Women’s Economic Status in the Ottoman Turkish Novel and the Pioneering Portrayal of Women’s Work in Fatma Aliye’s Novels, Refet and Udî

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 17, 17.09.2022

Firdevs Canbaz Yumuşak

Öz

In this article, Ottoman women’s economic status, work experiences in the public sector, and their assets were discussed and examined Fatma Aliye’s (1862-1936) novels Refet (1896) and Udî (1898).These two novels are the first Ottoman-Turkish novels that problematize these matters. Refet relates the adventures of a young woman who graduates from one of the Female Teachers Training Colleges(Darülmuallimat), the first of which was opened in 1870, and who goes on to become a teacher. As such, it constitutes a valuable portrayal of how the teaching colleges were established and what they meant for the Ottoman women. These essential and permanent historical developments laid the foundation for legal rights to be gained after the establishment of the Republic, and Refet is the first Turkish novel to deal with this subject matter. Additionally, Refet (1896), appears as the first Turkish novelistic portrayal of teaching as a profession ‘suitable’for women. Between Refet and Udî, there is intertextuality. Bedia, the protagonist of Udî, is inspired by Refet and requests Fatma Aliye to write about her life; hence, the author develops Udî as an early work of metafiction. Bedia makes a livelihood in Udî by teaching oud lessons. It's no accident that both women in these novels work as teachers. Teaching is regarded as one of the most female-friendly professions.

Anahtar Kelimeler

Fatma Aliye, Refet, Udî, Darülmuallimat, Female Teachers Training College, Ottoman women, women literature

Kaynakça

• Argunşah, H. (2020). Bir Cumhuriyet Kadını Şüküfe Nihal. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Baysal, H. (2017). Osmanlı’da Kadın Memureler için Motivasyon Uygulamaları: Bankı Osmani-i Şahane, Dersaadet Telefon Anonim Şirketi Osmaniyesi ve Kadın Birinci
• İşçi Taburu Üzerine Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29:339-366.
• Çaha, Ö. (1999). Sivil Kadın. Ankara: Vadi Yayınları.
• Çakır, S. (1996). Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çetin, S. (2021). Trailblazers III: Süreyya Ağaoğlu the First Woman Lawyer of Turkey. Available at http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3926656.
• Donovan, J. (2001). Feminist Teori. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Faroqhi, S. (2002). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam (Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Fatma Aliye (1898). Başlıksız. Hanımlara Mahsus Gazete 184: 1-2.
• Fatma Aliye (2002). Enîn. YayımlanmamışLisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Fatma Aliye (1892). İlk Mekteb. Tercüman-ı Hakikat 4023: 6-7
• Fatma Aliye (1996). Muhâdarât. Yay. Haz. H.E. Aşa. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Fatma Aliye Nisvan-ı İslam. Mübeccel Kızıltan.
• Fatma Aliye (2007). Refet. Yay.Haz.: N. Çetin. İstanbul: L&M Yayınları.
• Fatma Aliye (1896). Ta’lîm-i Terbiye-i Benât-ı Osmâniyye. Hanımlara Mahsus Gazete 37:1-2.
• Fatma Aliye (1909). Terbiye-i İctimaiyye. İnkılap 8: 113-15.
• Fatma Aliye (1898). Udî. İstanbul: İkdam Matbaası.
• Fatma Aliye (1898). Vâlide. Hanımlara Mahsus Gazete 190: 1-2.
• Gülendam, R. (2006). Türk Romanında Kadın Kimliği. Konya: Salkımsöğüt Yay.
• Kahf, M. (2006). Batı Edebiyatında Müslüman Kadın İmajı. (Çeviren: Y. Sezdirmez). İstanbul: Küre Yay.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler Bacılar Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yay.
• Karaca, Ş. (2011). Modernleşme Döneminde Bir Kadın Yazarın Portresi: Emine Semiye Hanım. Bilig. 57:115–134.
• Karaca, Ş. (2012). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türk Romanında Kadın Öğretmen Kimliği Tanzimat ve Cumhuriyet Dönemi Romanlarına Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 15: 124-138.
• Karakışla, Y.S. (2014). Osmanlı Kadın Telefon Memureleri (1913-1923). İstanbul: Akıl Fikir Yay.
• Kavcar, C. (1972). Bir Öğretmenin Romanı: Yeşil Gece. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 5: 1-2 Ayrı Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi:167-87.
• Kavcar, C. (1970). Çalıkuşu ve Türk Eğitimindeki Yeri. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Kızıltan, M. (1993). Fatma Aliye Hanım Yaşamı-Sanatı-Yapıtları ve Nisvan-ı İslam. İstanbul: Mutlu Yay.
• Kızıltan, M. (1994). Mübeccel Kızıltan ile Fatma Aliye Hanım Üzerine.... (Röportajı yapan: Bürkem Cevher.) Boğaziçi Dergisi: 64-66.
• Koca, K.Y. (1998). Osmanlı’da Kadın ve İktisat. İstanbul: Beyan Yay.
• Köroğlu, E. (2018). Kadının İffetli Geçim Sorunsalı: Fatma Aliye’nin Udi’sinde Hayatı, Toplumu ve Cinselliği Yazmak. Turkish Studies 13(5):293-306.
• Kurnaz, Ş. (1993). Balkan Harbinde Kadınlarımızın Konuşmaları. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Naci, F. (1995). Reşat Nuri’nin Romancılığı. İstanbul: Oğlak Yay.
• Oktar, T. (1998). Osmanlı Toplumunda Kadının Çalışma Yaşamı-Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyet-i İslamiyesi. İstanbul: Bilim Teknik Yay.
• Ortaylı, İ. (2004). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yay.
• Özalp, N. A. (1999). Çalıkuşu Operasyonu-II. Kaşgar 11:10-23.
• Tanpınar, A.H. (1997). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
• Tümer-Erdem, Y. & Yiğit, H. (2010). Bacıyân-ı Rûm’dan Günümüze Türk Kadınının İktisadî Hayattaki Yeri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Taşcıoğlu, M. (1958). Türk Osmanlı Cemiyetinde Kadının Sosyal Durumu ve Kadın Kıyafetleri. Ankara: Akın Matbaası.
• Woolf, V. (2002). Kendine Ait Bir Oda. İstanbul: İletişim Yay.
• Yaraman, A. (2001). Resmi Tarihten Kadın Tarihine. İstanbul: Bağlam Yay.
• Ziyade, M. (1990). Warda al-Yaziji. In, Opening the Gates: A Century of Arab Feminist Writing, M. Bardan & M. Cooke. (Eds.). Bloomington: Indiana University Press:240-43