Ardeşen’de Ekonomik Faaliyetlerin Mekânsal Analizi ve Ekonomik Fonksiyonlar

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 80 - 106, 30.12.2022

Oğuzhan Gürgen , Kenan Arınç

https://doi.org/10.58606/jwgdp.1211404

Öz

Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü’nde yer alan Ardeşen bir kıyı kentidir. Yerleşmenin kuruluş yeri ülkenin en yağışlı ve nemli alanına karşılık gelir. Cumhuriyet öncesi dönemde ekonomik faaliyetleri güçleştiren bu durum nedeniyle ülke içine ve dışına göç veren bir merkez özelliğindeydi. Ancak 1924 yılında yöre ekolojisinin çay bitkisinin isteklerini karşıladığının anlaşılması Ardeşen’in de en optimum şartları kendinde toplaması nedeniyle farklı bir gelişme aşamasına geçilmişti. İlçe merkezinde kurulan çay fabrikaları göçü durdurmuş ve yörenin tarımsal üretimini desteklemiş olduğundan kentsel hayatı başlatan bir faktör olmuştur. Buna paralel şekilde hizmet ve sanayi istihdamı artarak yerleşmeye kent karakteri kazandırmıştır. Kentsel gelişmenin en önemli göstergelerinden biri olan istihdamın ekonomik sektörlere göre dağılımına bakıldığında sanayi ve hizmet sektörlerinin payı %85 gibi yüksek bir düzeye ulaşmıştır. Tarım sektörünün payı düşük gözükse de kent halkının hala daha kırsal karakterini koruması nedeniyle tarım önemli bir istihdam alanıdır. Ailelerin geleneksel yapısını koruması nedeniyle iş hasat mevsiminde Ardeşen dışında yaşayan aile bireylerinin geri gelmesi ve üretime katkı vermesi, ilginç sosyolojik bir gerçek olarak sürmektedir. İlçe merkezindeki temel ekonomik faaliyet kollarını tarım, hizmet, orman ve orman ürünlerine dayalı sanayi kolları oluşturmaktadır. En önemli tarımsal faaliyet kolunu ise çay tarımı oluşturmaktadır. Çay tarımı, Ardeşen ilçe merkezinde diğer ekonomik faaliyet kollarının gelişmesine de sebep olmaktadır. Buna örnek olarak mevsimlik işçilerin Ardeşen ilçesinde çalışması ve çay hasadı dönemlerinde nakliyeciliğin yoğunlaşması gibi birçok iş kolunu canlandırmaktadır. Ardeşen kentinin gelişmesi üzerinde Karadeniz Otoyolu’nun güzergahı üzerinde bulunma ve Rize-Artvin Havaalanın yakınlık olumlu etki yapmıştır. Bundan sonraki süreçte ulaşım kolaylığı nedeniyle sanayi, turizm ve tarım sektörlerinde hızlı bir gelişmenin yaşanması ve sürdürülebilir gelişme beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ardeşen, Nüfus, Yerleşme, Çay, Ekonomik Fonksiyonlar, Industry, Tea, Economic Functions

Spatial Analysis of Economic Activities in Ardeşen and Economic Functions

Öz

Ardeşen locating in the east side of Black Sea Region is a coastal city. Settlement of the site of establishment correspond to the most rainy and moist air region of the country. The city was emigrating to inland and abroad center feauture in Pre-republic Period due to these facts making difficult economical activities. But in 1924 region ecology was understood to satisfy the needs of tea plant and due to fact that Ardeşen had optimum conditions in itself it was proceeded to another stage. Due to fact that tea factories established in city center stopped emigrating and supported agricultural production and these were factors started city life. That parallelly service sector and industry sector employment was increasing gained city character to the settlement. When being looked employment distribution to economical sectors one of the most important indicator of urban development. Industry and Service sector’s proportions reached high level like %85.Even agricultural proportions went down Agriculture is still important employment area due to puclic of the city preserve their rural character Due to fact that families preserve their traditional structure. The members of families living outside of Ardeşen come back and contribute is going on as an intersting sociological fact. Basic economic activity branches in the city center consist of agriculture, service, timber and industry based on forest products. Tea agriculture consists of the most important agricultural activity branch. Tea agriculture contribute to the developmet of the other economical activity in Ardeşen city center. Like seasonal workers and intensfying transportation business in harvest period in Ardeşen city center can be shown as samples. Locating on the Black Sea highway and near to Rize-Artvin airport contribute to the development of Ardeşen positively Next period will be expected to create more developments and sustainable development in industry, tourism and agriculture due to easy transportations.

