Öykülerinde Sanatçı Kadınlar: Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Sanat Bağlamında Özne olarak Sanatçı

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 2, 89 - 110, 06.01.2023

Tuba Batu

Öz

Otobiyografi, bir kişinin kendi yaşam öyküsüdür. Kaynak kendisi, kendi deneyimleri, kendi tarihi ve kendi hikayesidir. Edebi bir tür olarak bildiğimiz otobiyografi, plastik sanatlarda karşılığı olan bir tanımdır. Sözcükler renge, taşa, çamura döner, bazen de sanatçının bedeni, portresi araç olur, sanatın öznesi sanatçının kendisidir artık. Sanatçının kendisiyle kurduğu bu ilişki, sanat tarihinde kendini otoportreleriyle göstermiştir. Çağdaş sanatta ise sanat yapıtı ile sanatçı arasındaki ilişki, sanatçının kendini tüm bedeniyle kattığı performanslarla başka bir boyuta taşınmıştır. Eserler ile sanatçı arasındaki ilişki, sanatçının kendi hayatının gerçekliğinin yansımasıdır. Sanat eseri, sanatçının kendini yorumlamada kullandığı bir araca dönüşür ve gerçeği kabul etmenin bir yolu olarak kendini gösterir. Bu çalışmada, sanat tarihi boyunca erkekler kadar değer göremeyen sanatçı kadınlar üzerinden, sanatçıların kendi öykülerindeki konumları araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

