The Construction of Rabia as an Eastern Woman in Sinekli Bakkal

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 159 - 180, 30.06.2025

Beyhan Uygun Aytemiz

https://doi.org/10.21798/kadem.2025.177

Öz

Halide Edib Adıvar’s novel Sinekli Bakkal, originally written in English in 1935 under the title The Clown and His Daughter and published in Turkish in 1936, is one of the significant works of Turkish literature from the Republican era. The novel portrays Istanbul during the reign of Sultan Abdulhamid II through vivid scenes and draws attention, with its proposed “solutions” to the East-West conflict—a central theme of modernization literature that began with the Tanzimat period. The work opens the doors of the Eastern reality, especially that of the Eastern woman who has long fascinated the Western imagination, to the Western world. It does so by providing many details about the social life of the time, particularly through the descriptions of the formation of daily life, as exemplified by the lifestyle of the character Rabia. This study will first examine critical readings of Sinekli Bakkal to understand how the main character Rabia has been perceived. Then it will question the instruments Halide Edib utilizes to construct Rabia as an Eastern woman. To this end, the construction of Rabia’s personality will be uncovered through an examination of the traits she inherits from her mother and father. In addition to the living conditions of her family and her neighborhood Sinekli Bakkal, her interactions with the mansion and palace circles as well as with the musician Peregrini, will be analyzed. The study aims to discuss how Halide Edib, through the character of Rabia, attempted to present an image of the Eastern woman to both Western and Eastern readers.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar , Sinekli Bakkal , The East-West conflict , Eastern woman , Orientalism.

Etik Beyan

This study does not require ethics committee approval.

Destekleyen Kurum

The author declares that this study received no financial support.

Teşekkür

The author declares no acknowledgment.

Sinekli Bakkal’da Rabia’nın Doğulu Bir Kadın Olarak İnşası

Öz

Halide Edib Adıvar’ın (1882-1964) 1935 yılında The Clown and His Daughter adıyla İngilizce olarak kaleme aldığı, 1936’da da Türkçe olarak yayımladığı romanı Sinekli Bakkal, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli yapıtlarındandır. II. Abdülhamit dönemi İstanbul’unu canlı tablolarla yansıtan ve Tanzimat’la birlikte başlayan yenileşme edebiyatının temel konularından biri olan Doğu-Batı sorununa getirdiği “çözüm” önerileriyle dikkat çeken yapıtın, dönemin sosyal yaşamına ve özellikle Rabia’nın şahsında temsil edilen kadının gündelik yaşamının biçimlenişine ilişkin pek çok detayla Doğu’nun ve Batılı muhayyileyi hayli meşgul eden Doğulu kadının “gerçekliği”nin kapılarını Batı dünyasına araladığı söylenebilir. Bu incelemede öncelikle Sinekli Bakkal hakkında yapılan eleştirel okumaların sunduğu veriler ışığında romanın ana karakteri Rabia’nın nasıl algılanageldiği açığa çıkarılacak, sonrasında da Doğulu bir kadın olarak Rabia’nın nasıl kurgulandığı sorgulanacaktır. Bu amaçla, öncelikle Rabia’nın kişiliğinin nasıl inşa edildiği, anne ve baba tarafından tevarüs ettiği özelliklerin irdelenmesi yoluyla açığa çıkarılacaktır. Rabia’nın içine doğduğu ailedeki ve Sinekli Bakkal’daki yaşam koşullarının yanı sıra, konak ve saray çevresiyle ve müzisyen Peregrini’yle olan ilişkisi incelenecek ve Halide Edib’in, Rabia’nın şahsında gerek Batılı gerekse Doğulu okurlarına nasıl bir Doğulu kadın imgesi sunmayı denediği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar , Sinekli Bakkal , Doğu-Batı meselesi , Doğulu kadın , Oryantalizm.

Etik Beyan

Yazar teşekkür beyan etmemiştir.

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Teşekkür

Bu araştırma etik beyan gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Bulut, Y. (n.d.). Oryantalizm. https://islamansiklopedisi.org.tr/oryantalizm. (Date of Access: 26.02.2024)
• Durakbaşa, A. (2000). Halide Edib Türk modernleşmesi ve feminizm. İletişim Yayınları.
• Edib, H. (1935). The clown and his daughter. George Allen & Unwin Ltd.
• Edib Adıvar, H. (2000). Sinekli bakkal. Özgür Yayınları.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar: Kimlikler ve toplumsal dönüşümler. (A. Bora et al. Trans.). Metis Yayınları.
• Kur’ân-ı Kerîm ve açıklamalı meâli. (2014). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kutsal Kitap. (2016). Kitab-ı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları.
• Moran, B. (1998). Türk romanına eleştirel bir bakış I. İletişim Yayınları.
• Said, E. W. (2013). Şarkiyatçılık: Batı’nın şark anlayışları. (B. Ülner, Trans.). Metis Yayınları.
• Uygun Aytemiz, B. (2001). Halide Edib-Adıvar ve feminist yazın. (Unpublished master’s Thesis). Bilkent University Institute of Economics and Social Sciences.