Gecekonduyu Kente Katmak: Kadın Anlatılarında Hareketlilik

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 2, 69 - 88, 06.01.2023

Leyla Bektaş Ata

Öz

Bu araştırmada İzmir’in bir gecekondu mahallesinde yaşayan kadınların kent hakkını sorunsallaştırıyorum. İki saha çalışmasına dayanan araştırmanın ilkini 2017 yılında doktora tezim için gerçekleştirdim ve bu mahallede yaşayan kadınların yaşam öykülerini dinledim. Kente yerleşmelerinin üzerinden 30 yılı aşkın süre geçmiş olsa da birinci kuşak kadınların çoğunun kent deneyiminin çok sınırlı olduğunu ve kentin önemli birçok noktasını henüz görmediklerini fark ettim. 2019 yılında yürüttüğüm ikinci saha çalışmasında on kadınla kent deneyimleri üzerine derinlemesine görüşmeler yaptım, gündelik hayatlarındaki hareketliliklerini gözlemledim. Bu aşamada, henüz ziyaret etmedikleri kent mekânlarını belirledimve ardından bu mekânları kadınlarla ziyaret ettim. Bir süre sonra yaptığım ikinci görüşmede kadınlardan mekân deneyimlerini anlatmalarını istedim. Ekonomik kısıtların, iş hayatına katılımın, çocuklu olmanın, kent tecrübesine sahipliğin, mahallede aşinalığı kaybetmenin, evin sınırlarında yaşamın ve enformel iş yapmanın kentte hareketliliğe etkisini analiz ettiğim bu makalede, her bir temayı bir kadının yaşam öyküsü ve hareketlilik anlatısı üzerinden sürdürüyorum.

Anahtar Kelimeler

Kadın anlatıları, kentlilik, kent hakkı, hareketlilik, gecekondu, İzmir.