Anahtar Kelimeler

Industry, Tea, Economic Functions

Kaynakça

• Arınç, K. (2001). Tatvan Şehri: Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Arınç, K. (2019). Doğal, Beşerî, İktisadi ve Siyasal Yönleriyle Akdeniz ve Karadeniz Bölgeleri (2. Baskı), Biyosfer Araştırmaları Merkezi Yayınları No: 322, Coğrafya Araştırmaları Serisi No: 109, Erzurum, s.1-317.
• Bakırcı, M. (2013). “Ulaşım Coğrafyası Açısından Türkiye’de Havayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi ve Mevcut Yapısı”. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 340-377.
• Bilgin, M. (1977). Rize’nin Tarihine Bir Bakış. Rize, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları No: 23.
• Çavuş, A. (2016). Rize İlinde Sanayi. Ankara: Pegem Akademi.
• DGİ. (2000). Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri.
• Doğanay, H. (2011). Türkiye Ekonomik Coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi.
• Göney, S., (2017). Şehir Coğrafyası-1. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Güleryüz, M., Aslantaş, R. (1993). “Dünya Kivi (Actinidia Deliciosa) Üretimi ve Ülkemizde Yetişme İmkanları”. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24 (2), 120-132.
• Gürgen, O. (2022). Ardeşen İlçe Merkezi'nin Kuruluşu, Gelişmesi ve Kentsel Fonksiyonları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karpuz. H. (1992). Rize, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara, s. 8-9.
• Kibar, A. K., Güçlü, Ş., Eken. C., Sekban, R. (2015). “Ricania Simulans (Walker, 1851) (Hemiptera: Ricaniidae) A New Pest For Turkey”. Turkish Journal Of Entomology, 39 (2), 179-186.
• Koday, S. (2000), ‘‘Türkiye’de Çay Tarım Alanlarının Dağılışı ve Çay Üretimindeki Gelişmeler’’, Türk Coğrafya Dergisi, 35, 321-346.
• Koday, S. (2000). ‘‘Türkiye’de Kivi Üretimi’’, Doğu Coğrafya Dergisi, 3, 103-122.
• Koday, Z. (2014). Fındıklı İlçesinin Coğrafyası. Erzurum: Mega Ofset Matbaacılık.
• Koday, Z., Kaymaz, Ç.K., (2016). “Doğu Karadeniz Bölümü’nde Atmaca Avcılığı ve Atmaca Kültürü” [Bildiri]. 14. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, Gostivar/ Makedonya.
• Özçağlar, A. (2015). Yönetsel Coğrafya. Ankara: Nika Yayınevi.
• Saraç, H. (2010). XIX. Yüzyıl Sonları Ve XX. Yüzyıl Başlarında Ardeşen Nahiyesi (Yüksek Lisans Tezi). Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2009). Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekan. İstanbul: Çantay Kitabevi. Zaman, M. (2011). “Orta ve Doğu Karadeniz’de Balıkçılık.” Doğu Coğrafya Dergisi, 10 (13) , 31-78 .
• Zaman, S., Coşkun, O. (2008). “Rize İlinin Nüfus Coğrafyası Özellikleri ve Bunları Etkileyen Etmenler Üzerine Bir İnceleme”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (2), 263–283.
• Çay Sektör Raporu, 2019.
• ÇAYKUR Faaliyet Raporu 2020.
• DOKA Raporu, 2015.
• TR90 Doğu Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Sektör Raporu. Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı 2012.
• Rize ili Çevre Durum Raporu (2017).
• http://ardesen.erdogan.edu.tr/tr/page/tarihce/2784. (Erişim tarihi:14/08/2021)
• http://armyo.erdogan.edu.tr/tr/page/genel-bilgiler/1502 (Erişim tarihi:15/12/2021)
• https://trabzon.tarimorman.gov.tr/Haber/550/Yalanci-Kelebege-_-Ricania-Simulans-_-Karsi-Mucadele-Donemi (Erişim tarihi:07/12/2020)
• https://rize.tarimorman.gov.tr/Menu/13/Ekonomi (Erişim tarihi:11/11/2021).
• https://www.aa.com.tr/tr/gundem/rize-artvin-havalimani-yil-sonunda-hizmete-acilacak/2341989 (Erişim Tarihi :20.03.2022)