ve zoolog György Almásy (1867- 1933)’dir. 1900 de Kırgız topraklarına seyahat Almásy, burada kendisine Kırgızlardan oluşan bir araştırma ekibi oluşturmuş ve bu ekiple bölgenin fauna ve florasını incelemiş, Kırgızlar üzerine antropolojik, etnografik ve sosyolojik çalışmalar gerçekleştirmiştir. Seyahatine ilişkin yayınladığı “Vándor-Utam Ázsıa Szıvébe” (Asya’nın Kalbine Seyahatim) adlı eseri dönemin Kırgız coğrafyasına ve Kırgız kültürüne ilişkin zengin bilgiler içermektedir. Seyyahın eserinde yer verdiği bu bilgiler dönemin diğer çalışmalarıyla karşılaştırıldığında daha doğrulanabilir ve gerçekçi bilgiler ortaya koymaktadır. Bununla birlikte György Almásy’nin seyahatnamesinin Macarca yayınlanmış olması eserin geniş çevrelerce tanınmasının önüne geçmiştir. Kırgızlar hakkında bilgi veren diğer seyahatnameler ve güncel araştırmaları Almásy’nin seyahatnamesindeki bilgilerle karşılaştırmalı bir şekilde ele alan bu makale hem György Almásy’nin “Vándor-Utam Ázsıa Szıvébe” adlı eserini ve Kırgızlara ilişkin verdiği bilgileri tanıtmayı hem de seyahatnameler referans alındığında ne kadar zengin bilgilere ulaşılabilineceğini göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Kırgızlar, XX. yüzyıl, seyahatname, Macar seyyahlar

Kaynakça

• Abramzon, S. M. (2021). Kırgız ve Kırgızistan Tarihine İlişkin Seçme Eserler (Çev: Ali Ü) (1. Baskı). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Almásy, G. (1903). Vándor-Utam Ázsıa Szıvébe, Kıadja A.K.M. Term Észettu Dományı Társulat, Budapeşte.
• Âşık, A. (2013). Yeni bir arkeolojik buluntu: Tuura Suu Balbalı. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(12),156.
• Bayalieva, D. T. (1972). Doislamskie Verovaniya i ih Perejitki u Kirgizov. Akademika NAUK Kirgizkoy SSR, İnstitus İstoriii, Frunze.
• Kafesoğlu, İ. (1984). İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi (2. Baskı). Ankara: TTK Basımevi.
• Macar Türkologlar, Küçük Biyografik Ansiklopedi. (2022). Ankara: Türksoy.
• Murzakmatıva, A. S. (1997). Kırgız Etnografiyasının Oçerkleri. Narın.
• Petr Petroviç Semenov-Tyan-Şanskiy, P. P. (2015). Puteşestvie v Tyan-Şan. Kniga po Trebovaniyu, Moskva.
• Santiago Giralt vd. (2001). Lake Issyk-Kul (Rep. Of Kyrgyzstan): An Example Of Recent Evolution In A Continental Environment. Workshop Sewg Eldp, 2(3),30.
• Schuyler, E. (1877). Turkesten, Notes of a Journey In Russian Turkestan, Khokand, Bukhara and Kuldja. c.II.
• Sykes, E. (1920). Through Deserts and Oeses of Central Asia. London: Macmılla and Co., Limited.
• Vaynşteyn, O. L. (1958). İnostrannıe Puteşestvenniki o Kirgizii 60-70 gg. XIX. v. Uçenıe Zapiski İstoriçeskogo Fakulteta, Kirgizkiy Gosudarstvenniy Universitet.