Kaynakça

• Adanalı, Y.A. (2018). De-spatialized Space as Neoliberal Utopia: Gentrified İstiklal Street and Commercialized Urban Spaces, Red Thread, 3: 1-13.
• Balsiger, P. & Lambelet, A. (2014). Participant Observation, Della Porta D.(Der.), Methodological Practices in Social Movement Research. Oxford: Oxford University Press, 144-172.
• Beebeejaun, Y. (2016). Gender, Urban Space, and the Right to Everyday Life, Journal of Urban Affairs, 39(3): 323-334.
• Bektaş Ata, L. (2019). Kentsel Dönüşümün Eşiğinde Ev, Mahalle ve Kent Deneyimi: Limontepe Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi SBE.
• Bektaş Ata, L. & Miral Oktay, E. (2020). Maaşı Az Olanlar Hiç Ben Şehirliyim Demesin. DW Türkçe. Erişim tarihi: 15 Kasım 2022. https://youtu.be/CZrMzx-ypa4
• Bektaş Ata, L. (2021). Limontepe’de Yaşamak, Büyümek, Beklemek: Kentsel Dönüşüm Öncesi Bir Mahalle Anlatısı. Ankara: İdealkent.
• Benjamin, W. (2011). XIX. Yüzyıl’ın Başkenti Paris, Pasajlar (87-108), (çev. A. Cemal), (8. Basım), İstanbul: Yapı Kredi.
• Bergefurt, L., Kemperman, A. van den Berg, P., Borgers, A., van der Waerden, P., Oosterhuis, G. & Hommel, M. (2019). Loneliness and Life Satisfaction Explained by Public-Space Use and Mobility Patterns, International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(21).
• Charmaz, K. (2011). Premises, Principles, and Practices in Qualitative Research: Revisiting the Foundations, Sage Qualitative Research Methods Volume III (57-78), (Der. P. Atkinson ve S. Delamont). LA, London, New Delhi, Singopore ve Washington DC: Sage.
• Cresswell, T. (1998). In Place/Out of Place: Geography, Ideology, and Transgression. Minneapolis ve London: University of Minnesota.
• Cresswell, T. & Uteng, T.P. (2008). Gendered Mobilities: Towards An Holistic Understanding”, Gendered Mobilities, T.P. Uteng & T. Cresswell(Der.). Hampshire: Ashgate, 1-15.
• Çavuşoğlu, E. (2014). Türkiye Kentleşmesinin Toplumsal Arkeolojisi. İstanbul: Ayrıntı.
• Demirtaş-Milz, N. (2010). Neoliberal Zamanlarda İzmir ve İzmirlilik Tahayyülleri, Değişen İzmir’i Anlamak, D. Yıldırım ve E. Haspolat (Der.). Ankara: Phoenix, 403-434.
• DeWalt, K.M., DeWalt, B.R. & Wayland, C.B. (1998). Participant Observation, Bernard, H.R. (Der.), Handbook of Methods in Cultural Anthropology. WC: AltaMira, 59-300.
• Duben, A. (2019). Toplum ve Aile Odağında Yaşlanma ve Yaşlılık: Alan Duben ile Söyleşi (D. Danış ve Y. A. Adanalı), beyond.istanbul. 5:9-21.
• Fenster, T. (2005) The Right to the Gendered City: Different Formations of Belonging in Everyday Life, Journal of Gender Studies, 14(3): 217-231.
• Harvey, D. (2013). Asi Şehirler. (çev. A.D. Temiz). İstanbul: Metis.
• Hollway, W. & Jefferson, T. (2000). Doing Qualitative Research Differently. SAGE Pub.
• Geniş, Ş. ve Akkirman, D. K. (2020). Eşitsizlik Mekânları Olarak Mahalleler ve Kadınların Kent Hakkı, Amme İdaresi Dergisi, 53 (1): 1-35.
• Jaśkiewicz, M. ve Besta, T. (2014). Is Easy Access Related to Better Life? Walkability and Overlapping of Personal and Communal Identity as Predictors of Quality of Life, Applied Research Quality Life, 9 (3) : 505-516.
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam.
• Lefebvre, H. (2016). Şehir Hakkı. (çev. I. Ergüden). İstanbul: Sel.
• Lordoğlu, C. (2018). İstanbul’da Bekâr Kadın Olmak. İstanbul: İletişim.
• Low, S. (2017). Spatializing Culture: The Ethnography of Space and Place. Oxon ve NY: Routledge.
• Lynch, K. (2012). Kent İmgesi. (çev. İ. Başaran). İstanbul: İş Bankası.
• Merrifield, A. (2013). Citizens’ Agora. Radical Philosophy, 179: 31-35.
• Özbay, C. (2014). Yirmi Milyonluk Turizm Başkenti: İstanbul'da Hareketliliklerin Politik Ekonomisi, A. Bartu Candan & C. Özbay (Der.). Yeni İstanbul Çalışmaları Sınırlar, Mücadeleler, Açılımlar (166-198). İstanbul: Metis.
• Özbay, F. (2015). Aile, Kent ve Nüfus, İstanbul: İletişim.
• Purcell, M. (2003). Citizenship and the Right to the Global City:Reimagining the Capitalist World Order, International Journal of Urban and Regional Research, 27(3): 564-590.
• Rahbari, L. ve Sharepour, M. (2015). Gender and Realisation of Women’s Right to the City in Tehran, Asian Journal of Social Science, 43: 227-248.
• Sadiqi, F. ve Ennaji, M. (2006). The Feminization of Public Space: Women’s Activism, The Family Law, and Social Change in Morocco, Journal of Middle East Women's Studies, 2(2): 86-114.
• Scott, J. W. (2013). Feminist Tarihin Peşinde. (çev. A. Günaydın vd.). İstanbul: bgst.
• Schneekloth, L.H. & Shibley, R.G. (1995). Placemaking: The Art and Practice of Building Communities. NY: Wiley.
• Stephens, N. (2010). Collecting Data from Elites and Ultra Elites: Telephone and Face- to-Face Interviews with Macroeconomists, Atkinson, P ve S. Delamont (Der), Sage Qualitative Research Methods Volume II, Los Angeles, Londra, New Delhi, Singopore ve Washington DC: Sage, 291-316.
• Şentürk, B. (2015). Bu Çamuru Beraber Çiğnedik: Bir Gecekondu Mahallesi Hikâyesi. İstanbul: İletişim.
• Uyar Mura, E. S. (2021). Hosting Overnight Guests: Gendered Unpaid Work as a Solidarity Mechanism of Migrants in the Process of Urbanization in Turkey, Social Politics: International Studies in Gender, State & Society, (497-520).
• von Schönfeld, K. C. ve Bertolini, L. (2017). Urban streets: Epitomes of planning challenges and opportunities at the interface of public space and mobility, Cities, 68:48-55.