Filmlerle Öğrenmek: Derslik Deneyimlerine Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bakmak

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 2, 73 - 90, 04.01.2022

Aslıhan Doğan Topçu , Işıl Kızılırmak Ata

Öz

Sinema bir sanat dalı ve bir kitle iletişim aracı olarak sıklıkla incelenmektedir. Filmler bu işlevlerinin yanı sıra uzun zamandır eğitime yardımcı bir araç olarak da görülmektedir. Görsel işitsel materyallerin, özellikle filmlerin eğitim materyali olarak kullanımı ile öğrencilerin kavramları somutlaştıması kolaylaşmaktadır. Filmlerin toplumsal cinsiyet ve medya derslerinde kullanımı da, öğrencilerin bu kavramı sorgulamalarına yol açma potansiyeli taşımaktadır. Türkiye gibi cinsiyet eşitsizliğinin güçlü biçimde deneyimlendiği bir ülkede, filmlerin materyal olarak kullanıldığı toplumsal cinsiyet temalı derslik deneyimlerinin incelenmesinin alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Buradan hareketle çalışmanın amacı, sinema sektörünün üreticilerini yetiştiren İletişim Fakültelerinde yürütülen ilgili derslerin kullanım pratiklerini açığa çıkarmaktır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle ilgili alanda ders veren öğretim elemanlarına ve filmlerin materyal olarak kullanıldığı derslerin öğrencilerine birer anket yönetilmiştir. Alınan yanıt-lar doğrultusunda, derslerde materyal olarak kullanılan filmler, sinemanın toplumsal cinsiyet temsillerinin inşasına etkisi bağlamında incelenmiştir. Çalışmanın önemli bulgularından biri, öğretim elemanlarının filmleri ders materyali olarak kullanma amaçları ile öğrenci deneyimlerinin örtüşmediği ve öğrenciler için toplumsal cinsiyet kavramını anlamlandırmada filmlerin diğer materyallerden daha etkili olduğudur. Öğrenciler açısından filmlerin toplumsal cinsiyet pratiklerini anlamlandır-manın aracısına dönüştüğü ve egemen dışı kimliklerin tanındığı eşitlikçi bir derslik deneyimine alan açtığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sinemada toplumsal cinsiyet temsilleri, eğitimde filmlerin kullanımı, medya, görsel-işitsel materyal olarak filmler

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2009). Beden emek tarih diyalektik bir feminizm için. İstanbul: Kanat Kitap.
• Başboğaoğlu, U. (2011). Öğretim sürecinde kullanılan araçlar ve görsel- işitsel araçlar. Ö. Demirel ve E. Altun (Der.) içinde, Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (s.67-85). Ankara: Pegem Akademi.
• Birkök, M. C. (2008). Bir toplumsallaştırma aracı olarak eğitimde alternatif medya kullanımı: Sinema filmleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2),1-12.
• Büker, S. (1996). “Kuram mı? Yorum mu?”. S. Büker (Der.) içinde, Film dili: Kuramsal ve eleştirel eğilimler (s. 166-170). İstanbul: Kavram Yayınları.
• Büker, S. (2000-2003). Ankara Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon Sinema Bölümü, Film Analizi ve Yorum Dersi Yayımlanmamış Ders Notları.
• Cangöz, İ. (2013). İletişim fakültesi öğrencilerinin toplumsal cinsiyet farkındalığı ve cinsiyetçi şiddetle ilgili görüşleri”, İleti-ş-im Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 19, 41-64.
• Çelik, L. (2011). Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçimi. Ö. Demirel ve E. Altun (Der.) içinde, Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (s.27-66). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirel, Ö. ve Yağcı, E. (2011). Eğitim, öğretim teknolojisi ve iletişim. Ö. Demirel ve E. Altun (Der.) içinde, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı içinde (s.1-25). Ankara: Pegem Akademi.
• Dyhouse, C. (2015). Gösteriş kadınlar, tarih, feminizm. (çev. D. Akın). İstanbul: Can Yayınları.
• Erdoğan, N. (1992). Sinema kitabı. İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• Erdoğan, N. (1993). Seyirci ve sinema. Ankara: A126 Yayınları.
• Göğüş Tan, M. (2018). Eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliği haritalama ve izleme çalışması. Ankara: Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği Yayınları. Erişim adresi: http://ceidizleme.org/medya/dosya/75.pdf. Erişim Tarihi: 18/01/2020.
• Hayward, S. (2012). Sinemanın temel kavramları. (çev. U. Kutay & M. Çavuş ). İstanbul: Es Yayınları.
• Monaco, J. (2009). Bir film nasıl okunur? Sinema dili, tarihi ve kuramı. (çev. E.Yılmaz). İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Mulvey, L. (2019). Görsel haz ve anlatı sineması. S. Büker ve G.Y. Topçu (Der.) içinde, Sinema: Tarih-kuram-eleştiri (çev. N.Abisel). s. 201-218. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Nowell-Smith, G. (2003). Dünya sinema tarihi. (çev. A. Fethi ). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (2010). Politik kamera çağdaş Hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası. (çev. E. Özsayar). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Öztaş, S. (2007). Tarih öğretimi ve filmler: Tarih öğretiminde film kullanılmasının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Öztürk, S. R. (2000). Sinemada kadın Olmak: Sanat filmlerinde kadın imgeleri, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız iktidar ailede, piyasada ve sokakta erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sayılan, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve eğitim. F. Sayılan içinde, Toplumsal cinsiyet ve eğitim: Olanaklar ve sınırlar (s.19-76). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Scott, J. W. (2007). Toplumsal cinsiyet: Faydalı bir tarihsel analiz kategorisi. (çev. A.T. Kılıç). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Segal, L. (1992). Ağır çekim değişen erkekler değişen erkeklikler. (çev. V. Ersoy ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Smelik, A. (2008). Feminist sinema ve film teorisi ve ayna çatladı. (çev. D. Koç). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Tan, M. (2008). Eğitim. Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri- Kadın erkek eşitliğine doğru yürüyüş: Eğitim, çalışma yaşamı ve siyaset raporunun güncellenmesi içinde (s.23-112). https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/1944-turkiyede-toplumsal-cinsiyet-esitsizligi--sorunlar--oncelikler-ve-cozum-onerileri . Erişim Tarihi: 18/02/2020
• Yakar İnce, H. G. (2013). Sinema filmlerinin eğitim amaçlı kullanımı: Tarihsel bir değerlendirme. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi. 19, 21-36.
• Yalın, H. İ. (2012). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yıldırım, İ. E., Ergüt, Ö. ve Camkıran, C. (2017). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusundaki farkındalığın belirlenmesine yönelik akademisyenler üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2, 37-46.