Türkçe Sözvarlığında Su Kavramının Anlambilim Açısından Özellikleri

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 35 - 46, 30.06.2023

Muhittin Gümüş

Öz

Yalnızca insanlığın değil, bütün canlıların varlığıyla ve yaşamasıyla doğrudan ilgili olan anasır-ı erbaa yani dört temel unsur adını verdiğimiz “su, hava, toprak, ateş” arasında su kavramının Türkçeye yansıtılışı ve ifade ettiği anlamlarının sözvarlığındaki kullanım biçimleri yeteri kadar incelenmemiştir. Sözvarlığı araştırmalarında tematik incelemeler daha çok köken bilgisi, dil bilgisi; ses, biçim, kelime ve cümle bilgisi çerçevesinde yapıldığı dikkati çekmektedir. Bu çalışmada, Türkçenin anlatım gücünün ve bazı kavramlardaki anlam zenginliğinin tespit edilmesiyle ilgili düzenli bilgiler elde etmek, bunları dil öğrenenlere ve öğretenlere sunmak üzere “su” kavramıyla oluşan birleşik kelimeler, deyimler ve atasözleri incelenmiştir. “Su” kavramıyla ilişkili sözvarlığının Türkçenin anlatım gücüne katkısı ifade edilmiş, anlambilim açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Su, sözvarlığı ögeleri, atasözleri, deyim, anlambilim, dilbilim

Kaynakça

• Aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksan, D. (1999). Anlambilim; Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlam Bilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1984-1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü Cilt 1 ve Cilt 2. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Gökkaplan, Y. (2022). Atasözleri ve deyimlerde akıl kavramı, dil araştırmaları. Journal of Language Studies, 16(31).
• Haldan, A. ve Tuna, S. (2019). Kültürdilbilim bağlamında almanca deyimlerin çevirisine bir bakış. Mehmet Akif Üniversitesi sosyal Bilimler Dergisi, 11(29).
• Hazar, M. (2013). Türük. Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 137-173.
• İbiş, F. (2022). Sosyal bilimler mantığı üzerine: Anlamın neliği ve anlamanın niteliği. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 21(2) 675-70
• Kayratova, A. (2023). Su kelimesiyle ilgili deyimlerin rusça ve türkiye türkçesinde anlam açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Bitirme Tezi). KTMÜ Edebiyat Fak. Mütercim-Tercümanlık Bölümü.
• Uçar, H. (2020). Bir kültün özellikleri; Türklerde su kültü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 24-47.24
• Uzun, L. S. (2022). Anlambilim; Editör. M. A. Y. Saraç; Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, TÜBİTAK Bilim Yayınları
• Yetiş, K. (1992). Belagat; Türk Edebiyatı, TDV İslam Ansiklopedisi, 5. Cilt, s. 384-387, Ankara
• https://sozluk.gov.tr/ E.T: 17.06.2023
• https://www.felsefe.gen.tr/kavram-nedir-kavram-turleri-nelerdir/ (E.T:15.06. 2023)Ömer YILDIRIM Mantık” ve “Modern Mantık” Dersleri Ders Notları, Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü.
• https://www.turkedebiyati.org/atasozleri-sozlugu/E.T. 16.06.2023)
• https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=11_636783927929219001.pdf