otobiyografi, kadın, toplumsal cinsiyet, sanat

Kaynakça

• AKÜ. (2020, 01 01). Olgu Sümengen Berker. Afyon, Merkez, Türkiye. 03 14, 2022 tarihinde https://aku.edu.tr/akusergi/olgu-sumengen-berker/ adresinden.
• Antmen, A. (2021, Mart 8). 8 Mart'ta 8 Resim. İstanbul, Sakıp Sabancı Müzesi, Türkiye. https://www.youtube.com/watch?v=cRqwqBUXQBo&t=404s adresinden alındı.
• Atılgan, D. K. (2013). Antik Yunan'da Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Temsili. Yedi Sanat Tasarım ve Bilim Dergisi, 15-27.
• Baklan, P. (2022, 02 01). Marmaris Yangını Hakkında. (T. Batu, Röportaj Yapan)
• Beauvoir, S.D. (2020, 01 22). Cafrande. www.cafrande.org: https://www.cafrande.org/simone-de-beauvoir-evlilik-bir-erkegin-hayatini-kisitlar-kadininkini-ise-sona-erdirir/ adresinden.
• Berger, J. (2018). Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları.
• Berker, O.S. (2021, July 2). Interwiev: Olgu Sümengen Berker. (L. Curci) 03.25.2022 tarihinde https://www.itsliquid.com/interview-olgusumengenberker.html adresinden.
• Berker, O.S. (2022, 03 12). Sayfa Serisi Hakkında. (T. Batu, Röportaj Yapan)
• Budak, B. (2010). Descartes ve Öncesinde Özne ve Öznellik Kavramları Üzerine Bir İnceleme. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çevik, N. (2016). Sanat Felsefesinde Kültürel bir Metafor Olarak Kadın İmgesinin Çağdaş Seramik Sanatına Yansımaları. İÜ Sanat ve Tasarım Dergisi, 6(13), 333-342.
• Dastarlı, E. (2021, Ekim|October). Sanatın Tozunu Almak: Gündelik Hayat ve Feminist Sanat. Sanat Tarihi Dergisi, , 2(30), 1221-1243.
• Davey, R. (2016). Beauty in Brokenness: The Sculpture of Claire Curneen. Image(97), 1-1. https://imagejournal.org/article/beauty-in-brokenness-the-sculpture-of-claire-curneen/ adresinden.
• Demir, B. (2022, 02 15). Cevheri İçinde Saklı. (T. Batu, Röportaj Yapan)
• Dökeroğlu, Ö. T. (2019). Acının Resmini Yapmak, Kathe Kollwitz Resimleri Üzerinden Bir Bakış. Journal of Interdiciplinary and Intercultural Art, 4(7), 163-178.
• Ensari, S. A. (2020, Ocak). Seramik Sanatında Kadın İmgesi ve Füsun Kavalcı Örneği. Ulakbilge (44), 79-87.
• Ergenç, A. (2016, 11 4). Nil Yalter ve Görünmeyenler. Artful Living, s. 1-1. https://www.artfulliving.com.tr/sanat/nil-yalter-ve-gorunmeyenler-i-9151 adresinden.
• Erkan, A. (2018). Resim Sanatında “Judith ve Holofernes” Efsanesine Farklı İki Yaklaşım (Caravaggio ve Artemisia Gentisleschi). İdil, 7(42), 209-215.
• Erman, D. O. (2022, 03 13). Deniz Onur Erman'ın Sanatı. (T. Batu, Röportaj Yapan)
• Gombrich, E. (1998). Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gülüş. (2017, Ocak 3). Kadın Gazetesi. Kadın Gözüyle: https://kadngazetesi2016.word press.com/2017/01/03/susanna-ve-yaslilar-tablosunun-hikayesi/ adresinden.
• Karataş, Y. C. ( 2017). Çağdaş Feminist Kuramlar Açısından Feminist Öznenin İmkanı. Felsefe Arkivi, II(47. Sayı), 1-24.
• Kaya, İ. (2011, 01 01). Modern Heykel Sanatında Biçimsel Denemeler. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Kim, J. (2014, 01 01). Expose Magazine. Harvard Projects: https://projects.iq.harvard.edu/expos e/book/beyond-biographical-modern-meaning-giljes-susanna-and-elders-restored adresinden.
• Korkmaz, T. (2020). ‘İstedim ki Bilineyim’ Kimlik-Bellek İlişkisinin Sanatta Gösterimine Bir Örnek. Çanakkale: Rating Academy.
• Küçük, B. (2022, 12 13). Feminizmin Öznesi. Feminist Bellek: https://feministbellek.org /feminizmin-oznesi/ adresinden alındı
• Negir, E.Y. (2022, Mart 4-18). Esenlik Güncesi. Aynalar ve Gölgelerden Geçerken. Çanakkale, Merkez, Türkiye: Korfmann Kütüphanesi Sergi Salonu.
• Negir, E.Y. (2022, Mart 9). Esenlik Güncesi Sergisi Röportajı. (T. Batu)
• Nochlin, L. (2010). ‘’Neden hiç büyük kadın sanatçı yok?’ Sanat ve Cinsiyet Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. (A. Antmen, Dü.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pelvanoğlu, B. (2007). Hale Asaf. İstanbul: YKY.
• Roche, C. (2014). To This I Put My Name–Mission Gallery. Exhibition Catalog, 1-1.
• Rüzgar, N. (2021, 02 10). Feminist Sanat ve Sanat Tarihine Bakış: ‘Kadınlar, Sanat ve İktidar’. (Y. K. Yayıncılık, Röportaj Yapan) Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. 03 13, 2022 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=iB2tV2v6o5A&t=2831s adresinden.
• Salomon, N. (2010). Sanat Tarihi Kanonu: Dışlama Günahları. A. Antmen içinde, Sanat-Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri (s. 161-185). İstanbul: İletişim.
• Sanatatak. (2020, Ekim 20). Artemisia Gentileschi’nin Hayatı Dizi Oluyor. Sanatatak: Sanat ve hayat hakkında çok şey: http://www.sanatatak.com/view/artemisia-gentileschinin-hayati-dizi-oluyor adresinden.
• Savran, G.A., & Sirman, N. (2019, 03 25). Feminist Özne Mümkün mü? Çatlak Zemin: https://www.catlakzemin.com/feminist-ozne-mumkun-mu/ adresinden alındı
• Şangar, B. (1996). Çağdaş Sanatta Özne Olarak Sanatçı Ve Bireysel Mitolojisi. Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Biimler Enstitüsü.
• Tiepolo, G. B. (tarih yok). Iphigeneia’nın Kurban Edilmesi. The Sacrifice of Iphigeneia. Villa Valmarana ai Nani, Vicenze. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Giovanni _Battista_Tiepolo_-_The_Sacrifice_of_Iphigenia_-_Villa_Valmarana.jpg adresinden.
• Südor, G. (2018, 5 31). Hale Asaf ve Frida Kahlo. Evrensel: https://www.evren sel.net/haber/353772/hale-asaf-ve-frida-kahlo adresinden.
• Yalter, N. (2011, 11 24). Nil Yalter: 'Ümitle Yaşamak, Çalışmak Lazım'. (P. Küçükyıldırım, Röportaj Yapan) http://lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR%C2%A7ionID=6&art icleID =972&bhcp=1 adresinden.